Yalal Talabani

Yalal Talabani
6. Presidente d'Iraq
Primer Ministru d'Iraq
Vida
Nacimientu	Kelkan (en) , 12 de payares de 1933
Nacionalidá	Iraq
Llingua materna	sorani (es)
Muerte	Berlín, 3 d'ochobre de 2017 (83 años)
Causa de la muerte	hemorraxa cerebral
Familia
Casáu con	Hero Ibrahim Ahmed
Fíos/es	Bafel Talabani
Estudios
Estudios	Universidá de Bagdag
Llingües falaes	sorani (es) ; árabe; persa; inglés
Oficiu	políticu, xurista, abogáu
Premios	ver Premiu Bruno Kreisky ;
Creencies
Relixón	Islam (es)
Partíu políticu	Xunión Patriótica del Curdistán
IMDb	nm4648807

Yalal Talabani, tamién Jalal Talabani (n'árabe: جلال الطلباني Yalāl al-Talabānī; en curdu: جه‌لال تاڵه بانی Celal Talebanî) (12 de payares de 1933, Kelkan ^(en) – 3 d'ochobre de 2017, Berlín), foi un políticu curdu, nomáu presidente d'Iraq el 7 d'abril de 2005 hasta'l 24 de xunetu de 2014, asocedíu pol tamién curdu Fuad Masum.^[3]^[4] Como fundador y secretariu xeneral de la Xunión Patriótica del Curdistán (UPK), unu de los dos principales partíos políticos curdos iraquinos, Talabani yera un destacáu miembru del conseyu interín iraquín que gobernaba tres la invasión d'Iraq en 2003.

Vida personal

Talabani nació en 1933 na aldega de Kelkan, nel sur de Curdistán.

Trayeutoria política

Talabani afiliar al Partíu Democráticu Curdu (PDK) con 14 años, y a los 18 foi escoyíu miembru del comité central. En 1953 ingresó na facultá de Derechu, onde se graduó como abogáu en 1959, dempués de lo cual lo reclutaron nel exércitu iraquín. Mientres los años sesenta tuvo al mandu de la executiva del PDK, convirtiéndose nuna figura cada vez más importante dientro de la política curda. Abandonó'l PDK en 1966 col enfotu de crear un grupu políticu más moderáu, más democráticu y menos tribal. D'estes idees nació la Unión Patriótica del Curdistán en 1975.

So la so direición, el UPK enfrentar al PDK de Masud Barzani dempués de la guerra del Golfu en 1991. Na guerra civil curda que sobrevieno, el UPK aceptó ayuda de la República Islámica d'Irán. Más tarde Talabani y Barzani reconciliáronse, presentándose como coalición a les primeres eleiciones d'Iraq so ocupación en 2005 sol nome d'Alianza Patriótica Democrática del Curdistán.

Guerra d'Iraq

Cuando se produció la invasión d'Iraq en 2003, Talabani siguía liderando'l PUK y yera una figura respetao y reconocío internacionalmente por ser unu de los principales opositores qu'entá permanecíen nel país mientres la dictadura de Sadam Husein. Foi designáu polos Estaos Xuníos como unu de los miembros destacaos del conseyu interín y ocupó la presidencia mientres el mes de payares de 2003. Alloñóse del movimientu pa la independencia curda, prometiendo sofitar el federalismu iraquín.

Como resultáu de les eleiciones del 30 de xineru de 2005, Talabani foi escoyíu Presidente d'Iraq pola Asamblea Nacional Constituyente transitoria'l 6 d'abril de 2005.

Al pie de Talabani asumieron los sos cargos los sos dos vicepresidentes: el sunnita Ghazi al Yawar y el shiíta llaicu Adil Abdul-Mahdi, con Ibrahim Al Yafari como Primer ministru.

Dempués de les eleiciones del 15 d'avientu de 2005, el nuevu Conseyu de Representantes d'Iraq (Cámara Baxa del Parllamentu iraquín) reelixó a Talabani como Presidente n'abril de 2006; nesti casu como Presidente Constitucional y non como provisional. El Conseyu de Representantes escoyó como nuevos Vicepresidentes al chiita Adil Abdul-Mahdi (que tamién repitía nel cargu) y al sunita Tariq Al-Hashimi.

El 4 de mayu de 2008, la so esposa, Hiro Ibrahim Ahmad, foi víctima d'un atentáu atayáu contra la so vida. Cuando la primer dama dirixir al Teatru Nacional nel centru de Bagdag pa guardar los actos d'un festival cultural, una bomba esplotó al pasu del convói de vehículos oficiales de la muyer del presidente; l'artefactu esplosivu causó abondosos daños materiales al automóvil onde viaxaben dellos escoltes de la primer dama, pero namái sufrieron mancaes leves trés guardaespaldes. La esposa de Talabani resultó ilesa.

Reelección

Depués de les eleiciones parllamentaries del 7 de marzu de 2010, el país sumir nuna crisis política pola falta d'una mayoría absoluta y les disputes por ocupar el cargu de Primer Ministru; pero finalmente'l 11 de payares cerróse un alcuerdu ente les principales fuercies polítiques,^[5]^[6]y en virtú d'esi alcuerdu'l mesmu día'l Parllamentu reelixó a Talabani como Presidente pa otru periodu de cuatro años. Fueron necesaries dos vueltes, yá que na primer ronda Talabani nun algamar el votu de los dos tercios de los diputaos; nesa ronda Talabani llogró los votos de 195 diputaos de los 216 que taben presentes nel hemiciclu, ente que un candidatu rival, Hussein al-Moussawi (un xiín independiente), solo recibió los votos de 12 diputaos y hubo 9 votos nulos. Na segunda votación (na que namái faía falta la mayoría simple) Talabani resultó reelixíu al llograr nuevamente los votos de 195 diputaos de los 213 que taben presentes nel hemiciclu pa esa segunda vuelta; Moussawi retiró la so candidatura pa esa segunda ronda y hubo 18 votos nulos na mesma.^[7]Darréu Talabani encargó a Nuri al-Maliki la formación del nuevu gobiernu, yá que como parte del alcuerdu Maliki tamién tien de ser reelixíu Primer Ministru.^[8]^[9]

Unos díes dempués Talabani anunció que nun roblaría la orde d'execución de la pena de muerte dictada pola xusticia iraquina contra Tareq Aziz, un ex-vizprimer ministru del réxime de Sadam Husein y unu de los principales asesores del fináu ex-dictador; Talabani dixo qu'él yera socialista y por eso nun podía autorizar la muerte de Aziz, un cristianu iraquín de más de 70 años d'edá. D'alcuerdu a la Constitución iraquina una pena de muerte dictada polos tribunales nun puede ser executada sí'l Presidente nun lu ratifica cola so firma; ye una de les poques funciones reales que tien el Presidente (un cargu mayormente simbólicu). Sicasí, nel pasáu Talabani (opositor a la pena de muerte) si dexó otres execuciones, ente elles les de dellos collaboradores de Saddam.^[10]

El 13 de xunu de 2011 el presidente Talabani delegó nel so primer vicepresidente Al Khudair Khuzai la facultá de roblar les condenes de muerte; y el 19 de xunetu d'esi mesmu añu tamién facultó al so segundu vicepresidente Tarek Al Hashimi pa roblar o ratificar les sentencies de muerte.^[11]