Bilbao

Bilbao Bilbo (bằng tiếng Basque)
—  Đô thị  —
Từ trên cùng bên trái: Quang cảnh thành phố, Bảo tàng Guggenheim, Azkuna Zentroa, Nhà thờ Saint Anthony, Puppy, Nhà hát Arriaga, Tháp Iberdrola, Sân vận động San Mamés, Ga Uribarri Aste Nagusia, Fosterito, Quảng trường Miguel de Unamuno, La Salve và Bilbao-Abando
Hiệu kỳ Huy hiệu
Tên hiệu: "The Hole" (Tây Ban Nha: El Botxo)
Bản đồ tương tác phác thảo Bilbao
Bilbao Xem bản đồ Basque Country Bilbao Xem bản đồ Tây Ban Nha Bilbao Xem bản đồ Châu Âu Vị trí bên trong Xứ Basque ## Vị trí bên trong Tây Ban Nha ## Vị trí bên trong Châu Âu
Country	Spain
Cộng đồng tự trị	Xứ Basque
Tỉnh	Biscay
Lãnh thổ	Greater Bilbao
Thành lập	Ngày 15 tháng 6 năm 1300
Thủ phủ	Bilbao City
Chính quyền
• Kiểu	Ayuntamiento
• Thành phần	Bilboko Udala
• Thị Trưởng	Juan María Aburto (PNV)
Diện tích
• Đô thị	41,50 km^2 (1,600 mi^2)
• Đô thị	18,22 km^2 (703 mi^2)
• Nông thôn	23,30 km^2 (900 mi^2)
Độ cao	19 m (62 ft)
Độ cao cực đại	689 m (2,260 ft)
Độ cao cực tiểu	0 m (0 ft)
Dân số
• Đô thị	775,000[2]
• Vùng đô thị	1.037.847[1]
Múi giờ	UTC+1
• Mùa hè (DST)	CEST (UTC+2)
Mã bưu chính	48001–48015
Mã quay số	944
Thành phố kết nghĩa	Rosario, Buenos Aires, Bordeaux, Tbilisi, Pittsburgh, Moyobamba, Surakarta, Medellín, Sant Adrià de Besòs, Valparaíso, Thanh Đảo, Liège, Monterrey
Ngôn ngữ chính thức	Basque Tiếng Tây Ban Nha
Website	Website chính thức

Bilbao (/bɪlˈbaʊ, -ˈbɑːoʊ/, hoặc US: /-ˈbeɪoʊ/,^[3][4] tiếng Tây Ban Nha: [bilˈβao]; Basque: Bilbo [bilβo]) là một thành phố ở phía bắc Tây Ban Nha, là thành phố lớn nhất trong các tỉnh của Biscay và toàn bộxứ Basque. Đây cũng là thành phố lớn nhất ở phía bắc Tây Ban Nha. Bilbao là thành phố lớn thứ mười ở Tây Ban Nha, với dân số 345.141 tính đến năm 2015.^[5] Vùng đô thị Bilbao có 1.037.847 cư dân,^[6][7][8] làm cho nơi đây trở thành một trong những đô thị đông dân nhất ở phía bắc Tây Ban Nha; với dân số 875.552^[9] Greater Bilbao là khu đô thị lớn thứ năm ở Tây Ban Nha. Bilbao cũng là khu đô thị chính ở nơi được định nghĩa là Xứ Basque.

Bilbao nằm ở trung tâm phía bắc của Tây Ban Nha, cách một số 16 kilômét (10 mi) về phía nam Vịnh Biscay, đầu cửa sông Bilbao. Phần trung tâm bao quanh bởi hai dãy núi nhỏ với độ cao trung bình là 400 mét (1.300 ft)^[10] Khí hậu ở đây định hình bằng hệ thống áp suất thấp của Vịnh Biscay và không khí ôn hòa, nhiệt độ mùa hè theo tiêu chuẩnIberia, với ánh nắng mặt trời thấp và lượng mưa cao. Phạm vi nhiệt độ hàng năm thấp so với vĩ độ.

Sau khi được thành lập vào đầu thế kỷ 14 bởi Diego López V de Haro, người đứng đầu gia tộc Haro quyền lực, Bilbao là một trong những trung tâm thương mại của Xứ Basque có tầm quan trọng đáng kể trong Crown of Castile. Chủ yếu do hoạt động cảng phát triển mạnh dựa trên việc xuất khẩu các mặt hàng len và sắt được khai thác từ các mỏ đá Biscayan chuyển đến khắp Châu Âu. Trong suốt thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, Bilbao trải qua quá trình công nghiệp hóa nặng nề, khiến nơi đây trở thành trung tâm của khu vực công nghiệp hóa thứ hai của Tây Ban Nha, sau Barcelona.^[11][12] Đồng thời, sự bùng nổ dân số bất thường đã thúc đẩy việc sáp nhập một số thành phố trực thuộc trung ương liền kề. Ngày nay, Bilbao là một thành phố dịch vụ mạnh mẽ đang trải qua một quá trình hồi sinh xã hội, kinh tế và thẩm mỹ liên tục, bắt đầu từ Bảo tàng Guggenheim Bilbao,^{[11][13][14][15]} và nối tiếp bằng các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như nhà ga sân bay, tàu điện ngầm, tàu điện trời, Azkuna Zentroa, và các dự án Abandoibarra và Zorrozaurre hiện đang được phát triển^[16]

Bilbao cũng là quê hương của đội bóng đáAthletic Club, một biểu tượng quan trọng cho chủ nghĩa dân tộc Basque^[17] do chỉ quảng bá các cầu thủ xứ Basque và là một trong những câu lạc bộ thành công nhất trong lịch sử bóng đá Tây Ban Nha.

Ngày 19 tháng 5 năm 2010, chính quyền thành phố Singapore với sự cộng tác củaHọc viện Nobel của Thụy Điển đã trao Giải thưởng Thành phố cấp Thế giới Lý Quang Diệu, tương tự như Giải Nobel cho chủ nghĩa đô thị, cho thành phố Bilbao.^[18] Giải thưởng đã được trao ngày 29 tháng 6 năm 2010. Ngày 7 tháng 1 năm 2013, thị trưởng Iñaki Azkuna đã nhận Giải thưởng Thị trưởng Thế giới, được trao hai năm một lần bởi Tổ chức Thị trưởng Thành phố nước Anh, nhằm ghi nhận sự chuyển đổi đô thị mà thủ đô Biscayan đã trải qua kể từ những năm 1990.^[19][20] Ngày 8 tháng 11 năm 2017, Bilbao đã được chọn là Thành phố Châu Âu Tốt nhất năm 2018 tại Giải thưởng Đô thị học 2018, do tổ chức quốc tế The Academy of Urbanism trao tặng.^[21]

Các quận

Số	Quận	Lân cận	Khu vực (km^2)	Dân số (2009)[22]	Vị trí
1	Deusto	Arangoiti, Ibarrekolanda, San Ignacio-Elorrieta, và San Pedro de Deusto-La Rivera.	4.95	51,656	Deusto Uribarri Otxarkoaga- Txurdinaga Begoña Ibaiondo Abando Errekalde Basurto- Zorroza
2	Uribarri	Castaños, Matiko-Ciudad Jardín, Uribarri, và Zurbaran-Arabella.	4.19	38,335
3	Otxarkoaga-Txurdinaga	Otxarkoaga và Txurdinaga.	3.90	28,518
4	Begoña	Begoña, Bolueta, và Santutxu.	1.77	43,030
5	Ibaiondo	Atxuri, Bilbao La Vieja, Casco Viejo, Iturralde, La Peña, Miribilla, San Adrián, San Francisco, Solokoetxe, và Zabala.	9.65	61,029
6	Abando	Abando và Indautxu.	2.14	51,718
7	Errekalde	Amezola, Iralabarri, Iturrigorri-Peñascal, Errekaldeberri-Larraskitu, và Uretamendi.	6.96	47,787
8	Basurto-Zorroza	Altamira, Basurto, Olabeaga, Masustegi-Monte Caramelo, và Zorrotza.	7.09	33,658

Những danh thắng chính

• 
  Casco Viejo
• 
  Bảo tàng Guggenheim Bilbao
• 
  Trung tâm hội nghị và phòng hòa nhạc Euskalduna
• 
  Plaza Nueva
• 
  Tòa thị chính Bilbao
• 
  Nhà thờ Bilbao
• 
  Cầu Zubizuri
• 
  Zubizuri từ phía bên kia
• 
  Bảo tàng Basque và Unamuno Plaza
• 
  Nhà hát Arriaga
• 
  Basilica of Begoña
• 
  Sân vận động San Mamés
• 
  Gran Vía de Don Diego López de Haro
• 
  Cửa sông Bilbao
• 
  Công viên Doña Casilda Iturrizar
• 
  Bảo tàng mỹ thuật Bilbao
• 
  Tòa nhà chính quyền tỉnh
• 
  Nhà thờ San Antón và Cầu San Antón
• 
  Azkuna Zentroa
• 
  Ria de Bilbao
• 
  Công viên El Arenal
• 
  Nhà thờ San Nicolás
• 
  Metro Bilbao, công trình của Norman Foster
• 
  Tháp Iberdrola
• 
  Funicular to Núi Artxanda
• 
  Moyua Plaza
• 
  Mercado de la Ribera

Tham khảo

1. “Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas”. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2017.
2. Demographia: World Urban Areas, 2022
3. “Bilbao”. Collins English Dictionary. HarperCollins. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2019.
4. "Bilbao" Lưu trữ 29 tháng 5 năm 2019 tại Wayback Machine (US) and “Bilbao”. Oxford Dictionaries Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2019.
5. “List of place names”. National Statistics Institute. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2010.
6. “Urban zones in Spain. World Gazetteer”. Population-statistics.com. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2014.
7. “Functional area. Bilbao Metropolitan Area” (PDF). Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 6 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2014.
8. Proyecto Audes Lưu trữ 22 tháng 8 năm 2011 tại Wayback Machine
9. “Population by province and sex”. Basque Statistics Office. 31 tháng 12 năm 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2010. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2010.
10. Quiroga 2001: 17
11. ^ De La Puerta Rueda 1998: 73
12. Gómez Piñeiro 1979: 169
13. “Mission Statement”. Bilbao Guggenheim Museum. Bản gốc lưu trữ 4 tháng Mười năm 2010. Truy cập 7 tháng Mười năm 2010.
14. Iglesias, Lucía (tháng 9 năm 1998). “Bilbao: The Guggenheim effect” (PDF). The UNESCO Courier. UNESCO: 41. ISSN 0041-5278. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2012. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2010.
15. “Europe needs to multiply 'Guggenheim effect' to stay attractive, Hübner tells World Investment Conference in La Baule”. Europa (web portal). 5 tháng 6 năm 2008. Lưu trữ bản gốc ngày 31 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2010.
16. “Proyectos de Bilbao”. El Correo. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 10 năm 2010. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2010.
17. “El nacionalismo vasco en la historia del Athletic Club de Bilbao”. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2018.
18. “Bilbao, un ejemplo urbanístico para el mundo”. 30 tháng 6 năm 2010. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 7 năm 2010. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2010.
19. “Azkuna: "El premio no es para mí, sino para los bilbaínos"”. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2013.
20. Tann vom Hove (8 tháng 1 năm 2013). “Iñaki Azkuna, Mayor of Bilbao, Spain awarded the 2012 World Mayor Prize”. World Mayor. The 2012 Project. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2013.
21. “Bilbao, elegida Mejor Ciudad Europea 2018”. Eitb. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 11 năm 2017. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2017.
22. “Territorio y climatología” (PDF). Ayuntamiento de Bilbao. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 25 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2010.

Liên kết ngoài

• Bilbao's official web page
• Bilbao's Chamber of Commerce official tourism website on the city and surrounding areas

• Bilbao trên Google Maps
• BILBAO in the Bernardo Estornés Lasa - Auñamendi Encyclopedia (Euskomedia Fundazioa) (tiếng Tây Ban Nha)
• Bilbao Photogallery in RetratoIberico.com^{[liên kết hỏng]}
• Skyscraperpage.com Bilbao's skyscraper diagram
• Bilbao Exhibition Centre
• Bilbao Lưu trữ 2022-03-24 tại Wayback Machine Weather Forecast
• The European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA) có trụ sở tại Bilbao (xem thêm European Agency for Safety and Health at Work)