Şeyx Ömər mirzə

Şeyx Ömər mirzə
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1354
Vəfat tarixi 16 yanvar 1394
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi döyüşdə ölüm
Dəfn yeri
Atası Əmir Teymur
Uşaqları
Ailəsi Teymurilər
Dini islam
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şeyx Ömər mirzə (1354 – 16 yanvar 1394, Tuzxurmatu, Səlahəddin mühafəzəsi) — Əmir Teymurun oğlu, Teymuri mirzəsi.[1]

Həyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

1354-cü ildə dünyaya gəldi. Atası Əmir Teymur, anası isə onun kənizlərindən Tulun ağadır.[2] 1374-cü ildə Çağatay şəcərəsindən Xızır Xocanın qızı Mülkət ağayla evləndirildi. Əmir Teymurun planlaşdırdığı bu evliliklə atası kimi kürəkən ləqəbi daşımağa başladı.[3] 1376-cı ildə atası tərəfindən Fərqanə valisi təyin edildi.[4]

Əmir Teymurun 1388-ci ildə Toxtamış xanla mübarizəsində iştirak edən Şeyx Ömər mirzə Fərqanəyə hücum edən Toxtamış xanın müttəfiqi Əmir Duqlatı məğlub etdi.[1] Həmin ilin qışında isə şəxsən özü Toxtamış xanın üzərinə gedərək qalib gəldi. 18 iyun 1391-ci ildə baş tutan Qunduzca döyüşündə ordunun sol qanadında yer aldı.[1] Ancaq döyüş əsnasında ordunun sol qanadı darmadağın edildi. Arxa cəbhədə gözləyən atası Əmir Teymurun son anda yardıma gəlməsiylə xilas oldu.[5]

1393-cü ildə Müzəffərilər sülaləsinin Yəzddəki hakimiyyətinə son qoyulduqdan sonra, atası Əmir Teymur Yəzd, Fars və Kirman əyalətlərini birləşdirərək bunların idarəsini oğlu Şeyx Ömər mirzəyə verdi. Fərqanə valiliyi isə oğlu İsgəndər mirzəyə verildi.[4] Ancaq onun bu vəzifəsi çox uzun çəkmədi. 1394-cü ildə atasının dəvəti ilə yola çıxdı və Bağdad yaxınlığında Tuzxurmatu qalasından atılan bir oxla boynundan yaralanaraq öldürüldü.[3] Onun Fars valiliyi böyük oğlu Pir Məhəmməd mirzəyə verildi. Cənazəsi isə hərəmxanası və kiçik oğlu İsgəndər mirzəylə birlikdə Şəhrisəbz şəhərinə göndərildi.[6] Burada qardaşı Cahangir mirzənin türbəsinə dəfn olundu.[7]

Ailəsi

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Dəfn olunduğu Cahangir mirzə türbəsi, Şəhrisəbz, Özbəkistan

Xanımları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Mülkət ağa, Çağatay şəcərəsindən Xızır Xocanın qızıdır. 1374-cü ildə evlənmişdir. Ərinin ölümündən sonra qaynı Şahrux mirzəylə evləndirildi.
  • Qutluq Tərxan ağa
  • Sultan ağa
  • Bəyməlik ağa, Apardi boyuna mənsub Xoca Yusifin qızıdır.
  • Bəxt Sultan, Cəlayir boyuna mənsubdur.
  • Tuğluq Sultan, ərinin ölümündən sonra qaynı Cahangir mirzənin oğlu Pir Məhəmməd mirzəylə evləndirildi.
  • Mehr xanım
  • Qutluq Tərxan xanım
  • Taxış xatun
  • Hacı bəyin adı bilinməyən qızı
  • Sevinc Qutluq ağa, Arlat boyuna mənsub olub, bibisi Şirinbəy ağanın qızıdır.

Oğulları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Pir Məhəmməd mirzə
  • Rüstəm mirzə
  • İsgəndər mirzə
  • Əhməd mirzə (ö. 1425), Mülkət ağadan doğulub. 1404-cü ildə babası Əmir Teymur tərəfindən evləndirildi.
  • Bayqara mirzə
  • İsfəndiyar mirzə, Mülkət ağadan doğulub, körpə yaşlarında vəfat etmişdir.
  • Seyid Əhməd mirzə, Tuğluq Sultandan doğulub. 1404-cü ildə babası Əmir Teymur tərəfindən evləndirildi.
  • Məhəmməd mirzə, Sultan ağadan doğulub.
  • Bistam mirzə, Bəxt Sultandan doğulub, körpə yaşlarında vəfat etmişdir.
  • Əli mirzə, Mehr xanımdan doğulub.
  • Ömər mirzə, Mehr xanımdan doğulub.
  • Dastan mirzə, Taxış xatundan doğulub, körpə yaşlarında vəfat etmişdir.

Qızları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Nəsəb Sultan, Sultan ağadan doğulub.
  • Baba Bikə, Bəyməlik ağadan doğulub.
  • Zübeydə Sultan, Bəxt Sultandan doğulub. Yadigarşah Arlatla evlənmişdir.
  • Səadət Sultan, Mehr xanımdan doğulub.
  • Cahan Sultan, Qutluq Tərxan ağadan doğulub.

Mənbə

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Ədəbiyyat

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Woods, John E. (1990), The Timurid dynasty, Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies
  • Siyasi ve Sosyal Hayatta Etkin Bir Güç: Timurlu Hanedan Kadınları. Muhammed Emin Koçak. Yüksek Lisans Tezi. TC Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. Ankara-2020

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 Barzegar, Karim Najafi. Mughal-Iranian Relations: During Sixteenth Century (ingilis). Indian Bibliographies Bureau. 2000. ISBN 978-81-85004-60-0.
  2. ↑ Jamaluddin, Syed. The State Under Timur: A Study in Empire Building (ingilis). Har-Anand Publications. 1995. ISBN 978-81-241-0258-9.
  3. ↑ 1 2 Amir Temur in World History (ingilis). Shaq. 2001.
  4. ↑ 1 2 Bretschneider, E. Mediaeval researches from Eastern Asiatic sources : fragments towards the knowledge of the geography and history of Central and Western Asia from the 13th to the 17th century. London : Kegan Paul, Trench, Trübner. 1888.
  5. ↑ Marozzi, Justin. Tamerlane: Sword of Islam, Conqueror of the World (ingilis). HarperCollins Publishers. 2012-10-25. ISBN 978-0-00-736973-7.
  6. ↑ Brend, Dr Barbara. Perspectives on Persian Painting: Illustrations to Amir Khusrau's Khamsah (ingilis). Routledge. 2013-11-05. ISBN 978-1-136-85411-8.
  7. ↑ King, John; Noble, John; Humphreys, Andrew. Central Asia: A Lonely Planet Travel Survival Kit (ingilis). Lonely Planet Publications. 1996. ISBN 978-0-86442-358-0.