Алена (фільм, 2011)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Алена (значэнні).
АленаM:
Рэжысёр фільм, Андрэй Звягінцаў (2017).
Жанр драматычны фільм[2][3][…]
Рэжысёр
Прадзюсар
Сцэнарыст
У галоўных
ролях
Аператар
Кампазітар
Кінакампанія Non-Stop Production[d]
Працягласць 109 хв.
Зборы 16 182 427 ₽[5]
Краіна
Мова руская
Год 21 мая 2011[1] і 2011
IMDb ID 1925421

«Але́на» (руск.: Елена) — расійскі драматычны фільм 2011 года рэжысёра і сцэнарыста Андрэя Звягінцава. Суаўтарам сцэнарыя выступіў Алег Негін[ru], галоўныя ролі выканалі Надзея Маркіна[ru], Андрэй Смірноў[ru] і Алена Лядава[6].

Былая медсястры Алена амаль дзесяць гадоў жыве з бізнесменам старэчых гадоў Уладзімірам. Нягледзячы на такі прыстойны тэрмін сумеснага жыцця, афіцыйна распісаліся яны толькі нядаўна. Ва Уладзіміра ёсць дарослая дачка Кацярына, разумная, адукаваная, але распешчаная і мяцежная дзяўчына. У Алены, у сваю чаргу, ёсць жанаты сын Сяргей з двума дзецьмі на руках і ветрам у галаве. Уладзімір катэгарычна адмаўляецца дапамагаць сям’і Сяргея, але Алена ўсё ж не жадае закрываць вочы на іх праблемы. Яна просіць у свайго мужа грошы на «адкос» ад войска для шалапутнага ўнука. Уладзімір адмаўляе, і Алена рашаецца на страшны ўчынак… Скарыстаўшыся ягоным нестабільным станам пасля перанесенага інфаркту, жанчына бярэ сітуацыю ў свае рукі. Перайсці да раздзела «Сюжэт»

Прэм’ера фільма адбылася 21 мая 2011 года ў межах праграмы «Асаблівы погляд[en]» 64-га Канскага кінафестывалю, дзе карціна ўдастоілася Спецыяльнага прыза журы. Акрамя таго, фільм дэманстраваўся на кінафестывалях у Маскве, Жынду[fr], Таронта, Хельсінках, Генце, Сан-Паўлу, Арасе, Салоніках, Лез-Арку[en], Глазга, Вісконсіне, Хайфе і іншых[7]. У шырокі пракат фільм выйшаў 29 верасня 2011 года ў Расіі. У лістападзе таго ж года, яшчэ да завяршэння афіцыйнага пракату, фільм быў паказаны на цэнтральным расійскім тэлебачанні.

Карціна была станоўча прынята большасцю сусветных кінакрытыкаў і ўдастоілася шматлікіх узнагарод, сярод якіх 4 прэміі «Залаты арол[ru]» (у тым ліку за найлепшы фільм і рэжысуру), 4 прэміі «Ніка[ru]» (у тым ліку за найлепшую рэжысуру), 3 прэміі «Белы слон[ru]» (у тым ліку за найлепшы фільм і рэжысуру)[8] Перайсці да раздзела «Узнагароды». У снежні 2019 года карціна, адзіная з Расіі, увайшла ў спіс 50 найлепшых сусветных фільмаў другога дзесяцігоддзя XXI стагоддзя, складзены амерыканскім часопісам «Rolling Stone».

Сюжэт

[правіць | правіць зыходнік]

За два гады да падзей, выяўленых у фільме, пажылы чалавек па імені Уладзімір (Андрэй Смірноў[ru]) аформіў шлюб з Аленай (Надзея Маркіна[ru]) пасля амаль васьмі гадоў сумеснага жыцця. Нягледзячы на працяглыя адносіны, муж і жонка маюць мала агульнага ў адукацыі і даходзе: Уладзімір — забяспечаны прадпрымальнік, уладальнік паважных знаёмстваў і дзелавых сувязяў. З Аленай, медсястрой з вельмі сціплым прыбыткам, адукацыяй і сацыяльным становішчам, ён пазнаёміўся, калі аднойчы патрапіў у лякарню з вострым перытанітам. Муж і жонка спяць у розных пакоях, практычна не маюць агульных інтарэсаў і заняткаў, большую частку свайго часу Алена затрачвае на забеспячэнне камфорту мужа. У абаіх ёсць дзеці ад папярэдніх шлюбаў: у Алены — вялікаўзроставы інфантыльны сын Сяргей (Аляксей Розін[ru]), які ні да чаго не імкнецца і пастаянна сутыкаецца з цяжкасцямі пры ўтрыманні сваёй няспынна растучай сям’і, у Уладзіміра — дасціпная, але цынічная і распешчаная дачка Кацярына (Алена Лядава). Унуку Алены, Аляксандру (Ігар Агурцоў), неабходны грошы для аплаты паступлення ва ўніверсітэт, інакш яго забяруць у войска. Алена звяртаецца з просьбай аб фінансавай дапамозе да мужа. Аднак, той не хоча дапамагаць Алене ў гэтай справе — ён пагарджае яе сынам, які да таго ж некалькі гадоў не вяртае яму ўзятыя ў доўг грошы, і яго абураюць спробы жонкі вырашаць праблемы ўжо другога пакалення «лайдакоў». Неўзабаве Уладзімір трапляе з інфарктам у лякарню, дзе яго наведвае дачка. Пасля размовы з дачкой ён канчаткова адмаўляе Алене ў просьбе і прымае рашэнне: усе яго грошы пасля смерці адыдуць Кацярыне, а ўдава атрымае толькі добрую пажыццёвую рэнту.

Не знаходзячы іншага выйсця, Алена рашаецца на забойства: яна падсыпае Уладзіміру ў лекі «Віягру», і, дачакаўшыся яго смерці, спальвае чарнавікі завяшчання, якое ён так і не аформіў. За адсутнасцю дакументавана аформленай волі нябожчыка яго спадчына дзеліцца папалам паміж жонкай Аленай і дачкой Кацярынай. Акрамя таго, Алена забірае грошы з сейфа, якія Уладзімір захоўваў дома. Кацярына здагадваецца, што Алена прысвоіла грашы, але ў яе няма доказаў. Алена адвозіць грошы сям’і сына і тым самым пазбаўляе ўнука ад «святога абавязку». Аднак будучы студэнт, «адмазаны» ад войска, абыякавы да свайго лёсу: ужо ў наступных кадрах ён лёгка ўвязваецца ў масавую бойку з падлеткамі. У фінале глядач бачыць, як у дарагой кватэры Уладзіміра, у якой ён жыў з Аленай, па-гаспадарску размяшчаецца сям’я яе сына…

Акцёрскі склад

[правіць | правіць зыходнік]
   Надзея Маркіна[ru]   –   Алена
   Андрэй Смірноў[ru]   –   Уладзімір
   Алена Лядава   –   Кацярына, дачка Уладзіміра
   Аляксей Розін[ru]   –   Сяргей, сын Алены
   Яўгенія Конушкіна   –   Таццяна, жонка Сяргея
   Ігар Агурцоў   –   Аляксандр, сын Сяргея і Таццяны

Вытворчасць

[правіць | правіць зыходнік]

Задума і напісанне сцэнарыя

[правіць | правіць зыходнік]

Першыя думкі пра стварэнне падобнага фільма з’явіліся ў Звягінцава ў лютым 2009 года, калі брытанскі прадзюсар Олівер Дангі, з якім яны разам працавалі на здымачнай пляцоўцы стужкі «Нью-Ёрк, я кахаю цябе[en]», падаў ідэю праекта, рэжысёрамі якога стануць чатыры чалавекі з Паўночнай Амерыкі, Паўднёвай Амерыкі, Еўропы і Азіі[9]. Тэма павінна была быць адна: Апакаліпсіс[9]. Дангі прапаноўваў трактаваць гэта шырока: ад «Ахвярапрынашэння» Таркоўскага да «Прафесіі: рэпарцёр[en]» Антаніоні[10]. Звягінцаў стэлефанаваўся з блізкім сябрам, пісьменнікам Алегам Негіным[ru], разам з якім яны ўвесь наступны месяц разважалі пра сюжэт будучай карціны[9]. Аднаго разу ноччу Негін патэлефанаваў Звягінцаву і распавёў гісторыю са свайго жыцця, якую пазней увасобіў у сцэнарый, напісаны за 8—10 дзён[9].

Пасля карэкціроўкі сцэнарыя Звягінцаў адправіў яго Дангі, які адрэагаваў на гэта так: «Хлопцы, што ж вы робіце? Я вам прапаную праект на 7—8 мільёнаў долараў, а вы мне — на 2,5, гісторыю пра двух пенсіянераў у адным інтэр’еры»[9]. Фільм павінен быў здымацца на англійскай мове ў ЗША або Англіі, працоўная назва была «Хелен», а мужа галоўнай гераіні павінны былі клікаць Рычард[9]. З-за абсалютна расійскага менталітэту сцэнарыя карціны месца дзеяння было вырашана перамясціць у Расію[9]. Неўзабаве пасля прачытання першых старонак сцэнарыя Дангі даслаў Звягінцаву каля 20 старонак з заўвагамі[9]. Азнаёміўшыся з імі, рэжысёр зразумеў, што гэтая гісторыя зацягнецца надоўга, папрасіў прабачэння і ўвесну 2009 года пакінуў праект[9].

З мая па жнівень таго ж года Звягінцаў шукаў тых, хто пагадзіўся б фінансаваць запланаваную карціну[9]. Тады ж рэжысёр пазнаёміўся з прадзюсарам Аляксандрам Раднянскім[ru], які, прачытаўшы сцэнарый, паведаміў пра пачатак здымкаў фільма[9]. Увесь верасень Негін і Звягінцаў па 10 гадзін у дзень, не выходзячы са студыйнага падвала, правілі сцэнарый[9]. Адметна, што яшчэ да пачатку здымкаў фільм быў удастоены прэміі за найлепшую сцэнарную распрацоўку на фестывалі незалежнага кіно «Сандэнс»[11].

Назва фільма была абрана не адразу, разглядаліся разнастайныя варыянты: ад «Нашэсця варвараў» (па аналогіі з аднайменным фільмам[en] Дэні Аркана[en]) да «Грошай» (так называецца апошні фільм[en] Брэсона)[12].

Падбор акцёраў

[правіць | правіць зыходнік]

Ролю Алены Звягінцаў амаль з самага пачатку планаваў даць тэатральнай актрысе Надзеі Маркінай[ru], якую ў сярэдзіне 1990-х гадоў убачыў у спектаклі Сяргея Жэнавача[ru] «Кароль Лір» у ролі Рэганы[9]. Рэжысёр апісваў сваё ўражанне ад актрысы наступным чынам: «Захапіўся рэдкай уласцівасцю яе натуры. Вось яна ўстане, раскіне рукі — Радзіма-маці, ударнік працы ў пуховай хустцы. Злёгку павернецца, у профіль — жонка патрыцыя, імператрыца, рэдкая высакароднасць»[10]. Нягледзячы на жаданне рэжысёра ўзяць на ролю Маркіну, члены здымачнай групы пераглядзелі мноства актрыс, перш чым Надзея была зацверджана на ролю[9].

Звягінцаў доўга шукаў акцёра і на ролю Уладзіміра[13]. Кастынг праходзілі мужчыны 70 гадоў, аднак ніводзін з іх не задаволіў рэжысёра, які знаходзіў у іх тварах цяжкую асуджанасць, хаця патрэбен быў «чалавек-сонца, само жыццё»[13]. Такім аказаўся рэжысёр Андрэй Смірноў[ru], у якім Звягінцаў убачыў прыкметы вітальнасці[13]. «Смірноў вельмі жывы, шырока адукаваны чалавек, разумніца, лёгка размаўляе на французскай і англійскай мовах, унутрана пластычны і таму жывы і актыўны. Для мяне ён быў камертонам, ён вызначаў градус акцёрскага існавання ў кадры, нібы настройваў сваіх калег», — казаў рэжысёр[13]. У першы ж дзень здымак Смірноў учыніў скандал з нагоды таго, што яму не спадабалася паліто, у якое быў апрануты яго герой[9].

Ролю Кацярыны, дачкі Уладзіміра, сыграла Алена Лядава, на якую рэжысёр не ўскладаў асаблівых надзей да пачатку проб[12]. Як толькі яна з’явілася на здымачнай пляцоўцы, Звягінцаў адразу ж убачыў, наколькі ідэальна актрыса супадае са сваім персанажам[12]. Пазней Лядава прызнавалася, што працаваць са Звягінцавым было прыемна: «Атмасферу на пляцоўцы рэжысёр стварыў добрую. Андрэй Сяргеевіч выступіў як цудоўны партнёр. Сцэнарыст напісаў выдатны дыялог. Цуда-аператар усё зняў. Што яшчэ трэба? Атрымалася хутка і лёгка. Не ў пакутах, не»[14].

Здымкі

[правіць | правіць зыходнік]

У кастрычніку 2009 года рэжысёр заявіў пра пачатак здымачнага працэсу, да працы падключыліся аператар Міхаіл Крычман[ru] і мастак-пастаноўшчык Андрэй Панкратаў[d][9]. Непасрэдна здымкі фільма стартавалі 9 красавіка 2010 года і праходзілі ў Маскве[15]:

  • Апартаменты бізнесмена Уладзіміра — гэта Астожанка, Малочны завулак, дом 2 (ЖК «Новая Астожанка»).
  • Фітнес-клуб «Enjoy», які наведвае Уладзімір, рэальны і знаходзіцца на Дзербянёўскай набярэжнай, дом 7, к. 6.
  • Пасля наведвання банка Алена едзе на маршрутцы №356М (Беларускі вакзал — Базаўская вуліца).
  • Далей Алена аказваецца каля Павялецкага пуцеправода на Варшаўскай шашы. Там міма яе праязджае трамвай з бартавым нумарам 4291, які належыць Кастрычніцкаму трамвайнаму дэпо.
  • Алена паднімаецца на Павялецкі пуцеправод і трапляе на платформу ЗІЛ Павялецкага напрамку, дзе чакае электрычку ў бок Бірулёва.
  • Каб патрапіць у жылую частку Заходняга Бірулёва, Алена праходзіць уздоўж плота і градзірняў ЦЭЦ-26.
  • Алена купляе прадукты для сям’і сына ў доме 17, к. 3а па Вастракоўскім праездзе (у рэальнасці там размяшчаецца крама «Пяцёрачка»).
  • Двор дома Сяргея зняты каля дома 15, к. 2 па Вастракоўскім праездзе. Адметна, што ў гэтым жа доме праходзілі здымкі тэлесерыяла «Брыгада».
  • Тым не менш у гэтым доме няма вокнаў, якія выходзяць на градзірні ЦЭЦ. Верагодна, кватэра сына Сяргея здымалася ў іншым доме па Вастракоўскім праездзе.

Музычнае суправаджэнне

[правіць | правіць зыходнік]

У якасці музычнага лейтматыва карціны была выкарыстана трэцяя частка Сімфоніі № 3 амерыканскага кампазітара Філіпа Гласа[16].

Выхад і прызнанне

[правіць | правіць зыходнік]

Пракат

[правіць | правіць зыходнік]

Прэм’ера фільма адбылася 21 мая 2011 года ў межах 64-га Канскага кінафестывалю. Акрамя таго, фільм дэманстраваўся на кінафестывалях у Маскве, Жынду[fr], Таронта, Хельсінках, Генце, Сан-Паўлу, Арасе, Салоніках, Лез-Арку[en], Глазга, Вісконсіне, Хайфе і іншых[7]. У шырокі пракат фільм выйшаў 29 верасня 2011 года ў Расіі. У лістападзе таго ж года, яшчэ да завяршэння афіцыйнага пракату, фільм быў паказаны на цэнтральным расійскім тэлебачанні.

Ніжэй прыведзены спіс прэм’ер фільма паводле краін у храналагічным парадку[7]:

Крытыка

[правіць | правіць зыходнік]

У расійскай крытычнай супольнасці фільм «Алена» атрымаў неадназначныя водгукі — ад захопленых да рэзка негатыўных. Так, кіназнавец Андрэй Плахаў[ru] назваў «Алену» «адным з найважнейшых расійскіх фільмаў апошніх гадоў», адзначыўшы, што карціна «добра зроблена» і актуальная па сваёй сацыяльнай праблематыцы. З іншага боку, кінакрытык Міхаіл Ратгаўз абвінаваціў стужку Звягінцава ў хадульнасці і безжыццёвасці, выявіўшы ў «Алене» «жахлівыя штампы з дрэннай драматургіі канца XIX стагоддзя»[17].

Рэйтынгі

[правіць | правіць зыходнік]

Агрэгатар крытычных аглядаў «Metacritic» дае фільму ацэнку ў 87 балаў са 100 на аснове 16 рэцэнзій прафесійных крытыкаў. Карыстальніцкі рэйтынг на гэтым рэсурсе складае 7,5/10[18]. На іншым папулярным агрэгатары крытычных аглядаў «Rotten Tomatoes» колькасць станоўчых рэцэнзій дасягае 94 % на аснове 65 рэцэнзій крытыкаў. Глядацкі рэйтынг кінастужкі на гэтым рэсурсе складае 73 %[19].

Глядацкія ацэнкі на іншых папулярных сайтах, прысвечаных кіно:

Узнагароды

[правіць | правіць зыходнік]

Фільм «Алена» ўдзельнічаў у праграме «Асаблівы погляд[en]» 64-га Канскага кінафестывалю, дзе ўдастоіўся Спецыяльнага прыза журы. Сярод іншых значных узнагарод, 4 прэміі «Залаты арол[ru]» (у тым ліку за найлепшы фільм і рэжысуру), 4 прэміі «Ніка[ru]» (у тым ліку за найлепшую рэжысуру), 3 прэміі «Белы слон[ru]» (у тым ліку за найлепшы фільм і рэжысуру)[8].

Паводле рэсурса «Internet Movie Database», агулам фільм быў адзначаны 24 кінаўзнагародамі і яшчэ 22 намінацыямі[8]:

Кінафестываль / Кінапрэмія Дата Прэмія / Катэгорыя Намінант(ы) Вынік Спасылкі
Канскі кінафестываль 11—22.05.2011 Прэмія «Асаблівы погляд» «Алена» Намінацыя [26]
Асаблівы погляд — Спецыяльны прыз журы «Алена» Перамога
Еўрапейская кінапрэмія 03.12.2011 Найлепшая еўрапейская актрыса Надзея Маркіна[ru] Намінацыя [27][28]
Белы слон[ru] 22.12.2011 Найлепшы фільм «Алена» Перамога [29][30][31]
Найлепшая рэжысёрская праца Андрэй Звягінцаў Перамога
Найлепшы сцэнарый Алег Негін[ru], Андрэй Звягінцаў Намінацыя
Найлепшая аператарская праца Міхаіл Крычман[ru] Намінацыя
Найлепшая галоўная жаночая роля Надзея Маркіна Намінацыя
Найлепшая галоўная мужчынская роля Андрэй Смірноў[ru] Намінацыя
Найлепшая жаночая роля другога плана Алена Лядава Перамога
Залаты арол[ru] 27.01.2012[ru] Найлепшы ігравы фільм[ru] «Алена» Перамога [32]
Найлепшая рэжысёрская праца[ru] Андрэй Звягінцаў Перамога
Найлепшы сцэнарый[ru] Алег Негін, Андрэй Звягінцаў Намінацыя
Найлепшая жаночая роля ў кіно[ru] Надзея Маркіна Намінацыя
Найлепшая жаночая роля другога плана[ru] Алена Лядава Перамога
Найлепшая аператарская праца[ru] Міхаіл Крычман Перамога
Найлепшая праца мастака-пастаноўшчыка[ru] Андрэй Панкратаў[d] Намінацыя
Найлепшая музыка да фільма[ru] Філіп Глас Намінацыя
Найлепшы мантаж фільма[ru] Ганна Мас Намінацыя
Найлепшая праца гукарэжысёра[ru] Андрэй Дзергачоў[d] Намінацыя
Ніка[ru] 08.04.2012[ru] Найлепшы ігравы фільм[ru] «Алена» Намінацыя [33][34]
Найлепшая рэжысёрская праца[ru] Андрэй Звягінцаў Перамога
Найлепшая жаночая роля[ru] Надзея Маркіна Перамога
Найлепшая жаночая роля другога плана[ru] Алена Лядава Перамога
Найлепшая сцэнарная праца[ru] Алег Негін, Андрэй Звягінцаў Намінацыя
Найлепшая аператарская праца[ru] Міхаіл Крычман Перамога
Найлепшая праца гукарэжысёра[ru] Андрэй Дзергачоў Намінацыя
Асацыяцыя кінакрытыкаў Турцыі[en] 21.01.2013[tr] Найлепшы замежны фільм «Алена» 9-е месца

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ выгрузка даных Freebase — Google.
  2. ↑ http://www.nytimes.com/2012/05/16/movies/elena-by-andrei-zvyagintsev-set-in-and-around-moscow.html Праверана 19 красавіка 2016.
  3. ↑ а б http://www.imdb.com/title/tt1925421/ Праверана 19 красавіка 2016.
  4. ↑ а б http://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=191021.html Праверана 19 красавіка 2016.
  5. ↑ http://www.filmz.ru/film/6117/boxoffice/ Праверана 16 красавіка 2012.
  6. ↑ а б Elena (2011) — IMDb (англ.). Сайт «Internet Movie Database». Праверана 27 студзеня 2022.
  7. ↑ а б в Elena (2011) — Release Info (англ.). Сайт «Internet Movie Database». Праверана 27 студзеня 2022.
  8. ↑ а б в Elena (2011) — Awards (англ.). Сайт «Internet Movie Database». Праверана 27 студзеня 2022.
  9. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п Андрей Звягинцев: автор должен делать кино и молчать о нем (руск.). Сайт «РИА Новости» (20 мая 2011). Праверана 27 студзеня 2022.
  10. ↑ а б Лариса Малюкова.. Андрей Звягинцев: Богатые и бедные… Невозможность выбора… (руск.)(недаступная спасылка). Сайт газеты «Новая газета[ru]» (22 мая 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 студзеня 2022. Праверана 27 студзеня 2022.
  11. ↑ Лариса Юсипова.. Прекрасная "Елена" и патриотичный "Охотник" (руск.). Сайт газеты «Известия[ru]» (23 мая 2011). Праверана 27 студзеня 2022.
  12. ↑ а б в Антон Филатов.. Андрей Звягинцев: «Мне очень дорога эта история…» (руск.). Сайт «Okino.ua[en]» (21 лістапада 2011). Праверана 27 студзеня 2022.
  13. ↑ а б в г Игорь Манцов.. Андрей Звягинцев: «Ясное дело, она выбирает кровь» (руск.)(недаступная спасылка). Сайт «Частный корреспондент[ru]» (6 лістапада 2011). Архівавана з першакрыніцы 24 студзеня 2012. Праверана 27 студзеня 2022.
  14. ↑ Никита Карцев.. Захват Елены инопланетянами (руск.). Сайт газеты «Московский комсомолец[ru]» (10 студзеня 2012). Праверана 27 студзеня 2022.
  15. ↑ Elena (2011) — Filming & Production (англ.). Сайт «Internet Movie Database». Праверана 27 студзеня 2022.
  16. ↑ Elena (2011) — Soundtracks (англ.). Сайт «Internet Movie Database». Праверана 27 студзеня 2022.
  17. ↑ Дмитрий Волчек, Борис Нелепо.. Октябрьское кинообозрение (руск.). Сайт «Радио „Свобода“» (26 кастрычніка 2011). Праверана 27 студзеня 2022.
  18. ↑ Elena (2012) (англ.). Сайт «Metacritic». Праверана 27 студзеня 2022.
  19. ↑ Elena (англ.). Сайт «Rotten Tomatoes». Праверана 27 студзеня 2022.
  20. ↑ Elena (2011) (англ.). Сайт «AllMovie». Праверана 27 студзеня 2022.
  21. ↑ Elena (фр.). Сайт «AlloCiné». Праверана 27 студзеня 2022.
  22. ↑ Jelena (чэшск.). Сайт «ČSFD[cs]». Праверана 27 студзеня 2022.
  23. ↑ Elena (ісп.). Сайт «FilmAffinity». Праверана 27 студзеня 2022.
  24. ↑ Elena (польск.). Сайт «Filmweb[en]». Праверана 27 студзеня 2022.
  25. ↑ Елена (2011) (руск.). Сайт «КиноПоиск». Праверана 27 студзеня 2022.
  26. ↑ Awards 2011 : Un Certain Regard (англ.). Сайт Канскага кінафестывалю. Архівавана з першакрыніцы 9 мая 2016.
  27. ↑ 2011: The Nominations (англ.). Сайт Еўрапейскай кінаакадэміі. Праверана 27 студзеня 2022.
  28. ↑ 2011 (англ.). Сайт Еўрапейскай кінаакадэміі. Праверана 27 студзеня 2022.
  29. ↑ Премия «Белый слон» (руск.)(недаступная спасылка). Сайт Гільдыі кінаведаў і кінакрытыкаў Расіі[ru]. Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2020. Праверана 27 студзеня 2022.
  30. ↑ Фильм Звягинцева "Елена" стал победителем в главной номинации премии "Белый слон" (руск.). Сайт «Інтэрфакс» (22 снежня 2011). Праверана 27 студзеня 2022.
  31. ↑ "Елена" въедет в новый год на "Белом слоне" (руск.)(недаступная спасылка). Сайт «Ruskino[d]» (25 снежня 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 студзеня 2022. Праверана 27 студзеня 2022.
  32. ↑ Лауреаты премии «Золотой Орел» за 2011 год (руск.). Сайт Нацыянальнай Акадэміі кінематаграфічных мастацтваў і навук Расіі. Праверана 27 студзеня 2022.
  33. ↑ Номинанты Национальной кинематографической премии «НИКА» за 2011 год. (руск.). Сайт кінапрэміі «Ніка[ru]». Праверана 27 студзеня 2022.
  34. ↑ Лауреаты Национальной кинематографической премии «НИКА» за 2011 год. (руск.). Сайт кінапрэміі «Ніка[ru]». Праверана 27 студзеня 2022.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Дыхание камня: Мир фильмов Андрея Звягинцева. — Новое литературное обозрение, 2014. — 456 p. — ISBN 978-5-4448-0083-6.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]