Эдманд Фішэр

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Фішэр.
Эдманд Фішэр
англ.: Edmond H. Fischer
Дата нараджэння 6 красавіка 1920(1920-04-06)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 27 жніўня 2021(2021-08-27)[3][4] (101 год)
Месца смерці
Грамадзянства
Род дзейнасці біяхімік, выкладчык універсітэта, хімік
Навуковая сфера біяхімія[8]
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Kurt Heinrich Meyer[d]
Член у
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эдманд Фішэр (англ.: Edmond H. Fischer, 6 красавіка 1920, г. Шанхай, Кітай — 27 жніўня 2021, Сіэтл, ЗША) — амерыканскі вучоны ў галіне біяхіміі, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1992 годзе разам з Э.Дж. Крэбсам «за адкрыцці, якія тычацца зваротнага фосфарыліравання бялкоў як механізму біялагічнай рэгуляцыі». Ганаровы прафесар Універсітэта Вашынгтона (Сіэтл).

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Фішэр нарадзіўся ў Шанхаі, Кітай. Яго маці нарадзілася ў Францыі, а яго бацька з Аўстрыі[10] Яго дзед па лініі маці пераехаў з Францыі, дзе нарадзіўся і жыў, спачатку ў Індакітай, а затым у Кітай. У Кітаі ён заснаваў газету на французскай мове «Кітайскі курьер» (Courrier de Chine) і французскую муніцыпальную школу, у якую і хадзіў у дзяцінстве Фішэр. У сем гадоў яго адправілі ў школу ў Швейцарыю.

Скончыў хімічную школу ў Жэневе (Швейцарыя) ў 1943 годзе. З 1943 года ў Жэнеўскім, з 1952 года ў Вашынгтонскім універсітэтах (горада Сіэтл).

Навуковая дзейнасць

[правіць | правіць зыходнік]

Эдманд Фішэр і Эдвін Крэбс пачалі супрацоўніцтва праз шэсць месяцаў пасля пераезду Фішэра ва ўніверсітэт Вашынгтона. Яны вывучалі фермент глікагенфосфарылазы і выявілі, што серыя рэакцый, выкліканых гармонамі і кальцыем, прыводзіць да актывацыі-інактывацыі гэтага фермента. Актывацыя-інактывацыі фермента выклікалася яго зваротным фосфарыліраваннем. Працэс, які адкрылі Фішэр і Крэбс, каталізуе двума ферментамі: пратэінкіназай і фасфатазай. Пратэінкіназы (найбольш распаўсюджаная з іх — тыразінкіназа) пераносіць фасфатных групу з АТФ на гідраксільную групу фермента. Пры гэтым канфармацыя фермента змяняецца, і ён становіцца каталітычна актыўным. Затым бялковая фасфатазы адшчапляе фасфатную групу, і фермент вяртаецца ў першапачатковую неактыўную форму. Аказалася, што такое цыклічнае рэгуляванне ферментатыўнай актыўнасці і адпаведных метабалічных працэсаў надзвычай шырока распаўсюджанае ў прыродзе.[11][12]

Аўтар навуковых прац па праблемах зваротнага фосфарыліравання бялкоў і яго значэнні ў механізмах рэгуляцыі біяхімічных рэакцый у клетках.

Разам з Э. Дж. Крэбсам адкрыў шэраг ферментаў.

Член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1972), член Нацыянальнай АН ЗША (1973).

Зноскі

  1. ↑ Edmond H. Fischer // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ Edmond Henri Fischer // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б https://web.archive.org/web/20211008181523/https://www.lindau-nobel.org/news-nobel-laureate-edmond-h-fischer/
  4. ↑ а б Edmond H. Fischer, Nobelist in Key Discovery About Cells, Dies at 101 / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2021. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  5. ↑ Fischer E. S., Scott J. D. Edmond H. Fischer (1920 – 2021) — 2022.
  6. ↑ Cohen P. Edmond Fischer (1920 – 2021) – A Personal Tribute — 2021.
  7. ↑ Cohen P. Edmond Fischer (1920–2021) // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 2021. — Iss. 7876. — P. 328. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/D41586-021-02485-8
  8. ↑ Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.
  9. ↑ Edmond Fischer
  10. ↑ http://www.bookrags.com/biography/edmond-h-fischer-wap/
  11. ↑ Fischer, E H; Krebs, E G (1966), "Relationship of structure to function of muscle phosphorylase.", Fed. Proc., vol. 25, no. 5, pp. 1511–20, PMID 5332191
  12. ↑ KREBS, E G; FISCHER, E H (1964), "PHOSPHORYLASE AND RELATED ENZYMES OF GLYCOGEN METABOLISM.", Vitam. Horm., vol. 22, pp. 399–410, doi:10.1016/S0083-6729(08)60345-3, PMID 14284112

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]