Міжславянская мова

Міжславянская мова
Саманазва:	меджусловјанскы језык, medžuslovjansky jezyk
Створаны:	Ян ван Стэнберген, Войцех Мэрунка
Агульная колькасць носьбітаў:	2 тыс. чал. (2017)[1]
Катэгорыя:	Планавая мова Міжнародная дапаможная мова Апастэрыёрная мова Занальна сканструяваная мова
Класіфікацыя структуры:	Індаеўрапейская мова Славянская мова Панславянская мова
Тып пісьменнасці:	лацініца і кірыліца
Статус:	развіваецца
Моўныя коды
ISO 639-1:	—
ISO 639-2:	—
ISO/DIS 639-3:	isv
Штучныя мовы

Міжславянская мова (саманазва: меджусловјанскы, medžuslovjansky) — апастэрыёрная панславянская мова, створаная на моўным матэрыяле стараславянскай мовы і існуючых славянскіх моў, прызначаная для зносін паміж іх носьбітамі.

Ідэя

Славянскія мовы — адносна аднародная група моў. Яна складаецца з трох падгруп, якія маюць шмат агульных рыс у граматыцы, лексіцы і сінтаксісе. Веданне адной з славянскіх моў дастаткова, каб разумець (хаця б трохі) тэкст на іншай славянскай мове.

Асноўнай задачай, якую ставілі перад сабой распрацоўшчыкі міжславянскай мовы — стварыць мову, якая будзе зразумелай без папярэдняга вывучэння ўсім або большасці носьбітаў славянскіх моў. Мова мае спрошчаную граматыку з мінімальнай колькасцю выключэнняў, якая дазваляе славянафону (славянагаворачаму) лёгка авалодаць ёй. Міжславянская мова можа выкарыстоўвацца на першым этапе вывучэння славянскіх моў, паколькі спалучае ў сабе агульныя рысы моў гэтай групы.

Міжславянская мова можа быць добрай падтрымкай для падарожнікаў і вельмі карысным інструментам для ўсіх хто жадае звярнуцца да ўсяго славянскага свету праз сеціва без перакладу тэксту на некалькі моў. Веданне гэтай мовы дазволіць чалавеку размаўляць і пісаць даволі зразумела для носьбітаў любога з жывых славянскіх моў, а таксама і самому лепей разумець тэксты на любой з іх.

Гісторыя

Праект Славянскі (Slovianski) створаны ў 2006 годзе супольнымі намаганнямі групы людзей з розных краін, сабраўшыхся на Славянскім форуме(недаступная спасылка). Асноўныя распрацоўшчыкі — Ондрэй Рэчнік (Ondrej Rečnik), Габрыэль Свобада (Gabriel Svoboda), Ян ван Стэнберген (Jan van Steenbergen), Ігар Палякоў. Славянскі існаваў у трох варыянтах:

• Slovianski-P (Одкаўскі) — значна спрошчаная мова з элементамі піджына (Андрэй Рэчнік, Габрыэль Свобода). Характарызуецца адсутнасцю скланення назоўнікаў паводле склонаў і дапасавання прыметнікаў з назоўнікамі ў родзе. Замест роднага склона шырока ўжываецца канструкцыя з прыназоўнікам од, з-за чаго гэтая мова таксама вядома як Одкаўскі.
• Slovianski-N — натуралістычная мова, створаная на агульных для ўсіх славянскіх моў элементах (Ян ван Стенберген, пазней Ігар Палякоў)
• Slovianski-S — спроба спалучаць схематычныя элементы з натуралістычнымі (Габрыэль Свобода, Ігар Палякоў)

У 2007 годзе распрацоўшчыкі адмовіліся ад схематычных версій мовы, і зараз пад назвай славянскі маецца на увазе яго натуралістычная версія Slovianski-N.

Таксама блізкія да Славянскі былі іншыя праекты панславянскіх моў. У 2009 годзе Стывен Радзікаўскі, Андрэй Марачэўскі і Міхал Боравічка прэзентавалі палепшаную версію словіа пад назвай Славіёскі (Slovioski). У 2010 з’явіўся праект новаславянская мовa (Novoslovienskij, пазней Novoslověnsky) чэшскага аўтара Войцеха Мярункі, заснаваны на стараславянскай мове.

Войцех Мярунка і Ян ван Стэнберген падчас другой канферэнцыі па міжславянскай мове ў 2018 годзе

У 2011 годзе праектнымі групамі славянскі, славіёскі і новаславянскай мовы было прынята прынцыповае рашэнне аб зліянні гэтых блізкіх праектаў у міжславянскую мову. Пры гэтым, аб’яднанне адбывалося не шляхам стварэння агульнай граматыкі і агульнага слоўніка, а шляхам набліжэння маючыхся граматык і слоўнікаў у выніку пастаянна адбываючайся міжпраектнай дыскусіі. Пасля Першай канферэнцыі аб міжславянскай мове (CISLa) у 2017 годзе наступіла поўнае аб’яднанне гэтых праектаў.

З 2011 года у праект таксама уваходзіць Славіянта (Slovianto) — радыкальна спрошчаная мова, якая прапаноўваецца для пачатковага этапа вывучэння міжславянскай мовы людзям, не знаёмых з асаблівасцямі славянскіх моў.

Арфаграфія і фанетыка

Мова выкарыстоўвае два алфавіта — лацініцу (з літарамі č, ž, š для шыпячых і ě для стараславянскяй яці) і кірыліцу (з љ, њ для палаталізаваных зычных ль, нь і ј для йатацыі):

Кірыліца[2] Лацініца МФА А а A a /ɑ~a/ Б б B ʙ /b/ В в V v /v~ʋ/ Г г G g /g~ɦ/ Д д D d /d/ ДЖ дж DŽ dž /dʒ~dʐ/ Е е E e /ɛ~e/ Є є (Ѣ ѣ) Ě ě /jɛ~ʲɛ ~ɛ/ Ж ж Ž ž /ʒ~ʐ/ З з Z z /z/ И и I i /i/ Ј ј J j /j/ К к K k /k/ Л л L l /l~ɫ/ Љ љ LJ lj /ʎ~l/

Кірыліца Лацініца МФА М м M m /m/ Н н N n /n/ Њ њ NJ nj /nʲ~ɲ/ О о O o /ɔ~o/ П п P p /p/ Р р R r /r/ С с S s /s/ Т т T t /t/ У у U u /u/ Ф ф F f /f/ Х х H h /x/ Ц ц C c /ts/ Ч ч Č č /tʃ~tʂ/ Ш ш Š š /ʃ~ʂ/ Ы ы Y y /i~ɪ~ɨ/

Граматыка і лексіка

Граматыка міжславянскай мовы мае вялікае падабенства з граматыкамі славянскіх моў. Яна мае граматычныя рысы, уласцівыя ўсім або большасці славянскіх моў. Такім чынам, як і ў натуральных славянскіх мовах, назоўнікі маюць тры роды і два лікі і дапасуюцца з прыметнікамі паводле роду, ліку і шасці склонам. Дзеясловы маюць закончанае і незакончанае трыванне і змяняюцца па ліках у цяперашнім часе і паводле роду ў мінулым, таксама маюцца загадны і ўмоўны лады.

Слова ў адпаведным значэнні дадаецца ў слоўнік мовы, калі яно набірае 3 балы, пры гэтым, руская і польская мовы даюць па аднаму балу, беларуская, украінская, чэшская, славацкая, славенская, сербскахарвацкая, македонская, балгарская па 0,5 бала. Такім чынам па 2 балы мае кожная з 3 груп славянскіх моў — усходнеславянская, заходнеславянская і паўднёваславянскія.

Калі для якога-небудзь значэння не знаходзіцца слова, набіраючага тры балы, то выбар ажыццяўляецца шляхам публічнай дыскусіі на [http:s8.zetaboards.com/Slovianski/index Міжславянскім форуме] з слоў, якія маюцца ў жывых славянскіх мовах. У выключных выпадках таварыства дазваляе неалагізмы (напрыклад, «часина» ў значэнні «гадзіна» — прапанавана Габрыэлем Свобадай).

Пасля аб’яднання Славянскі, Словіоскі і Новаславянскай мовы, таварыства ўжывала 3 слоўнікі:

• Слоўнік Славянскі (больш за 8300 слоў на пачатак 2012 года)
• Лексікон Славіёскі Архівавана 17 сакавіка 2016. (некалькі дзясяткаў тысяч слоў)
• Новаславянскі слоўнік Архівавана 30 сакавіка 2012. (каля 6000 слоў)

Пры гэтым, першыя 2 з іх дапаўняюцца, а 3-і — не.

Зараз ужываецца дынамічны слоўнік (больш за 17000 слоў у 2018 годзе), а з 2019 года таксама шматмоўны слоўнік.

Спіс Сводзеша для міжславянскай мовы

Міжславянскaя мова	Беларуская мова
ja	я
ты	ты
он	ён
мы	мы
вы	вы
они, оне	яны
тутоj, тута, туто	гэты, гэтая, гэта
тамтоj, тамта, тамто	той, тая, тое
ту	тут
тамо	там
кто	хто
что	што
кде	дзе
когда	калі
како	як
не	не
вес, вса, все	увесь, уся, усё, усе
много	шмат
неколико	некалькі
ины, другы	іншы, другі
jедин, jедна, jедно	адзін
два	два
три	тры
четыри	чатыры
пет	пяць
великы	вялікі
долгы	доўгі
широкы	шырокі
толсты	тоўсты
тежкы	цяжкі
малы	маленькі
краткы	кароткі
вузкы, тесны	вузкі
жена	жанчына
муж	мужчына
чловєк	чалавек
дєте	дзіця
муж	муж
жена	жонка
мати	маці
отец	бацька
животно	жывёла
рыба	рыба
птица, птак	птушка
пес	сабака
вош	вош
змиjа	змяя
чрвjак	чарвяк
дрєво	дрэва
лєс	лес
овоч, плод	агародніна, садавіна
сєме	насенне
лист	ліст
корењ	корань
кора	кара
цвєт	кветка, краска
трава	трава
врва, шнур	вяроўка
кожа	скура
месо	мяса

Прыклады тэкстаў

• Она приноси јаблока, да бы дєти были здраве (Яна носіць яблыкі, каб дзеці былі здаровы)
• Ктора жена љуби туттого мужа? (Якая жанчына любіць гэтага мужчыну?)

Ойча наш

Кірыліца	Лацінка	па-стараславянску
Отче наш, кторы јеси в небесах, нехај свети се име Твоје, нехај пријде краљевство Твоје, нехај буде воља Твоја, како в небу тако и на земји, хлєб наш всакоденны дај нам днес, и одпусти нам наше грєхы, тако како мы одпушчајемо нашим грєшникам, и не введи нас в покушенје, але избави нас од злого.	Otče naš, ktory jesi v nebesah, nehaj sveti se ime Tvoje, nehaj prijde kraljevstvo Tvoje, nehaj bude volja Tvoja, kako v nebu tako i na zemji, hlěb naš vsakodenny daj nam dnes, i odpusti nam naše grěhy, tako kako my odpuščajemo našim grěšnikam, i ne vvedi nas v pokušenje, ale izbavi nas od zlogo.	Отче наш, Иже есии на небесех! Да святится имя Твое, да приидет Царствие Твое, да будет воля Твоя, яко на небеси и на земли. Хлеб наш насущный даждь нам днесь; и да остави нам долги наша, якоже и мы оставляем должником нашим; и не введи нас во искушение, но избави нас от лукавого.

Крыніцы

1. Kocór, Maria, et al., "Zonal Constructed Language and Education Support of e-Democracy – The Interslavic Experience". Sokratis K. Katsikas & Vasilios Zorkadis eds, E-Democracy – Privacy-Preserving, Secure, Intelligent E-Government Services. 7th International Conference, E-Democracy 2017, Athens, Greece, December 14-15, 2017, Proceedings (Communications in Computer and Information Science no. 792, Springer International Publishing, 2017, ISBN 978-3-319-71116-4, 978-3-319-71117-1), p. 21.
2. Interslavic — Orthography

Спасылкі

• Галоўная старонка міжславянскай мовы
• Шматмоўны слоўнік
• Інфармацыйны партал
• Стужка навін на міжславянскай мове Архівавана 9 снежня 2019.
• «Славяне» — навуковы часопіс на міжславянскай мове
• Група ў Фейсбуке
• Вікі
• Вікісборнік
• Форум распрацоўшчыкаў мовы Славянскі Архівавана 15 снежня 2009.
• Свете мысли, збор духоўных цытат на міжславянскай мове Архівавана 5 лютага 2020.