Васіле Лупу

Васіле Лупу
рум.: Vasile Lupu
Гаспадар малдаўскі красавік 1634 — 13 красавіка 1653
Папярэднік	Мойсэ Мавілэ
Пераемнік	Георгій Стэфан
Гаспадар малдаўскі 8 мая 1653 — 16 ліпеня 1653
Папярэднік	Георгій Стэфан
Пераемнік	Георгій Стэфан
Нараджэнне	1595[1][2]^[…] Разград, Разград^[d], Разградская вобласць, Балгарыя або Вёска Арбанасі, Вяліка-Тырнава (абшчына), Вялікатырноўская вобласць, Балгарыя
Смерць	1661[1][3]^[…] Стамбул, Асманская імперыя
Месца пахавання	Trei Ierarhi Monastery^[d]
Жонка	Doamna Ecaterina Cercheza^[d]
Дзеці	Стэфаніца Лупу^[d], Марыя Лупу і Разанда Лупул-Хмяльніцкая^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Васіле Лупу рум.: Vasile Lupu; 1595—1661, Стамбул) — гаспадар Малдовы ў 1634—1653 гадах.

Паводле паходжання Албанец. Рабіў захады па аднаўленні самастойнасці Малдаўскага княства ад Асманскай імперыі, развіцці эканомікі і культуры. Зрынуты з трона Георгіем Стэфанам, стаўленнікам туркаў. Памёр у зняволенні ў Стамбуле.

Падтрымліваў сталыя кантакты з кіеўскім мітрапалітам Пятром Магілам, з яго дапамогай у 1640 годзе адкрыў у Ясах Славяна-Грэка-Лацінскую акадэмію, у якой працавалі і выхадцы з Беларусі (І. Іяўлевіч, І. Собаль і іншыя). У 1643 годзе па яго ініцыятыве друкар з Вільні Самуіл Рагаля арганізаваў першую ў Малдове друкарню. У 1645 годзе пры пасрэдніцтве Магілы і трансільванскага князя Дзьёрдзя I Ракацы быў заключаны шлюб Януша Радзівіла, галавы кальвіністаў Рэчы Паспалітай і «сепаратысцкай» партыі ў ВКЛ, з дачкой Марыяй. Мітрапаліт Магіла асабіста здзейсніў праваслаўны абрад вянчання, гэтай падзеі было прысвечана некалькі друкаваных твораў, паколькі меркавалася, што яна паспрыяе ўмацаванню саюзу паміж праваслаўнымі, кальвіністамі і іншымі «дысідэнтамі» Рэчы Паспалітай. Радзівіл, разлічваючы выкарыстаць саюз з Малдовай і Трансільваніяй для правядзення незалежнай знешняй палітыкі ў інтарэсах Літвы, у 1645—1646 двойчы асабіста наведваў Лупу ў Малдове. У поўнай меры планы Радзівіла не былі рэалізаваны, але саюз з Лупу адыграў пэўную ролю ў стрыманні гегеманісцкіх памкненняў Багдана Хмяльніцкага пад час антыфеадальнай вайны 1648—1651 гадоў.

Зноскі

1. Vasile Lupu // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
2. Moldau, Fürst Vasile Lupu // CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60909659"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1127581"></a>
3. Basil // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

Літаратура

• Алесь Белы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т.. — Мн. : БелЭн
• Kotlubaj E. Zycie Janusza Radziwilla. Wilno, 1859.
• Исаевич Я. Д. Преемники первопечатника. М., 1981.
• Голенченко Г. Я. Новые материалы по истории культурных связей Белоруссии с Россией и Украиной // Книга в Белоруссии: книговедение, источники, библиография. Вып. 2. Мн., 1983.
• Очерки внешнеполитической истории Молдавского княжества. Кишинев, 1987. с. 202—205.
• Сачанка Б. «Здраднік» // ЛіМ, № 28. 1990.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Васіле Лупу
• Арыгінальны артыкул(недаступная спасылка)