Цвярачус

Мястэчка Цвярачус літ.: Tverečius Краіна  Літва Павет Уцянскі Раён Ігналінскі Сянюнія Цвярачуская Каардынаты 55°18′40″ пн. ш. 26°35′50″ у. д.^HGЯO Ранейшыя назвы руск.: Тверецъ[1], руск.: Тверечь[2] Вышыня цэнтра 127 м Насельніцтва 295 чал. (2011) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-30009 Цвярачус на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Цвяра́чус^[3] (літ.: Tverečius), традыцыйная беларуская назва — Цверач^[4] — мястэчка ў Ігналінскім раёне Уцянскага павета Літвы. Адміністрацыйны цэнтр Цвярачускай сянюніі. Размешчана на ўсход ад Ігналіны, каля граніцы з Беларуссю (праходзіць па Дзісне).

Гісторыя

Касцёл, 1915—1918 гг.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўспамін пра Цверач датуецца 21 ліпеня 1501 годам, калі ў ім заснавалі кляштар аўгусцінаў. Таго ж года тут збудавалі мураваны касцёл.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай Цверач увайшоў у склад Ашмянскага павета Віленскага ваяводства. У 1662 годзе ваявода троцкі Мікалай Стафан Пац збудаваў тут комплекс мураванага кляштара аўгусцінаў з новым касцёлам.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Цверач апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Свянцянскім павеце Віленскай губерні. На 1866 год тут было 18 двароў.

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Цверач занялі войскі Германскай імперыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Цверач абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР^[5]. У 1920 годзе Цверач апынуўся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З пачаткам Другой сусветнай вайны ў верасні 1939 года ўлады СССР перадалі Цверач Літве.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1866 год — 247 чал., з іх 221 каталік, 7 старавераў і 18 іўдзеяў; 1881 год — 605 чал. (290 муж. і 315 жан.)^[6]

Дынаміка насельніцтва з 1885 па 2011
1885*[2]	1866[7]	1970^пер.[8]	1982[9]	1987[10]	2001^пер.
199	247	240	225	300	272
2011^пер.	-	-	-	-	-
231	-	-	-	-	-
* pagal enciklopedijos išleidimo metus. Metai, kurių duomenys pateikti enciklopedijoje, nenurodyti.
Гістаграма дынамікі насельніцтва

Славутасці

Капліца

• Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (1905—1925)
• Могілкі: капліца

Страчаная спадчына

• Касцёл Найсвяцейшай Тройцы і кляштар аўгусцінаў (1662)

Зноскі

1. Тверецъ. Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, Т. 32А (64) : Тай — Термиты. С.-Петербургъ, 1901., 708 c. (руск.)
2. Тверечь. Географическо-статистический словарь Российской Империи, T. 5 (Таарджалъ — Яя). СПб, 1885, C. 63
3. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
4. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — С. 74. — ISBN 978-985-508-245-4.
5. 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
6. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka (польск.). — Warszawa, 1892. S. 683.
7. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XII: Szlurpkiszki — Warłynka (польск.). — Warszawa, 1892. S. 683.
8. Tverečius. Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija  (літ.), T. 3 (R–Ž). Vilnius, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1971, 590 psl.
9. Tverečius. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, XI t. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1983. T.XI: Šternbergo-Vaisius, 495 psl.  (літ.)
10. Tverečius. Tarybų Lietuvos enciklopedija^[lt], T. 4 (Simno-Žvorūnė). Vilnius, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1988, 362 psl.  (літ.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Цвярачус