Édouard Glissant | |
---|---|
Vida | |
Nacimientu | Sainte-Marie[1], 21 de setiembre de 1928[2] |
Nacionalidá | Francia |
Llingua materna | llingua criolla |
Muerte | XV Distritu de París[3], 3 de febreru de 2011[4] (82 años) |
Estudios | |
Estudios | Facultá d'Arte de París |
Llingües falaes | francés[5] |
Alumnu de |
Jean Wahl Gaston Bachelard |
Oficiu | escritor, poeta, novelista, profesor universitariu, críticu lliterariu |
Emplegadores | Universidá de la Ciudá de Nueva York |
Premios |
ver
|
IMDb | nm3398367 |
Édouard Glissant (21 de setiembre de 1928, Sainte-Marie – 3 de febreru de 2011, XV Distritu de París) foi un novelista, poeta y ensayista francés. Poeta del mestizaje, creó los conceutos de “criollización” y de “Tou Mundu”.
Édouard Glissant nació en Martinica el 21 de setiembre de 1928 en Bezaudin, nel Conceyu de Sainte-Marie. Creció cola so madre y los sos cuatro hermanos en Le Lamentin, centru urbanu del centru de la isla. Realizó la so educación primaria na escuela de la Tercer República, onde los alumnos teníen prohibíu falar na llingua criolla (créole). En 1938 foi becariu del llicéu Victor Schoelcher de Fort de France. Ende, conoció a Aimé Césaire, nuevu profesor de filosofía, quien, sicasí, nunca foi'l so profesor.[6]
En 1946 viaxó a París pa estudiar filosofía y etnoloxía en La Sorbona. Incorporar a la vida intelectual de la capital y trabayó pa les revista Les Lettres Nouvelles, del editor Maurice Nadeau, y Présence Africaine. Conoció a los intelectuales anticolonialistes Frantz Fanon y Kateb Yacine, ente otros. En 1956, publicó Sol de la Conciencia y el poemariu Les Indes sol sellu editorial de Le Seuil. En 1958, foi gallardoniáu col premiu Renaudot pola so novela La Lezarde, llogrando asina la reconocencia de la crítica y del públicu.[7]
Glissant tuvo bien comprometíu na llucha anticolonialista. Foi miembru y signatario del Manifiestu de los 121 pola independencia d'Arxelia. Participó nos dos primeros Congresos Internacionales de los escritores y artistes negros que tuvieron llugar en 1956 na Sorbona y en 1959 en Roma. Allá, conoció a Albert Béville, funcionariu de l'alministración colonial, tamién conocíu como poeta sol seudónimu de Paul Niger, con quien fundó, al llau del abogáu Marcel Manville, el Frente Antillanu-Guyanes. El Frente tuvo qu'eslleise por decretu en xunetu de 1961, polo que Glissant foi arrestáu en Guadalupe en setiembre y depués espulsáu, coles mesmes, prohibióse-y la estancia nes Antilles y foi confináu a morar en Francia metropolitana.[8]
Tornó a Martinica en 1965 y siguió el so trabayu críticu como fundador de la revista Acoma, publicada na editorial Maspero, que desenvuelve una reflexón sobre la situación nes Antilles. La so obra lliteraria crez: teatru - Monsieur Toussaint en 1977; novela - Malemort en 1975 y Casar du Commandeur en 1981; ensayu - L’intention poétiqueen (1969) y, finalmente, El Discursu Antillanu, gran compilación de testos sos sobre les Antilles con una perspeutiva tanto sociolóxica como antropolóxica y poética, intentando, como dicía Fanon, faer “l'inventariu de lo real”.[9]
Ente 1981 y 1988 foi direutor del Corréu de la Unesco. Depués, en 1988 integrar a la Universidá de Luisiana como Distinguished profesor. A partir de la llectura de la obra de William Faulkner, desenvolvió una reflexón sobre'l sur de los Estaos Xuníos publicáu en 1996 sol títulu Faulkner, Mississippi. En 1994 la City University of New York designar titular de la cátedra de lliteratura francesa. Siguió col so compromisu políticu como presidente honorariu del Parllamentu de los escritores, defendiendo a los escritores escorríos xunto a Salman Rushdie, Wole Soyinka y Pierre Bourdieu ente otros.[10]
La so reconocencia internacional creció cola atribución de distintos premios y l'organización de coloquios en Porto (1990), La Sorbona (1998) y New York University (2005). Ente novela y ensayu desenvolvió'l so conceutu de Tou Mundu cola publicación de la novela homónima (1993) y el Tratáu del Tou Mundu (1997).[11]
En 2006, el presidente francés Jacques Chirac designó-y la misión de crear un centru de la memoria de la esclavitú. Anque'l centru ACTE abrió les sos puertes namái en xunetu de 2015, el trabayu de Glissant concretar cola publicación de Memoires des esclavages nel añu 2007.[12]
En 2007 Glissant creó, col sofitu de la Secretaría d'Ultra-Mar francesa, el Institut du Tout-Monde, materialización institucional del conceutu, coles mires de consolidar los ideales desenvueltos al traviés de los conceutos de criollización, de rellación y de Tou Mundu. L'Institutu entama seminarios universitarios y alcuentros poéticos y artísticos que tienen llugar na Casa d'América Llatina en París.[13]
Édouard Glissant finó'l 3 de febreru de 2011 en París y foi soterráu nel Cimetière du Diamant en Martinica.[14]
El pensamientu de Édouard Glissant retoma les contribuciones del movimientu de la Négritude francesa y de les obres de Aimé Césaire, sicasí, marca un momentu decisivu na conceptualización referente a la realidá de les Antilles, representada principalmente pol so calter criollu, que-y brinda un dinamismu que xenera un mosaicu cultural d'alcuentros culturales constantes. Glissant constrúi sobre los raigaños africanos mítiques del negru antillanu y sobre les obres de Fanon una nueva propuesta teórica y poética: la criollización.
El conceutu de “criollización” (tamién conocíu como “creolización”) engloba la idea d'un “mestizaje consciente de sigo mesmu”.[15] Inspiráu del procesu de construcción de les llingües criollas (y en particular nel creole de Martinica), el conceutu describe la situación del mundu contemporaneu onde les cultures atópense y topeten ente sigo, xenerando nesti alcuentru nueves cultures. D'esta manera, Glissant dixebrar d'otros trés conceutos circundantes sobre la tema. El primeru d'ellos sería aquel del melting pot, que consiste na fundición metafórica de delles sociedaes heteroxénees nun amiestu homoxéneo. El mestizaje ye'l segundu conceutu del que s'esprende, pos señala que'l mestizaje implica en sí mesma voluntá, que foi totalmente extirpada na conformanza de la realidá antillana. Finalmente dixébrase del términu multiculturalismu que pa Glissant nun ye más qu'un camuflaje pa faer creer que se reconoz al otru distintu pero siempres permanez una resistencia a combinase con él.[16] La criollización ye posible gracies a la “rellación” que pon en movimientu les cultures y fai dialogar a los homes: "Puedo camudar intercambiando col otru, ensin perdeme nin desnaturalizarme."[17]
Pa Glissant esti intercambiu enriquecedor y permanente tien llugar no qu'él llamó la “mundualidad”, conceutu opuestu a la mundialización, que Glissant describi cómo “la uniformización, la estandardización, el reinu secretu de les multinacionales, el lliberalismu xavaz, el reglamentu universal qu'afuega tou."[18] La “mundualidad” ye entós la posibilidá de cada cultura pa reafitase nes otres. Trátase, según él, de pensar la hestoria non como daqué zarráu sinón como daqué abiertu. Non un continente sinón un archipiélagu pos nun habría identidá propia ensin la rellación col otru.[19] La mundualidad “ye l'aventura de vivir ensin precedente que nos ye dada a toos güei, nun mundu que, per primer vegada, de manera real ya inmediata, fulminante, concíbese al empar como múltiple y únicu y entrellizáu. Tamién ye la necesidá pa cada persona de tener que camudar les sos maneres de concebir, de vivir y de reaccionar nesti mundu.”[20]
La “antillanidad” de los negros antillanos sirve de matriz a esti diálogu de les cultures. Glissant defende la especificidá de los antillanos como un pueblu desaposiáu” que reconstruyó una cultura, absorbiendo elementos americanos, negros africanos y europeos na so nueva tierra.[21]
Nes sos últimes obres, y notablemente na novela Tout-Monde (1993) y l'ensayu Tratáu del Tou Mundu (1997), Glissant propunxo'l conceutu de “Tou Mundu” que toma toes estes concepciones previes. El “Tou-Mundu” ye l'espaciu global onde se procesen los intercambios debíos a la rellación”; defínese como “l'universu que camuda y perdura intercambiándose y el visón que tenemos d'esti universu”.[22] Ye un mundu constituyíu por identidaes rizomáticas”, conceutu orixinal de Gilles Deleuze, qu'esplica cómo s'oponen éstes a les identidaes raigaños” que Glissant ve como esencialistes.[23] Esti conceutu cuestiona la universalidá y la sobrevivencia de los pueblos y les cultures na mundialización. Más allá del imperialismu, Glissant propón una tercer vía, una visión poética del mundu, basada nel pensamientu del temblón, fráxil ya imprevisible, que caltién la diversidá del mundu.[24]
La so obra y el so pensamientu “del archipiélagu” tuvo gran influencia nos escritores de la llamada “créolité”: Patrick Chamoiseau ; Raphaël Confiant.