Канстытуцыя Азербайджана

Палітыка

Азербайджан

Артыкул — частка серыі: Палітычная сістэма Азербайджана

Канстытуцыя Выканаўчая ўлада Прэзідэнт Ільхам Аліеў Прэм'ер-міністры Артур Расізадэ Кабінет міністраў Міністэрства: абароны замежных спраў ўнутраных спраў фінансаў Заканадаўчая ўлада Мілі Меджліс Актай Асадаў Адміністрацыйная сістэма Адміністрацыйнае дзяленне Сталіца Выбары і палітычная сістэма Палітычныя партыі Парламенцкія выбары 1990 • 1995-1996 • 2000-2001 • 2005 • 2010 • 2015 Прэзідэнцкія выбары 1991 • 1992 • 1993 • 1998 • 2003 • 2008 • 2013 Рэферэндумы 1991 • 1993 • 1995 • 2002 • 2009 Унутраная палітыка Знешняя палітыка

Канстытуцыя Азербайджанскай Рэспублікі (азерб.: Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası) — асноўны закон Азербайджанскай Рэспублікі. Ухвалена 12 лістапада 1995 года ўсеагульным рэферэндумам. Мае вышэйшую юрыдычную сілу, прамое дзеянне і вяршэнства на ўсёй тэрыторыі Азербайджана.

Гісторыя

Першая Канстытуцыя Азербайджана (Азербайджанскай ССР) была прынята 19 мая 1921 года на I Усеазербайджанскім з'ездзе Саветаў.^[1] Канстытуцыя 1921 года замацавала дыктатуру гарадскога і сельскага пралетарыяту.^[2] Складзеная на ўзор Канстытуцыі РСФСР, гэтая канстытуцыя замацавала кіруючую ролю рабочага класа ў органах дзяржаўнай улады.^[3] Новая рэдакцыя Канстытуцыі Азербайджана была прынятая 14 сакавіка 1925 г на IV Усеазербайджанскім з'ездзе Саветаў.^[1]

IX Усеазербайджанскі з'езд Саветаў, які сабраўся 10 сакавіка 1937 года, абмеркаваў праект новай Канстытуцыі Азербайджанскай ССР і 14 сакавіка зацвердзіў новую Канстытуцыю рэспублікі.^[3] Новая Канстытуцыя адлюстроўвала нацыянальныя, эканамічныя, палітычныя і гістарычныя асаблівасці рэспублікі. 21 красавіка 1978 года Пазачарговая VII сесія Вярхоўнага Савета Азербайджанскай ССР 9-га склікання прыняла апошнюю Канстытуцыю Азербайджанскай ССР.

Пасля здабыцця Азербайджанам незалежнасці ўзнікла неабходнасць у падрыхтоўцы новай Канстытуцыі. Праз усеагульны рэферэндум 12 лістапада 1995 года была прынятая першая Канстытуцыя незалежнага Азербайджана.

Канстытуцыя Азербайджана 1995

Мэты прыняцця Канстытуцыі

Народ Азербайджана, працягваючы шматвяковыя традыцыі сваёй дзяржаўнасці, кіруючыся прынцыпамі, адлюстраванымі ў Канстытуцыйным Акце «Аб Дзяржаўнай Незалежнасці Азербайджанскай Рэспублікі», жадаючы забяспечыць дабрабыт ўсіх і кожнага, зацвердзіць справядлівасць, свабоду і бяспеку, усведамляючы сваю адказнасць перад мінулым, цяперашнім і будучым пакаленнямі, выкарыстоўваючы сваё суверэнная права, урачыста заяўляе аб наступных сваіх намерах:

• Абараняць незалежнасць, суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць Азербайджанскай Рэспублікі;
• Гарантаваць ў рамках Канстытуцыі дэмакратычны строй;
• Дасягнуць зацвярджэння грамадзянскай супольнасці;
• Пабудаваць прававое, свецкая дзяржава, якая забяспечвае вяршэнства законаў як выраз волі народа;
• Забяспечыць усім годны ўзровень жыцця ў адпаведнасці са справядлівым эканамічным і сацыяльным парадкам;
• Захоўваючы прыхільнасць агульначалавечым каштоўнасцям, жыць ва ўмовах дружбы, міру і бяспекі з іншымі народамі і ў гэтых мэтах ажыццяўляць узаемавыгаднае супрацоўніцтва.
• У імя пералічаных вышэй высокіх намераў шляхам усенароднага галасавання — рэферэндуму прымаецца сапраўдная Канстытуцыя.

Змест Канстытуцыі

• Раздзел першы: Агульныя палажэнні
  • Глава I. Улада народа
  • Глава II. Асновы Дзяржавы
• Раздзел другі: Асноўныя правы, свабоды і абавязкі
  • Глава III. Асноўныя правы і свабоды чалавека і грамадзяніна
  • Глава IV. Асноўныя абавязкі грамадзян
• Раздзел трэці: Дзяржаўная ўлада
  • Глава V. Заканадаўчая ўлада
  • Глава VI. Выканаўчая ўлада
  • Глава VII. Судовая ўлада
  • Глава VIII. Нахічэванская Аўтаномная Рэспубліка
• Раздзел чацвёрты: Мясцовае самакіраванне
  • Глава IX. Муніцыпалітэты
• Раздзел пяты: Права і закон
  • Глава X. Сістэма заканадаўства
  • Глава XI. Змены ў Канстытуцыі Азербайджанскай Рэспублікі
  • Глава XII. Дапаўненні ў Канстытуцыю Азербайджанскай Рэспублікі

Гл. таксама

• Дзень Канстытуцыі Азербайджанскай Рэспублікі

Зноскі

1. "В Азербайджане отмечается День Конституции"(руск.). «Новости-Азербайджан». 12/ 11/ 2009. Архівавана з арыгінала 11 сакавіка 2014. Праверана 2 снежня 2011. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
2. Хрестоматия по истории отечествено государства и права: форма государственного единства в отечественой истории XX века. — Юрайт, Высшее образование, 2009. — С. 93-94. — ISBN 978-5-9916-0092-7, 978-5-9692-0523-9.
3. "История Азербайджана"(руск.). Академия наук Азербайджанской ССР. 1963.

Спасылкі

• Канстытуцыя Азербайджанскай Рэспублікі, рэдакцыя 2002(недаступная спасылка) (руск.)
• З гісторыі Коституции Азербайджана Архівавана 27 верасня 2007. (руск.)
• Акт Рэферэндуму Азербайджанскай Рэспублікі «Аб унясеннi дапаўненняў i змяненняў у Канстытуцыю Азербайджанскай Рэспублікі» (руск.)