Бела Лайта

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Лайта.

Бела Лайта
Дата нараджэння	23 студзеня 1873(1873-01-23)[1][2]
Месца нараджэння	Будапешт[3][2]
Дата смерці	12 кастрычніка 1920(1920-10-12)[4][1]^[…] (47 гадоў)
Месца смерці	Вена, Першая Аўстрыйская Рэспубліка[3][2]
Месца пахавання	яўрэйскія могілкі на вуліцы Козма^[d] Керэпешы^[d]
Грамадзянства	Венгрыя
Альма-матар	Будапешцкі ўніверсітэт тэхналогіі і эканомікі (1896)
Уплыў	Імрэ Штэйндль^[d] і Alajos Hauszmann^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бе́ла Ла́йта (венг.: Lajta Béla, сапраўднае імя Бела Ла́йтэрсдорфер (венг.: Leitersdorfer Béla; 23 студзеня 1873, Будапешт — 12 кастрычніка 1920, Вена) — венгерскі архітэктар.

Біяграфія

Бела Лайтэрсдорфер нарадзіўся ў Обудзе ў сям'і гандляра тэкстылем. Скончыў у 1895 годзе Тэхнічны ўніверсітэт у Будапешце^[5], дзе вывучаў архітэктуру ў Імрэ Штэйндля і Алаяша Хаўсмана. Вучыўся таксама ў Італіі, Германіі і іншых заходне-еўрапейскіх краінах. Яго настаўнікамі былі ў Берліне Альфрэд Месель і Эрнст фон Інэ, Эліэль Саарынен у Хельсінкі і Рычард Норман Шоу у Лондане. З 1901 працаваў у Будапешце^[5].

Бела Лайтэрсдорфер у час асіміляцыі венгерскіх яўрэяў у 1907 годзе змяніў прозвішча на Лайта.

Творчасць

У 1899 годзе Бела Лайтэрсдорфер перамог у конкурсе на праект сінагогі ў будапешцкім раёне Ліпатвараш, аднак праект не быў рэалізаваны. Першай працай архітэктара стала крама музычнай літаратуры Барда на вуліцы Кошута ў Будапешце. На творчасць Лайты аказаў вялікі ўплыў Эдзён Лехнер, разам з якім ён працаваў над некалькімі праектамі. Бела Лайта пабудаваў у Будапешце цэлы шэраг мадэрнісцкіх будынкаў. У 1909 годзе Лайта пабудаваў у стылі ар-дэко будынак мюзік-хола Parisiana, які цяпер займае Новы тэатр.

У пошуках выразных прасторавых і канструкцыйных вырашэнняў спрошчваў і геаметрызаваў формы, паступова перайшоў ад стылю мадэрн да функцыяналізму: будынкі камерцыйнага вучылішча (1910—1912), прытулку для бедных (1911), дом Рожавёльдзьі (1911—1912) — усе ў Будапешце, будынак банка ў Эржэбетварашы (1911)^[5].

• 
  Будынак камерцыйнага вучылішча
• 
  Будынак Новага тэатра ў Будапешце
• 
  Дом Рожавёльдзьі
• 
  Будынак банка ў Эржэбетварашы

Зноскі

1. Béla Lajta [Leitersdorfer] // Lajta [Leitersdorfer], Béla // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T048807
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q103946942"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q56691875"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q810196"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21431157"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776"></a>
2. http://arch-pavouk.cz/index.php/architekti/1179-lajta-bela Праверана 7 мая 2023.
3. Лайта Бела // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Лайта Бела // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
5. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бела Лайта
• Бела Лайта ў Вялікай савецкай энцыклапедыі(недаступная спасылка)