Sitrus

Sitrus
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Sitrus (lat. Citrus) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sədokimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Əsasən ABŞ, Çin, Yaponiya, Hindistan, Pakistan, Avstraliya, Cənubi Amerika, Əlcəzair, Mərakeş, Aralıq dənizi ölkələrində bitir.

Botaniki xarakteristikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dünyanın subtropik və tropik zonalarında yayılmış. 40-dək növü (portağal, naringi, limon, qreypfrut, berqamot, sitron və s.) məlumdur. Sitrus bitkilərinin meyvələri dadına, tərkibindəki limon turşusuna, şəkər, C, P, B qrupu vitamnnləri, karotin (A provitamini) olmasına görə fərqlənir.

Sitrus bitkilərinin meyvəsi yeyilir, ondan şirə, mürəbbə, kompot, cem, povidlo və s. hazırlanır. Yarpağı, çiçəyi və meyvəsinin qabıqından ətriyyatda, yeyinti sənayesində işlədilən efir yağı (2—3,5%) alınır. Sitrus bitkiləri şaxtaya az davamlıdır.

Azərbaycan yayılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sitrus bitkiləri Azərbaycanda Lənkəran-Astara zonasında becərilir.

Heterotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Aurantium Mill.
  • Citreum Mill.
  • × Citrofortunella J.W.Ingram & H.E.Moore
  • × Citroncirus J.W.Ingram & H.E.Moore
  • Citrophorum Neck.
  • + Citroponcirus H.Wu & al.
  • Eremocitrus Swingle
  • Fortunella Swingle
  • Limon (bitki) Mill.
  • Microcitrus Swingle
  • Oxanthera Montrouz.
  • Papeda Hassk.
  • Pleurocitrus Tanaka
  • Poncirus Raf.
  • Pseudaegle Miq.
  • Sarcodactilis C.F.Gaertn.