Xuan de la Cruz

Xuan de la Cruz
Vida
Nacimientu Fontiveros, 24 de xunu de 1542[1]
Nacionalidá Bandera de Castiella Corona de Castiella
Muerte Úbeda, 14 d'avientu de 1591[2] (49 años)
Sepultura Sepulcro de San Juan de la Cruz (es) Traducir
Causa de la muerte Estreptococcia (es) Traducir
Familia
Casáu con ensin valor
Estudios
Estudios Universidá de Salamanca
Llingües falaes castellanu[3]
Oficiu escritor, poeta, sacerdote católicu
Trabayos destacaos Cantar del alma que se huelga de conocer a Dios por fe
Cántico espiritual (es) Traducir
Xéneru artísticu poesía
Santoral
14 d'avientu
Creencies
Relixón Ilesia Católica
Orde relixosa Orden de los Hermanos de la Bienaventurada Virgen María del Monte Carmelo (es) Traducir
Orden de los Hermanos Descalzos de la Bienaventurada Virgen María del Monte Carmelo (es) Traducir
Cambiar los datos en Wikidata

San Xuan de la Cruz, que'l so nome secular yera Juan de Yepes Álvarez y la so primer identificación como flaire Juan de San Matías (24 de xunu de 1542, Fontiveros – 14 d'avientu de 1591, Úbeda), foi un relixosu y poeta místicu del renacencia española. Foi reformador de la Orde de La nuesa Señora del Monte Carmelo y cofundador de la Orde de los Carmelites Descalzos con Santa Teresa de Jesús. Dende 1952 ye'l patronu de los poetes en llingua española.[4]

Biografía

[editar | editar la fonte]
Grabáu en talla duce de Cornelis Boel, orixe de la iconografía del santu, publicáu na obra de Fray José de Jesús María, Relacion d'un insigne milagru qu'El nuesu Señor obra de cutio en vna parte de carne del venerable P.F. Iuan de la Cruz primer Relixosu Descalço Carmelita, autenticado y aprouado pol señor don Iuan Vigil de Quiñones, Obispu de Valladolid, Madrid, pola vilba d'Alonso Martín, 1615.[5]

Primeros años

[editar | editar la fonte]

Nació en 1542 nel conceyu abulense de Fontiveros,[6] sita na amplia paramera delimitada por Madrigal de las Altas Torres, Arévalo y Ávila. Foi nacíu Juan de Yepes Álvarez nuna familia de conversos (descendientes de xudíos conversos al cristianismu),[7] fíu d'un texedor toledanu de buratos llamáu Gonzalo de Yepes y de Catalina Álvarez.[8] Tenía dos hermanos mayores llamaos Francisco y Luis. El padre de Juan morrió cuando tenía cuatro años lo que dexó a la familia nuna difícil situación.[9] El so hermanu Luis morrió cuando él tenía seis años, quiciabes por malo alimentación.[10] La madre y los dos fíos restantes, Francisco y el mesmu Juan, sufren una acuciosa probeza polo que se ven obligaos a treslladase primero a Arévalo, onde viven mientres cuatro años, y en 1551 a Medina del Campo. La tradición achacaba a estes penalidaes pasaes que Juan fuera un home d'escasa corpulencia, abondo baxu d'estatura, tantu que Santa Teresa de Jesús llamar «el mio mediu flaire». Sicasí, na exhumación, estudiu y restauración qu'en 1992 fixeron de los sos restos, confirmóse que la so estatura taba ente 1,60 y 1,65 m., normal pa la so dómina. La medría de fortuna, que-yos reportó'l matrimoniu del hermanu mayor con Ana Izquierdo, consiguió que s'establecieren ellí definitivamente. Juan, gracies a la so condición de probe de solemnidá, pudo asistir al Colexu de los Neños de la Doctrina,[11] privilexu que-y obliga a realizar ciertes contraprestaciones, como asistir nel conventu, l'ayuda a Misa y a los Oficios, l'acompañamientu d'entierros y la práutica de pidir llimosna. La mínima formación recibida nel colexu capacitó-y pa siguir la so formación nel acabante crear (1551) Colexu de los xesuites, que-y dio una sólida base n'Humanidaes. Como alumnu esternu y a tiempu parcial, tenía de compaxinar los sos estudios con un trabayu d'asistencia nel Hospital de La nuesa Señora de la Concepción de Medina del Campo, especializáu nel sanamientu d'enfermedaes venérees.

Asina, pos, ente 1559 y 1563, estudia colos xesuites; mientres los primeros trés años, recibe la formación según la novedosa Ratio Studiorum, na que'l llatín yera la base de tol currículu; nel cuartu añu, amás de recibir instrucción retórica, apriende a escribir en llatín, a construyir versos nesti idioma y a traducir a Cicerón, Xuliu César, Virgilio, Ovidio, Marcial y Horacio. Simultáneamente, vive les nueves corrientes del humanismu cristianu, con estilu y comportamientos anovaos na pedagoxía.

A los ventiún años, en 1563, ingresa nel Conventu de los Padres Carmelites de Medina del Campo, de la Orde de los Carmelites, y adopta el nome de Fray Juan de san Matías. En realizando'l noviciáu ente 1563 y 1564 nel Conventu de Santa Ana, treslladar a Salamanca onde va estudiar nel Colexu de San Andrés de los Cármenes ente 1564 y 1567 los trés cursos preceptivos pa bachillerarse n'artes. Mientres el tercer cursu, foi nomáu, poles sos maña dialéutiques, prefeutu d'estudiantes nel colexu de San Andrés.

Rellación con santa Teresa de Jesús

[editar | editar la fonte]

La so insatisfaición cola manera de vivir la esperiencia contemplativa nel Carmelo, fáen-y considerar dise a la Cartuxa,[12] pero en 1567 torna a Medina del Campo per unos pocos díes pa ser ordenáu presbíteru y celebrar el so primera misa en presencia del so hermanu, el restu de la so familia y los sos amigos del conventu y ellí conoz a Teresa de Cepeda y Afumada, futura santa Teresa de Jesús, que llegara a la ciudá pa fundar una nueva sede de la so Reforma carmelita», los llamaos carmelites descalzos. Teresa convence a Juan y xunir a la so causa de reforma de la so orde, que zarapicó con una gran hostilidá per parte de los carmelites calzaos.

Juan torna a Salamanca y empecipia estudios de teoloxía mientres el cursu 1567-1568, pero namái termina un cursu de cuatro polos que nun llogró nin siquier el grau de bachiller. N'agostu abandona Salamanca p'acompañar a Teresa na so fundación femenina de Valladolid. El 28 de payares de 1568 funda en Duruelo (Ávila) el primer conventu de la caña masculina del Carmelo Descalzu siguiendo la «Regla Primitiva» de San Alberto esto ye, un establecimientu que defende la torna a la práutica orixinal de la orde.[13] Mientres la ceremonia camuda'l so nome pol de fray Xuan de la Cruz. En 1570 la fundación treslladar a Mancera,[14] onde Juan desempeñó'l cargu de subprior y maestru de novicios. En 1571, dempués d'una curtia estancia en Pastrana, onde punxo en marcha la so noviciáu, establecer en Alcalá de Henares como rector del acabante fundar Colexu conventu de Carmelites Descalzos de San Cirilo.[15]

Juan convertir n'unu de los principales formadores pa los nuevos adeptos a esta reforma carmelitana. En 1572 viaxa, convidáu por Teresa de Jesús, al Conventu de la Encarnación n'Ávila, onde va asumir les xeres de vicariu y confesor de les monxes. Va Permanecer equí hasta finales de 1577, polo que va acompañar a la madre Teresa a la fundación de diversos conventos de descalces, como'l de Segovia.

Enfrentamientu ente carmelites

[editar | editar la fonte]
Oratoriu de San Xuan de la Cruz en Úbeda, onde foi soterráu al morrer.

Mientres esti periodu, nel senu de la Orde del Carmelo agravárense los conflictos xurisdiccionales ente los carmelites calzaos y descalzos, debíos a distintos enfoques espirituales de la reforma; otra manera, el pleitu enmarcábase tamién na confrontación ente'l poder real y el pontificiu por apoderar el sector de les órdenes relixoses. Asina, en 1575, el Capítulu Xeneral de los Carmelites decidió unviar un visitador de la Orde pa suprimir los conventos fundaos ensin llicencia del Xeneral y de recluyir a la madre Teresa nun conventu. Finalmente, en 1580 el Carmelo Descalzu alzar en Provincia exenta y en 1588 ye reconocida como Orde.

Encarcelamientu

[editar | editar la fonte]

Nesti contestu ye nel que se produz l'encarcelamientu de Xuan de la Cruz, quien yá en 1575 fuera deteníu y encarceláu en Medina del Campo mientres unos díes polos flaires calzaos. La nueche del 3 d'avientu de 1577 Xuan de la Cruz ye nuevamente prindáu y treslladáu al conventu de flaires carmelites de Toledo, onde ye obligáu a comparecer ante un tribunal de flaires calzaos pa retratase de la Reforma teresiana. Ante la so negativa, ye recluyíu nuna prisión conventual mientres ocho meses. Mientres esti periodu de reclusión escribe les trenta y un primeres estrofes del Cantarada espiritual (na versión conocida como protocántico), dellos romances y el poema de la fonte, y cantar na so estrecha reclusión pa consolase.

Fuga

[editar | editar la fonte]

En concenciándose de que la so lliberación diba ser difícil, entama en tientes la so fuga y ente'l 16 y el 18 de mayu de 1578, cola ayuda d'un carceleru, escápase metanes la nueche y acuéyese nel conventu de les Madres Carmelites Descalces, tamién en Toledo.[16] Pa mayor seguridá, les monxes unviar al Hospital de Santa Cruz, nel que tuvo mes y mediu. La fuga dar na madrugada del 15 d'agostu de 1578: l'anécdota tien que ver con que'l santu quería celebrar misa n'honor de la Virxe, comunicar díes anteriores y el Superior respuéndelu "Enxamás nos mios díes".[17][18][19]

Cargos nel so orde

[editar | editar la fonte]

En 1578 dirixir a Andalucía pa recuperase dafechu. Pasa por Almodóvar del Campo, trubiecu de los místicos San Juan d'Ávila y San Juan Bautista de la Concepción, y depués llega como Vicariu al conventu d'El Calvariu en Beas de Segura, Xaén. Entabla amistá con Ana de Jesús, tres delles visites a la fundación de Beas. En xunu de 1579 establecer na fundación de Baeza onde permanez como Rector del Colexu Mayor hasta 1582, en que cola para Granada en siendo nomáu Tercer Definidor y Prior de los Mártires d'esa ciudá. Realiza numberosos viaxes per Andalucía y Portugal, por razones del cargu. En 1588 ye escoyíu Primer Definidor y Tercer Consiliario de la Consulta, que treslláda-y a Segovia.

Muerte y canonización

[editar | editar la fonte]
Sepulcru de San Xuan de la Cruz nel Conventu de los Carmelites Descalzos de Segovia.

Tres un nuevu enfrentamientu doctrinal en 1590, ye destituyíu en 1591 de tolos sos cargos, y queda como simple súbditu de la comunidá. Mientres el so viaxe de vuelta a Segovia, cai enfermu nel conventu de La Peñuela de La Carolina y ye treslladáu a Úbeda, onde muerre la nueche del 13 al 14 d'avientu.

Darréu tres la so muerte, el so cuerpu ye desaposiáu y empecípiense los pleitos ente Úbeda y Segovia pola posesión de los sos restos. En 1593, éstos, tullíos, treslládense clandestinamente a Segovia, en que'l so Conventu de los Carmelites Descalzos reposen anguaño. El procesu de beatificación y canonización empecipiar en 1627 y remató en 1630. Foi beatificáu en 1675 por Clemente X y canonizáu por Benedicto XIII en 1726. Darréu, el 24 d'agostu de 1926, Pío XI proclamar Doctor de la Ilesia Universal.[20] Dende 1927, los restos del cuerpu incorruptu del santu fuelguen nun mausoléu alzáu nuna capiya del segovianu Conventu de los Carmelites Descalzos, xunto al Santuariu de la Fuencisla, nel valle del Eresma.

Obra lliteraria

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Cantarada espiritual

Influyencia

[editar | editar la fonte]

La poesía de Juan de Yepes constitúi'l puntu d'alcuentru d'una llarga tradición lliteraria. El so llírica integra tradiciones lliteraries de distintu orixe que, auníes pol escritor nos sos testos, van adquiriendo significaos y valores múltiples que devasen aquellos que teníen nel so orixe.

La crítica, dende Dámaso Alonso, punxo de relieve la confluencia de tres influjos: per un sitiu, el bíblicu del Cantar de los Cantares, y, por otru, la tradición de la poesía culta italianizante y la tradición de la poesía popular y de cancioneros del Renacimientu español. L'influxu de la Biblia ye fundamental na so poesía, en tanto actúa como molde y catalizador del restu de llectures que conformen el bagaxe cultural de San Juan. Particularmente, resulta trascendental nel Cantarada espiritual, que'l so simbolismu ya imáxenes tienen el so orixe nel Cantar de cantar.

Relixosidá y filoloxía

[editar | editar la fonte]

La obra de San Xuan de la Cruz foi, dende siempres, enfocada dende dos perspectives, la teolóxica y la lliteraria, que, en munches ocasiones, presentáronse entemecíes.

Perspeutiva relixosa
la obra de San Juan sufre una serie de manipulaciones tendentes a integrala dientro de les llendes y convenciones de la ortodoxa. Probablemente, la primer manipulación realizar el mesmu autor cuando se decide a redactar los comentarios.
Domingo Ynduráin Muñoz[21]

La cita fai referencia a los comentarios o paráfrasis esplicativa que Xuan de la Cruz escribió pa la so obra más importante, el llamáu Cantarada espiritual, con una finalidá didáctica como resultáu de les dificultaes d'afaer la estructura del poema al esquema del itinerariu místicu (los trés víes y los trés estaos correlativos). Esta presencia teolóxica sobre la so obra, y en concretu sobre'l Cantarada, manifestóse tamién nes constantes manipulaciones de tipu editorial que sufrió, en forma d'agregos al títulu o d'epígrafes pa determinaos grupos d'estrofes del poema. Consecuentemente, una importante caña de los estudios sanjuanistas dedicóse a demostrar l'adecuación de escribir per San Juan a la ortodoxa relixosa católica, privilexando los Comentarios en prosa sobre la poesía.

Perspeutiva filolóxica

Per otru llau, ye frecuente nel estudiu lliterariu de la so obra qu'o bien se dean saltos continuos a lo teolóxico, o bien que s'estudien de forma conxunta la poesía y los Comentarios doctrinales del propiu poeta, cola idea de qu'estos son necesarios pa entender aquella. Frente a esta aguada de los estudios sanjuanistas, atópase otra que postula que «la necesidá (o posibilidá) de la interpretación relixosa ye daqué que tien de ser argumentáu y aldericáu en cada casu»,[22] en cuantes que'l sentíu oxetivu de la poesía de San Juan nun obliga necesariamente a aceptar un significáu relixosu.

Poesía

[editar | editar la fonte]

La so obra poética ta compuesta por trés poemes consideraos mayores: Nueche escura, Cantarada espiritual y Llapada d'amor vivo; y un conxuntu de poemes davezu calificaos como menores: cinco gloses, diez romances (nueve d'ellos pueden cuntase como una sola composición) y dos cantares. L'espardimientu de la so obra foi manuscrita, y entá nun se resolvieron tolos problemes testuales que traen. En prosa escribió cuatro comentarios a los sos poemes mayores: Xubida del Monte Carmelo y Nueche escura pal primeru d'estos poemes, y otros trataos homónimos sobre'l Cantarada espiritual y Llapada d'amor vivo.[23]

Escudu grabáu nuna fueya del Manuscritu de Sanlúcar.

Les poesíes atribuyibles ensin llugar a dulda a San Xuan de la Cruz son les recoyíes nel códiz de Sanlúcar o manuscritu S, yá que este foi supervisáu pol mesmu San Juan. El repertoriu de los sos poemes, según dicha fonte, acutar a diez composiciones (los trés poemes mayores citaos y otros siete composiciones), siempres y cuando los romances qu'entienden los testos titulaos In principiu erat Verbum, que son un total de nueve, sían consideraos una única obra. L'autenticidá del restu de la so obra poética nun pudo entá ser resuelta pola crítica. Por tradición acéptase xeneralmente que tamién son sos los poemes Ensin arimo y con arimo y Por tola fermosura, y les letrilles Del Verbu divín y Olvidu de lo criao. Los siete gloses y poemes «menores» que la so autoría nun ta aldericada son los siguientes: (citar pol primer versu):[24]

Prosa

[editar | editar la fonte]

La so obra en prosa pretende ser corolariu esplicativu, dáu'l hermetismu simbólicu qu'ente cierta crítica atribúyese'l so poesía: (los trés primeres fueron editaes xuntes aconceyaes nel volume Obres espirituales qu'emponen a una alma a la unión perfecta con Dios) y Cantarada espiritual.

  • Xubida al monte Carmelo (1578-1583)
  • Nueche escura de l'alma
  • Cantarada espiritual (1584)
  • Llapada d'amor vivo (1584 o 1585)

Doctrina

[editar | editar la fonte]
Relicariu de San Xuan de la Cruz en Úbeda. El so cuerpu permanez incorruptu y perfectamente flexible.

La esistencia d'estos trés víes corresponder colos trés potencies clásiques de l'alma: memoria, entendimientu y voluntá, que nesti mesmu orde son amenorgaes a un estáu de perfectu silenciu. El silenciu de la memoria ye llamáu na mística esperanza. El silenciu del entendimientu llámase fe y el silenciu de la voluntá caridá o amor. Estos trés silencios representen al par un vaciamiento interior y un arrenunciu d'unu mesmu qu'algama'l so máximu grau al traviés de la virtú de la caridá. D'ende sobrevienen la enorme congoxa y la sensación de muerte carauterística de los místicos, pos xunise a Dios ye un perdese previu a sigo mesmu pa dempués ganase.

Nuna nueche escura,

con enganíes, n'amores engafada
¡oh dichosa ventura!,
salí ensin ser notada

tando yá la mio casa tranquila.
Primer estrofa de Nueche escura. San Xuan de la Cruz

Orixinalidá

[editar | editar la fonte]

San Xuan de la Cruz ufierta una radical orixinalidá nel misticismu consistente nel conceutu de nueche escura espiritual. Dende los entamos históricos de la vida retirada eremítica, los buscadores arrenunciaben a los bienes y placeres mundanos sometiéndose a ayunos y otres aspereces, al envís de balerar los sos deseos del mundu y enllenalo de bienes más elevaos. San Xuan de la Cruz esclaria qu'esta ye solamente la primer etapa, yá que tres ella vien la citada nueche espiritual, en que'l buscador, yá desapegáu de los consuelos y placeres mundanos, va perder tamién el sofitu de la so paz, de les sos suavidaes interiores, entrando na más "espantable" nueche a la que sí sigue la perfecta contemplación.

Una de les partes más orixinales y más fondes de la doctrina de San Xuan de la Cruz, cola que más fixo progresar la teoloxía místico y merecío el títulu de Doctor, ye la que se refier a lo qu'él llama la nueche pasiva del espíritu.
Réginald Garrigou-Lagrange[25]
Un campu ensin esplorar. Xuan de la Cruz percibe la urxencia y la dificultá, y decídese a esplorar tou esi campu de la nueche, cuantimás les zones más trabayoses onde nengún escritor llograra enfusar.
José Vicente Rodríguez y Federico Ruiz[26]

Monte de perfeición

[editar | editar la fonte]
Monte de perfeición.
Artículu principal: Monte de perfeición

Nel so célebre dibuxu del Monte de perfeición la recta sienda del ascensu apaez flanqueada por dos caminos llaterales ensin salida. El de la derecha, el camín mundanu, señala los sos peligros: tener, gozu, saber, consuelu, descansu. Coles mesmes el de la esquierda marca tamién los peligros d'un camín espiritual: gloria, gozu, saber, consuelu, descansu. Sospriende especialmente la lleenda de los pasos del camín central, el correutu, nos cualos lléese: Nada, nada, nada, nada, nada Como nota d'esti gráficu l'autor escribe: Da avisos y doctrina, asina a los primerizos como a los aprovechaos, bien provechosa por que sepan desentemangase de tolo temporal y nun embarazase colo espiritual, y queden na suma desnudez y llibertá d'espíritu, que ríquese pa la divina unión. Dalgunes de les sos frases curties resume bien la so doctrina, como: «Niega los tos deseos, y vas topar lo que deseya'l to corazón» y «L'amor nun consiste en sentir grandes coses, sinón en tener grande desnudez, y carecer pol Amáu».

Versiones musicales de los sos poemes

[editar | editar la fonte]
  • La música callada, de Federico Mompou en 1893–1987. Ye una obra pa pianu compuesta de 28 pequeñes pieces, arrexuntaes en cuatro cuadernos publicaes en 1959, 1962, 1965 y 1967, respeutivamente. El títulu ta tomáu de los versos «...la música callada/la soledá sonora...» del Cantarada espiritual.[27].


  • Les Criatures, de Silvio Fernández Melgarejo en 1988. Ye un cantar compuestu por dellos versos del poeta místicu, col estilu carauterísticu del rock de los años 50.
  • Mística, de Carmelo Bernaola en 1991. Ye una cantata sobre versos de San Xuan de la Cruz qu'estrenó na XI edición d'Europa Cantat (1991), en Vitoria.
  • The Dark Night of the Soul, de Loreena McKennitt en 1994. Ye una adautación n'inglés de La Nueche Escura de l'Alma dientro del discu The Mask and Mirror.[29]
Upon a darkened night

The flame of love was burning in my breast
And by a lantern bright

I fled my house while all in quiet rest
Nuna nueche escura

La llapada del amor amburaba nel mio pechu
Y por una llinterna brillosa

Fuxí de la mio casa mientres toos en silenciu folgaben
Primer estrofa de The Dark Night of the Soul, Loreena McKennitt[30]
Mientres diba de la to mano escontra'l monte,

unos díes yeren fueu y otros yeren llapaes.
Dientro del espeyu onde nun me reflexaba,
la promesa que nel visu aguardábanos.
Pero una vegada ellí les nubes nun nos dexaben ver el suelu

y una sensación que tuvi foi mieu.
Fragmentu de San Juan De La Cruz, Los Planetas[31]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Afirmao en: BeWeb. Identificador BeWeb de persona: 2482. Data de consulta: 13 febreru 2021.
  2. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  3. ↑ Identificador CONOR.SI: 13187427. Afirmao en: CONOR.SI.
  4. ↑ Méndez Plancarte, Alfonso (1992). poetes&hl=es&ei=0mTVTdi6Aoqj8QOYnPHCDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDgQ6AEwAw#v=onepage&q=patronu%20de%20los%20poetes&f=false San Xuan de la Cruz: pensamientu y poesía. Universidá Iberoamericana. Méxicu, páx. 39.
  5. ↑ Egido, Teófanes, «Haxografía y estereotipos de santidá contrarreformista (La manipulación de san Xuan de la Cruz)», Cuadiernos d'Historia Moderna, 25 (2000), páxs. 61-85, p. 73.
  6. ↑ Jean Canavaggio y Bernard Darbord, Historia de la lliteratura española: El sieglu XVI, Barcelona, Ariel, 1994, vol. 2, páx. 164. ISBN 978-84-344-7453-6
  7. ↑ Roth, Norman (1995). Conversos, Inquisition, and the Expulsion of the Jews from Spain. Madison: The University of Wisconsin Press, páx. 157, 369. ISBN 0-299-14230-2. Consultáu'l 20 de xineru de 2016.
  8. ↑ Luciano Álvarez (1 de payares de 2008). «Gonzalo de Yepes y Catalina Álvarez». El País. Cróniques de lluz y solombra. Consultáu'l 16 de xunetu de 2011. «Gonzalo ye'l fíu d'una noble familia de xudíos conversos de Toledo. Güérfanu, foi criáu por unos tíos ricos, dueños d'un negociu de texíos de seda, que lo empecipiaron dende bien nueva nel comerciu.»
  9. ↑ José Carlos Gómez-Menor Fuentes. «El bachiller Diego de Yepes, cura de Domingo Pérez, morador en Torrijos». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-01-11. Consultáu'l 16 de xunetu de 2011.
  10. ↑ Moliner 2004:74
  11. ↑ Santolaria Sierra, Félix F. (1996). escritu en Hispania: Revista española d'historia. Los colexos de doctrinos o de neños de la doctrina cristiana. 56.  páxs. 267-290. ISSN 0018-2141. http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=9525. Consultáu'l 16 de xunetu de 2011. «Los llamaos Colexos de Doctrinos o de Neños de la Doctrina Cristiana, verdaderes instituciones d'asistencia y reeducación social que poblaron la xeografía hispana nos sieglos XVI y XVII.». 
  12. ↑ Vicente Rodríguez, José; Ruiz Salvador, Federico (2008). CRUZ NUEVA-EDIC-ESPIRITUALIDÁ-isbn-8470683454-i.htm Obres Completes San Xuan de la Cruz, 6ª, Editorial d'Espiritualidá, páx. 5. ISBN 9788470683459.
  13. ↑ Orde de Carmelites Descalzos. «Regla «Primitiva» de la Orde de la Bonaventurada Virxe María del Monte Carmelo». Consultáu'l 18 de xunetu de 2011. «Regla «Primitiva» de la Orde de la Bonaventurada Virxe María del Monte Carmelo, dada per San Alberto, Patriarca de Xerusalén, y confirmada por Inocencio IV.»
  14. ↑ Conceyu de Mancera de Abajo. «Resumen históricu de Mancera de Abajo». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-01-11. Consultáu'l 17 de xunetu de 2011. «Nel sieglu XVI lleguen a Mancera dos personaxes qu'habíen de ser bien importantes, na vida espiritual de la España de la dómina, Santa Teresa de Jesús, y San Xuan de la Cruz.»
  15. ↑ Centro Virtual Miguel de Cervantes. «Colexu conventu de Carmelites Descalzos de San Cirilo». De paséu por Alcalá. Consultáu'l 18 de xunetu de 2011. «vale la pena remembrar al primer rector d'esti colexu, el abulense San Xuan de la Cruz (1542-1591), místicu y doctor de la Ilesia, que la so festividá conmemorar el 14 d'avientu. Al altor d'estes parés onde tan clara oyóse la so voz, queda'l visitante en disposición de recordar versos inefables, como aquellos onde'l poeta fálanos d'una intimidá fervosa, qu'empobina escontra lo sagrao:»
    La nueche tranquila
    en par de los llevantes de l'aurora.
    La música callada,
    la soledá sonora,
    la cena que recrea y namora
    San Xuan de la Cruz
  16. ↑ Una versión lliteraria de la vida de San Xuan de la Cruz y especialmente d'esti episodiu atópase na novela de José Jiménez Lozano El mudejarillo (1992).
  17. ↑ Crisógono de Jesús. Vida de San Xuan de la Cruz editorial=Biblioteca d'Autores Cristianos.
  18. ↑ Herraiz, Maximiliano (1992). «Intoducción», San Xuan de la Cruz, Obres completes. Salamanca: Ediciones Síguime.
  19. ↑ Rodríguez, José Vicente (1988). «Introducción», San Xuan de la Cruz, Obres completes. Madrid: Espiritualidá, páx. 6.
  20. ↑ Chapman, John. «Doctores de la Ilesia». Enciclopedia Católica. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de payares de 2015. Consultáu'l 17 de xunetu de 2011. «San Xuan de la Cruz. (1542-1591). Cofundador de los carmelites descalzos. Doctor de la teoloxía mística. Aclamáu doctor el 24 d'agostu, 1926 por Pío XI.»
  21. ↑ Domingo Ynduráin, "Introducción", en San Xuan de la Cruz, Poesía, páxs. 20-21.
  22. ↑ Domingo Ynduráin, "Introducción", en San Xuan de la Cruz, Poesía, páxs. 26.
  23. ↑ Canavaggio y Darbord (1994:192).
  24. ↑ P. Elia y Mª J. Mancho, [1] «El repertoriu de les poesíes», na «Introducción» a la edición de les Poesíes de San Xuan de la Cruz, Clásicos hispánicos del Centru Virtual Cervantes, 2002.
  25. ↑ Garrigou-Lagrange, Réginald (1929, París). sos. L'amour de Dieux et la croix de Jésus, II (en francés), Éditions du Cerf, páx. 549. OL20212420M. Consultáu'l 17 de xunetu de 2011.
  26. ↑ Vicente Rodríguez, José; Ruiz Salvador, Federico (2008). CRUZ NUEVA-EDIC-ESPIRITUALIDÁ-isbn-8470683454-i.htm Obres Completes San Xuan de la Cruz, 6ª, Editorial d'Espiritualidá, páx. 436. ISBN 9788470683459. Consultáu'l 17 de xunetu de 2011.
  27. ↑ José Prieto Marugán (febreru de 2007). «La música callada». Opus Música. Consultáu'l 15 de xunetu de 2011.
  28. ↑ Amancio Prada. «Cantarada Espiritual». Consultáu'l 15 de xunetu de 2011.
  29. ↑ Loreena McKennitt. «The Mask and Mirror». Consultáu'l 15 de xunetu de 2011. «Les escenes musicales de los poemes de San Xuan de la Cruz y Shakespeare son ecléctiques y riques composiciones orixinales qu'inclúin los engañadores y dramátiques obres "The Mystic's Dream" y "Marrakesh Night Market".»
  30. ↑ Loreena McKennitt. «Letra del cantar The Dark Night of the Soul» (inglés-español). Traduz letra. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-04. Consultáu'l 15 de xunetu de 2011.
  31. ↑ 31,0 31,1 Los Planetas. «cruz-baxar-7389/discu-el-espiritu-de-la navidá-cd-single/los planetes-san-juan-de-la cruz.html Letra del cantar Los Planetas - San Xuan de la Cruz». Que de lletres. Consultáu'l 15 de xunetu de 2011.
  32. ↑ Jésed (1 de xunu de 2002). «Callo d'Amor». Consultáu'l 15 de xunetu de 2011. «Esti discu inspirar nos poemes de San Xuan de la Cruz. Les sos lletres tresporten a l'alma orante al alcuentru con Dios nel silenciu d'amor que se da na oración contemplativa.»

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

de xunetu de 2011.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]

Ye obligatoriu indicar l'idioma de Wikisource.