Ані Эрно

Ані Эрно
Annie Ernaux
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася 1 верасьня 1940
Лільбон, Нармандыя, Францыя
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці Пісьменьніца
Гады творчасьці 1974—сёньня
Жанр Аўтабіяграфічны, сацыяльны раман
Мова Француская
Дэбют Les Armoires vides (1974)
Значныя творы Les Armoires vides, La Femme gelée, L'Événement
Узнагароды
https://www.annie-ernaux.org/fr

Ані́ Эрно (па-француску: Annie Ernaux; 1 верасьня 1940, Лільбон, Нармандыя, Францыя) — француская пісьменьніца, прафэсарка літаратуры, фэміністка[1], ляўрэатка Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры 2022 году[2].

Жыцьцяпіс

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дзявочае прозьвічша Дзюшэн. Дзяцінства правяла ў Нармандыі. Навучалася ва ўнівэрсытэце Руана, потым Бардо. На сёньняшні дзень Ані Эрно зьяўляецца жывой клясыкіняй, адной з самых папулярных ва ўнівэрсытэцкіх колах пісьменьніцай — ейныя тэксты аналізуюцца, дасьледуюцца, на ўсе ейныя раманы напісаныя і абароненыя сотні дысэртацыяў па сацыялёгіі, літаратуры і гендэрных дасьледаваньнях[3].

Творчасьць

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўная частка твораў пісьменьніцы напісана на аснове аўтабіяграфічнага матэрыялу ў сацыялягічным стылі[4]. Пад гэтым стылем варта разумець рэвізыю панятку аўтабіяграфіі, у якой інтымнае, прыватнае заўсёды ахоплівае і выкрывае сацыяльны кантэкст, сацыяльную гісторыю[5]. У творах пісьменьніцы ўсюль бачыцца гэты аўтабіяграфічны ці сацыялягічны стыль: у раманах «Месца», «Сорам» у цэнтры паўстае тэма сацыяльнага росту ейных бацькоў, у рамане «Здранцьвелая жанчына» яна распавядае пра сваё замужжа, у раманах «Занятак» і «Простая жарсьць» яна піша пра свае каханьні, у рамане «Падзея» аўтарка раскрывае тэму спарону, які яна зрабіла ў маладосьці, калі спароны былі забароненыя ў Францыі. Два асобныя тэксты яна прысьвяціла сваёй маці — у рамане «Я так і ня выйшла з сваёй начы» аўтарка закранае праблему хваробы Альцгаймэра, на якую захварэла маці, а ў тэксьце «Кабета» апісала ейную сьмерць[6]. Зрэшты, у рамане «Выкарыстаньне фота» А. Эрно распавяла пра тое, як яна перажыла рак грудзей[7]. Падаецца, простая і цікавая цытата з раману «Гады» цудоўна рэзюмуе як усю творчасьць пісьменьніцы, так і асноўную прычыну, па якой яна піша: «Захаваць што-небудзь з тых часоў, якія мы пакінулі навечна»[8].

У канцы 2021 году ў Вільні ў выдавецтве «Gudų Kultūros Draugija» зьявіўся пераклад рамана «Падзея» на беларускую мову[9]. Зрэшты, раман «Падзея» быў экранізаваны францускай рэжысэркай Адрэ Дзіван і ўганараваны «Залатым львом» на 78-м Вэнэцыянскім кінафэстывалі ў верасьні 2021[10].

6 кастрычніка 2022 года атрымала Нобэлеўскую прэмію па літаратуры. Швэдзкая акадэмія прысудзіла ўзнагароду «за сьмеласьць і клінічную вастрыню, зь якімі яна раскрывае карані, адчужанасьць і калектыўныя абмежаваньні асабістай памяці»[11].

Бібліяграфія

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Les Armoires vides, Gallimard, 1974
  • Ce qu’ils disent ou rien, Gallimard, 1977
  • La Femme gelée, Gallimard, 1981
  • La Place, Gallimard, 1983
  • Une femme, Gallimard, 1988
  • Passion simple, Gallimard, 1992
  • Journal du dehors, Gallimard, 1993
  • «Je ne suis pas sortie de ma nuit», Gallimard, 1997
  • La Honte, Gallimard, 1997
  • L'Événement, Gallimard, 2000
  • La Vie extérieure, Gallimard, 2000
  • Se Perdre, Gallimard, 2001
  • L’Occupation, Gallimard, 2002
  • L’Usage de la photo, Gallimard, 2005
  • Les Années, Gallimard, 2008 (ISBN 9782070779222)
  • L’Autre Fille, coll. «Les Affranchis», NiL Éditions, 2011
  • L’Atelier noir, éditions des Busclats, 2011
  • Retour à Yvetot, éditions du Mauconduit, 2013
  • Regarde les lumières mon amour, Raconter la vie, Seuil, 2014
  • Mémoire de fille, coll. Blanche, Gallimard, 2016, 160 p. (ISBN 9782070145973)
  • Hôtel Casanova, coll. Folio 2 euros, mars 2020, 96 p. (ISBN 9782072884412)
  • Le Jeune Homme, Gallimard, 5 mai 2022, 48 p.

Беларускія пераклады

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Паасобныя творы на беларускую пераклаў Уладзіслаў Гарбацкі.[12][13][14]

  • Падзея / Ані Эрно [прадмова і пераклад: Уладзіслаў Гарбацкі]. — Вільня: Таварыства беларускай культуры ў Летуве, 2021. — ISBN 978-9955-578-22-2

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Dit de femmes. Entretiens d’écrivaines françaises, entretiens avec Michele Magill et Katherine S. Stephenson, Summa Publication, 2003.
  2. ^ Уладзіслаў Гарбацкі, Змрочная аптымістка і Нобелеўская лаўрэатка Ані Эрно, Новы Час, 7-10-2022, https://novychas.online/kultura/zmroczanaja-aptymistka-ani-erno
  3. ^ Isabelle Charpentier, Une Intellectuelle déplacée — Enjeux & usages sociaux et politiques de l'œuvre d’Annie Ernaux (1974—1998), Thèse de Doctorat de Science politique, Amiens, Université de Picardie — Jules Verne, 1999
  4. ^ Danielle Bajomée et Juliette Dor (dir.), Annie Ernaux. Se perdre dans l'écriture de soi, Klincksieck, 2011
  5. ^ Lyn Thomas, Annie Ernaux à la première personne, Stock, 2005
  6. ^ Pierre-Louis Fort, Ma mère, la morte. L'écriture du deuil chez Marguerite Yourcenar, Simone de Beauvoir et Annie Ernaux, Imago, 2007
  7. ^ Fabien Arribert-Narce, Photobiographies: pour une écriture de notation de la vie: Roland Barthes, Denis Roche, Annie Ernaux, Paris, Honoré Champion éditeur, 2014
  8. ^ Les années, adaptation de Sophie Lemp, réalisé par Étienne Vallès, France Culture émission Feuilleton, 2016 (10 épisodes).
  9. ^ Уладзіслаў Гарбацкі, Першы тэкст французскай жывой класікі па-беларуску: выйшаў раман «Падзея» Ані Эрно, Новы Час, 22-11-2021, https://novychas.online/kultura/perszy-tekst-francuzskaj-zyvoj-klasiki-pa-belarusk
  10. ^ Florence ben Sadoun, Pourquoi «L’Événement» est le plus beau film français de 2021, Vogue, 15 décembre 2021, https://www.vogue.fr/culture/article/audrey-diwan-l-evenement-film-avortement
  11. ^ Raphaëlle Leyris, Le prix Nobel de littérature 2022 attribué à l’écrivaine française Annie Ernaux, Le Monde, le 6 octobre 2022, https://www.lemonde.fr/international/article/2022/10/06/le-prix-nobel-de-litterature-attribue-a-la-romanciere-francaise-annie-ernaux_6144694_3210.html#xtor=AL-32280270-%5Bdefault%5D-%5Bios%5D
  12. ^ Уладзіслаў Гарбацкі (2021-11-22) Першы тэкст французскай жывой класікі па-беларуску: выйшаў раман «Падзея» Ані Эрно Новы час Архіўная копія
  13. ^ «За «я» апавядальніцы заўсёды стаіць яна, Ані Эрно» — беларускі перакладчык Уладзіслаў Гарбацкі пра сёлетнюю набеліятку Новы час Архіўная копія
  14. ^ Ян Максімюк (2022-10-08) «Яна вельмі „беларуская“ пісьменьніца». Гутарка з Уладзіславам Гарбацкім, перакладнікам раману сёлетняй набэлісткі Радыё Свабода Архіўная копія