Расціслаў Міхайлавіч

Расціслаў Міхайлавіч
Князь наўгародскі 1229 — 1230
Папярэднік	Міхаіл Усеваладавіч
Пераемнік	Яраслаў Усеваладавіч
князь галіцкі 1238, 1241 (пад імем Расціслаў Галіцкі)
Папярэднік	Міхаіл Усеваладавіч
Пераемнік	Данііл Галіцкі
князь чарнігаўскі 1241 — 1243
Папярэднік	Міхаіл Усеваладавіч
Пераемнік	Міхаіл Усеваладавіч
Бан Славоніі 1247 — 1248 (пад імем Расціслаў Славонскі)
1-ы Бан Махаўскі 1248 — 1262
Папярэднік	банат заснаваны
Нараджэнне	не раней за 1212 і не пазней за 1225
Смерць	1264[1] Бялград, Каралеўства Венгрыя
Род	Рурыкавічы
Бацька	Міхаіл Усеваладавіч^[d][2]
Маці	Алена Раманаўна^[d]
Жонка	Ганна Венгерская^[d][3]
Дзеці	Кунігунда Славонская^[d], Gryfina of Halych^[d][4], Béla of Macsó^[d], Michael of Bosnia^[d], Ганна Расціслаўна^[d] і Erzsébet of Slavonia and Machva^[d][5]
Веравызнанне	праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Расціслаў Міхайлавіч (Расціслаў Славанскі, Расціслаў Галіцкі; 1227—1262, Бялград) — князь наўгародскі (1229—1230), князь галіцкі (1238, 1241), князь чарнігаўскі (1241—1243), бан Славоніі (1247—1248) і Мачвы (1248—1262). Сын Міхаіла Усеваладавіча Чарнігаўскага і дачкі Рамана Мсціславіча Галіцкага Марыі.

Біяграфія

У 1230 годзе пасля смуты ў Ноўгарадзе, яго бацька Міхаіл з’ехаў у Чарнігаў, зрабіўшы княжацкі пострыг сыну Расціславу у наўгародскім Сафійскім саборы, пакінуў яго ў горадзе, пад наглядам уладара Спірыдона, але ў гэтым жа годзе Наўгародцы заклікалі пераслаўскага князя Яраслава Усеваладавіча, ён пабыўшы два тыдні ў Ноўгарадзе, пасадзіў на княжанне ў Наўгародскай зямлі сваіх сыноў — княжычаў Фёдара і Аляксандра. Расціслаў з былым наўгародскім пасаднікам Унездам Вадовікам пераязджаюць у Таржок, дзе Расціславу наўгародцы паведамляюць, што яго бацька ім больш не князь, пасля гэтага яны пераязджаюць у Чарнігаў^[6].

У 1238 годзе Расціслаў быў пакінуты бацькам у Галічы, адкуль у канцы года пачаў паход супраць Літвы. Адсутнасцю Расціслава і яго прыхільнікаў скарыстаўся Данііл Раманавіч і заняў Галіч, Расціслаў з’ехаў у Венгрыю да караля Белы IV, але пасля няўдалага сватаўства да яго дачкі Ганны вярнуўся ў Чарнігаў (1241), адкуль распачаў два паходы супраць Данііла. Пасля першага, які скончыўся няўдалай аблогай Бакоты, Данііл нанёс удар па саюзных Расціславу балахоўцах, а падчас другога Расціславу нават удалося ненадоўга заняць Перамышль і Галіч.

У 1243 годзе Расціслаў ажаніўся з прынцэсай Ганнай Венгерскай, дачкой караля Венгрыі Белы IV, і з дапамогай цесця і палякаў распачаў апошнюю спробу авалодаць Галічам, якая скончылася паражэннем у 1245 годзе.

Пасля разгрому пад Яраславам Расціслаў схаваўся ў Венгрыі, дзе атрымаў у валоданне ад цесця банат Славоніі, а ў 1247 годзе спецыяльна створаны банат Мачва — міжрэчча Дуная, Дрыны, Савы і Моравы са сталіцай у Бялградзе.

У сярэдзіне 1250-х гадоў ён паспрабаваў умяшацца ва ўнутраныя справы Балгарыі, выдаўшы сваю дачку, Лізавету, за балгарскага цара Міхаіла I Асеня. Пасля чаго, з прычыны маленства цара, аказваў вялікі ўплыў на палітыку Балгарыі. Спрыяў заключэнню Рэгінскага міру паміж Балгарыяй і Нікейскай імперыяй

У 1256 годзе Расціслаў пад відам абароны сваёй дачкі Лізаветы, якая пасля смерці мужа выйшла замуж за новага балгарскага цара (Каламана II Асеня) прыйшоў з войскам да Тырнава. Каламан II Асень бег. Пасля чаго Расціслаў абвясціў сябе царом Балгарыі^[7], спрабаваў зацвердзіцца ў краіне, але не быў прыняты мясцовай знаццю і не змог узяць пад свой кантроль сталіцу. Пацярпеўшы няўдачу, вярнуўся да сябе на Дунай, у Бялград, дзе і памёр у 1262 годзе.

Аж да смерці Расціслаў называў сябе князем галіцкім.

Сям’я і дзеці

• Расціслаў Міхайлавіч на «Радаводзе». Дрэва продкаў і нашчадкаў

Жонка: (з 1243) прынцэса Ганна Венгерская (1226/1227 — каля 1285), дачка венгерскага караля Белы IV з дынастыі Арпадаў. У шлюбе нарадзілася сем дзяцей, у тым ліку:

• Бела, бан Мачвы, быў забіты ў лістападзе 1272 года
• Міхаіл, бан Босніі, быў забіты ў 1270 годзе
• Лізавета (Эржэбет) Расціслаўна (пам. 1272/1298); была замужам тры разы. Мужыкі:
  1. Міхаіл I Асень (каля 1238 — каля 1256), цар Балгарыі;
  2. Каламан II Асень (пам. каля 1256), цар Балгарыі;
  3. (з 1260) Моіш II Дараі (венг.: Moys Daroi) (1210—1280/1281), палацін Венгрыі. Мела ад яго дачку Эржэбет Дараі, якая была жонкай Міклаша Медзьешы, ваяводы Трансільваніі, і адным з продкаў у 7-м калене польскага караля і вялікага князя літоўскага Стэфана Баторыя.
• Кунгута (Кунігунда) Расціслаўна (1245—1285); была замужам два разы. Мужыкі:
  1. (з 1261) Пржэмысл Отакар II, кароль Чэхіі
  2. (з 1284) Завіш з Фалькенштэйна (чэшск.: Záviš z Falkenštejna; памёр 24.08.1290), чэшскі арыстакрат, бургграф Фалькенштэйна і Розенберга.
• Агрыпіна Расціслаўна (пам. 1305), у 1265 годзе выйшла замуж за Лешака II Чорнага, аднаго з польскіх князёў.

Паводле адной з гіпотэз, сынам Расціслава мог быць балгарскі цар Міца Асень.

Гл. таксама

• Вайна за аб'яднанне Галіцка-Валынскага княства

Зноскі

1. Pas L. v. Genealogics — 2003. Праверана 7 снежня 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>
2. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 34.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q125352562"></a>
3. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
4. Lundy D. R. The Peerage
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
5. Pas L. v. Genealogics — 2003.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>
6. Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. — М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1950. — 659 с.
7. у некаторых крыніцах названы царом Балгарыі, але фактычна краінай не кіраваў

Літаратура

• Рыжов К. Все монархи мира. Россия. — М.: Вече, 1998. — 640 с. — 16 000 экз. — ISBN 5-7838-0268-9.
• Мартынюк А. В. Князь Ростислав в битве на реке Лейте: «русский эпизод» австрийской истории//Древняя Русь. Вопросы медиевистики. 2013. № 2. С. 49-55
• Экземплярский А. В. Черниговские, князья // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)

Спасылкі

• Ростислав Михайлович\\проект «Хронос»