Глінкава славацкая народная партыя
| Глінкава славацкая народная партыя | |
| Hlinkova slovenská ľudová strana | |
_variant_2.svg) | |
| Заснавальнік | Андрэй Глінка |
|---|---|
| Дата заснаваньня | 1913 год |
| Распушчаная | 1945 рок |
| Ідэалёгія | клерыкальны нацыяналізм, фашызм |
Глі́нкава слава́цкая наро́дная па́ртыя (па-славацку: Hlinkova slovenská ľudová strana, HSĽS) — клерыкальна-нацыяналістычная славацкая партыя, якая існавала ў 1906—1945 гг. у Аўстра-Вугоршчыне, Чэхаславаччыне і Першай Славацкай рэспубліцы.
Назвы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1906—1925: Славацкая народная партыя
- 1925—1938: Глінкава славацкая народная партыя
- 1938—1945: Глінкава славацкая народная партыя — Партыя славацкага народнага адзінства
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Неафіцыйна ГСНП была заснава яшчэ ў 1906 годзе Міланам Годжай, Ф. Скіцакам і А. Ратам, афіцыйна ў 1913, калі ўдзельнічала ў выбарах у аўстра-вугорскі парлямэнт. У 1920 удзельнічала ў выбарах у чэхаславацкі парлямэнт. Выступала за аўтаномію Славаччыны ў рамках Чэхаславаччыны. Да 1938 галавой партыі быў Андрэй Глінка.
У 1920 партыя налічвала 11953 чальцоў, з 1927 удзельнічала ва ўрадзе, але ў 1929 выйшла ў сувязі з арыштам Войтэха Тукі. 8 траўня 1930 ГСНП падала праект закону пра аўтаномнасьць Славаччыны. Зь сярэдзіны 30-х шчыльна супрацоўнічала са Славацкай нацыянальнай партыяй, з Арганізацыяй украінскіх нацыяналістаў, пазьней і з вугорскімі і нямецка-судэцкімі сэпаратыстамі. У партыі паступова станавіліся папулярнымі ідэі італьянскага і аўстрыйскага фашызму. У 1936 годзе дэвізам партыі стала: «Адзін народ, адна партыя, адзін правадыр». У той час у ГСНП налічвалася 36000 чальцоў.
10 кастрычніка 1938 абвясьціла ў Жыліне аўтаномію Славаччыны. Пасьля абвяшчэньня падкантрольнай Трэцяму райху Першай Славацкай рэспублікі адбылося зьліцьцё з шэрагам славацкіх партыяў, і ГСНП стала фактычна адзінай славацкай партыяй. Падмуркам партыі было каталіцкае духавенства, прадпрымальнікі і інтэлігенцыя. ГСНП стала праводзіць жорсткую палітыку ў дачыненьні да апазыцыйных левых сілаў, але не даводзіла да адкрытага тэрору. ГСНП шчыльна супрацоўнічала зь нямецкімі нацыянал-сацыялістамі. 1 верасьня 1944 партызанская Славацкая Народная Рада забараніла ГСНП на тэрыторыі, якая кантралявалася партызанамі. У 1945 партыя была цалкам забаронена, яе лідэры арыштаваныя. Частка лібэральнага крыла ўлілася ў 1945 у Дэмакратычную партыю, частка эмігравала.