Матэнадаран
| Матэнадаран | |
|---|---|
| арм.: Մատենադարան | |
.jpg) | |
 | |
| Заснаваны | 1920 |
| Адкрыты | 3 сакавіка 1959 |
| Месцазнаходжанне |
 Арменія, Ерэван, праспект Месропа Маштоца, 53 |
| Наведвальнікі |
|
| Адрас | Մեսրոպ Մաշտոցի պող. 53[1] |
| matenadaran.am | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
| Гісторыя Арменіі |
|---|
 |
Матэнадара́н (арм.: ⓘ) ці Інстытут старажытных рукапісаў Матэнадаран імя св. Месропа Маштоца — размешчаны ў Ерэване навукова-даследчыцкі цэнтр пры ўрадзе Рэспублікі Арменія, які з'яўляецца адным з найбуйнейшых сховішчаў рукапісаў у свеце і найбуйнейшым сховішчам старажытнаармянскіх рукапісаў. Пры інстытуце дзейнічае адкрыты для наведнікаў музей.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Слова «матэнадаран» у перакладзе з армянскай азначае сховішча рукапісаў. Інстытут Матэнадаран быў створаны на базе нацыяналізаванай у 1920 годзе калекцыі рукапісаў Эчміядзінскага манастыра. Пачатак стварэння гэтай калекцыі датуецца V стагоддзям і злучаны з Месропам Маштоцам (каля 361—440), стваральнікам армянскай пісьмовасці. Ужо ў V стагоддзі Лазар Парпецы паведамляе, што пры Эчміядзінскім манастыры існуе кнігасховішча[2]. У 1892 г. калекцыя налічвала 3158 рукапісаў, у 1897 г. — 3338, у 1906 г. — 3788, у 1913 г. — 4060.
Эчміядзінскі матэнадаран быў абвешчаны дзяржаўнай уласнасцю 17 снежня 1929 г. У 1939 г. калекцыя была перавезена з Эчміядзіна ў Ерэван. Сучасны будынак Матэнадарана быў пабудаваны ў 1959 г. па праекце архітэктара Марка Грыгарана[3]. У 1984 г. быў выдадзены першы том агульнага каталога калекцыі Матэнадарана.
Фонды
[правіць | правіць зыходнік]
Па стане на 2015 год, фонды Матэнадарана налічваюць больш 17 тыс. старажытных рукапісаў і больш 100 тыс. даўнейшых архіўных дакументаў. Разам з армянскімі рукапісамі (11230 паўнавартасных і 2200 фрагментарных[4]), тут захоўваецца больш 2000 рукапісаў на рускай, іўрыце, лаціны, арабскай, сірыйскай, грэчаскай, грузінскай, індыйскай, японскай, персідскай і іншых мовах. У фондах музея захоўваюцца 2281 старадрукаваных (да 1800 года) кніг[4]. У наш час калекцыя працягвае папаўняцца — значны ўнёсак у яе пашырэнне ўносяць прадстаўнікі армянскай дыяспары ў Еўропе, ЗША і г.д.
Калекцыя Матэнадарана з'яўляецца каштоўнай навукова-гістарычнай базай для вывучэння гісторыі і культуры Арменіі, а таксама суседніх народаў Каўказа, Блізкага і Сярэдняга Усходу. У Інстытуце захоўваюцца рукапісы V—XVIII стагоддзяў, а таксама ўнікальная калекцыя першадрукаваных і старадрукаваных армянскіх кніг XVI—XVIII стагоддзяў, творы старажытных і сярэднявечных армянскіх гісторыкаў, пісьменнікаў, філосафаў, матэматыкаў, географаў, лекараў, пераклады на армянскую прац старажытнагрэчаскіх, сірыйскіх, арабскіх і лацінскіх навукоўцаў, у тым ліку шэраг твораў, што не захаваліся на мове арыгінала. У музеі Інстытута экспануюцца шматлікія ўзоры старажытнаармянскай пісьмовасці і кніжнай мініяцюры.
Спіс дырэктараў Матэнадарана
[правіць | правіць зыходнік]- з 1940 па 1952 — Г. А. Абоў
- з 1954 па 1982 — Л. С. Хачыкян
- з 1982 па 2007 — C. C. Арэўшацян
- з 2007 па 2016 — Г. Г. Тамразян
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ История всемирной литературы. — М.: Наука, 1984. — Т. 2. — С. 290.
- ↑ Матенадаран — артыкул з БСЭ (3 выданне)
- ↑ а б Официальный сайт Матенадарана
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Абрамян А. Г. Рукописные сокровища Матенадарана. — Ереван: Айпетрат, 1959. — 107 с.
- Абгарян Г. В. Матенадаран / Г. В. Абгарян; Отв. ред. Л. С. Хачикян; Художник Р. С. Бедросян; Научно-исследовательский институт древних рукописей при Совете министров Армянской ССР — Матенадаран. — Ереван: Гос. изд-во Армении, 1962. — 72, [40] с. — 5 000 экз. (в пер., суперобл.)
- Матенадаран // Краткая литературная энциклопедия. Т. 4. — М.: Советская энциклопедия, 1967.
- =Бакши К. Н. Орёл и меч / К. Н. Бакши. — М.: Изобразительное искусство, 1971. — 180 с. — 30 000 экз. (в пер., суперобл.)
- Дрампян И. Р., Корхмазян Э. М. Художественные сокровища Матенадарана / И. Р. Драмлян, Э. М. Корхмазян. — М.: Искусство, 1976. — 176 с. — (Города и музеи мира). — 50 000 экз. (в пер., суперобл.)
- Матенадаран: Армянская рукописная книга VI-XIV веков / Составители: В. О. Казарян, С. С. Манукян; Ред. И. В. Чернович. — М.: Книга, 1991. — 284 с. — (Сокровища книжного искусства в собраниях СССР). — 25 000 экз. — ISBN 5-212-00289-3. (в пер., суперобл.)
