Гандлава

Гандлёва
славац. Handlová
Касьцёл сьвятой Кацярыны
Герб Гандлёвай Сьцяг Гандлёвай
Дата заснаваньня:	1376
Краіна:	Славаччына
Край:	Трэнчынскі
Раён:	Прэвідза
Рэгіён:	Верхняя Нітра
Староста:	Рудальф Подаба[1]
Плошча:	85,55 км²
Вышыня:	420 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼15 780 чал. (1 студзеня 2023)[2]
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+421-46
Паштовы індэкс:	972 51
NUTS:	513997
Нумарны знак:	PD
Геаграфічныя каардынаты:	48°43′38″ пн. ш. 18°45′43″ у. д. / 48.72722° пн. ш. 18.76194° у. д. / 48.72722; 18.76194Каардынаты: 48°43′38″ пн. ш. 18°45′43″ у. д. / 48.72722° пн. ш. 18.76194° у. д. / 48.72722; 18.76194
Гандлёва на мапе Славаччыны Гандлёва
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
www.handlova.sk

Таблічка зь імем уласьніка хаты

Га́ндлёва (па-славацку: Handlová) — места ў раёне Прэвідза Трэнчынскага краю Славаччыны.

Геаграфія

Гандлёва знаходзіцца ў цэнтральнай Славаччыне, у паўднёваўсходняй частцы Горнанітранскай катлавіны, акружаная горнымі масівамі Втачнік, Ж’яр і Крэмніцкія горы.

Празь места працякае рака Гандлёўка з прытокамі Млынскі паток, Пстругарскі паток і Рачы паток, упадаючы ў Нітру

Мінуўшчына

Гандлёва паўстала на загад караля Людвіка I ад 8 сакавіка 1376, якім той дазволіў асадніку Генрыху Крыкеру закласьці на месцы пад назваю Красны Лес (Seperdeo Vita) сталую асаду. Разам з Крыкерам з Крэмніцы прыйшло яшчэ 200 нямецкіх сем’яў. Паселішча атрымала назву паводле свайго заснавальніка, і па-нямецку дагэтуль завецца Крыкергаў (ням. Krickerhau альбо Krikerhau).

Заснаваньне Гандлёвай — тыповы прыклад солтыскай калянізацыі вобласьці Верхняй Нітры, дзе пражывала нямецкамоўнае насельніцтва, якое пазьней атрымала назву карпацкія немцы.

У 1839 року вёска атрымала ад імпэратара Фэрдынанда I мескія правы і дазвол на чатыры кірмашы шторок. Першыя згадкі пра выяўленьне ў рэгіёне вугля паходзяць з 1784 року, ягоная здабыча актыўна распачалася перад Першай сусьветнай вайной^[3].

11 сьнежня 1960 на паўднёваўсходняй ускраіне места зьявіўся вялізарны апоўзень, які да 30 траўня 1961 зьнішчыў 150 хат, пашкодзіў 2 км дарог, вадаправод і лінію электраперадач^[4].

Насельніцтва

Паводле перапісу 2001 року склад насельніцтва наступны:

• славакі — 96,14%
• цыганы — 0,86%
• вугорцы — 0,85%
• чэхі — 0,67%
• немцы 0,48%.

Паводле веравызнаньня:

• без вызнаньня — 46,1%
• рыма-каталікі — 44,7%
• эвангелісты — 2,4%
• грэка-каталікі 0,4%
• невядома — 4,6%.

Турыстычная інфармацыя

• Касьцёл сьвятой Кацярыны, пастаўлены ў гатычным стылі ў другой палове XIV стагодзьдзя, у 1603 рэстаўраваны, у 1710 часткова перабудаваны ў барокавым стылі. З прычыны хуткага росту насельніцтва ў XX стагодзьдзі быў пашыраны ў 1941. У вайну цяжка пашкоджаны (1945), у 1958 адноўлены.
• Касьцёл Добрага пастыра (1941).
• Касьцёл сьв. біскупа Мікалая (1785).
• Капліца сьв. Яна Непамуцкага (2-я палова XVIII стагодзьдзя).

Культура

У месьце захавалася традыцыя шахтарскіх кірмашоў.

• Прыватны музэй і галерэя разьбяра Яна Процнэра.
• Музэйная экспазыцыя гісторыі і культуры немцаў-насельнікаў Гандлёвай.
• Падземная галерэя «Базальт».

Спорт

• Баскетбольны аддзел «Банік Гандлёва»
• Альпінісцкі клюб «Праметэй»
• Страйкбольны клюб «Гандлёва»
• Клюб верхавой язды «Наваха»
• Футбольны клюб інвалідаў «Пегас»
• Аматарскі футбольны клюб «Гандлёва»

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Робэрт Бэзак — арцыбіскуп трнаўскай рымакаталіцкай архідыяцэзіі
• Марцін Шкртэл — славацкі футбаліст

Партнэрскія мясьціны

Крыніцы

1. Zoznam zvolených starostov obcí, mestských častí a primátorov miest vo voľbách do orgánov samosprávy obcí (славацк.). Inštitút informatiky a štatistiky / Štatistický úrad Slovenskej republiky (28 лістапада 2010).
2. http://pop-stat.mashke.org/slovakia-cities.htm
3. http://www.mineraly.sk (Online) prístup 11.12.2008
4. Nemčok, A., 1982: Zosuvy v slovenských Karpatoch. Bratislava, Veda, 306 s.

Вонкавыя спасылкі

• Афіцыйная бачына  (славацк.)
• Апоўзень 1961 року  (чэс.)