Charles George Gordon
| Charles George Gordon | |
|---|---|
_(14597408638).jpg)
| |
| Gordon Pacha | |
| Anv badez | Charles George Gordon |
| Lesanvioù | « Gordon Pacha » « Gordon ar Sinaat » |
| Deiziad ganedigezh | 28 a viz Genver 1833 |
| Aet da anaon | 26 a viz Genver 1885 (51 vloaz) |
| Lec'h ganedigezh | Woolwich, Londrez, Rouantelezh-Unanet |
| Bro | .svg){kind=small} Rouantelezh-Unanet/ Impalaeriezh Breizh-Veur
|
| Skourr |  British Army (1852-1885)
|
| Sujidigezh | Rouantelezh-Unanet/ Impalaeriezh Breizh-Veur.svg){kind=small} Tierniezh Qing Khedived Egipt
|
| Renk | Major jeneral |
| Brezelioù | Brezel Krimea |
| Emgannioù pennañ | Sez Sebastopol (17 a viz Here 1854 – 9 a viz Gwengolo 1855) Emsavidigezh Taiping ( Kerzu 1850 – Eost 1864) |
kemmañ  |
|
Ar major jeneral Charles George Gordon, bet ganet d'an 28 a viz Genver 1833 hag aet da Anaon d'ar 26 a viz Genver 1885, lesanvet Chinese Gordon ("Gordon ar Sinaad"), Gordon Pacha, ha Gordon eus C'hartoum, a oa un ofiser uhel hag ur melestrour saoz a orin skosat.
Ar wech kentañ ma voe engouestlet er brezel a voe e-pad Brezel Krimea evel ofisour el lu breizhveuriat. Ar brud milourel bras a voe tapet gantañ a voe dre e obererezhioù e Sina ma voe lakaet da benn "al lu didrec'het " (Ever Victorious Army), un nerzh soudarded sinaat gant ofiserien a orin europat. E fin ar bloavezhioù 1860, Gordon hag e gadourien a voe abeg da riñsadenn Emsavidigezh Taiping, o vezañ trec'h alies war nerzhioù kalz niverusoc'h. Dre an obererezhioù milourel-se e oa bet lesanvet Charles Gordon "Gordon ar Sinaad" ; resevet e voe gantañ enorioù a-berzh impalaer Sina kement gant gouarnamant ha lu Bro-Saoz.
E 1873 en em stagas gant servij ar re Khedive gant aotre gouarnamant Bro-Saoz ; gant an amzer e voe karget da benngouarnour Soudan. Eno e voe trec'h da emsavioù lies ha trec'h war an trafikerezh sklaved. Skuizh-divi an tamm anezhañ e roas e zilez hag e tistroas da Europa e 1880.
Un emsavadeg drastus a savas e Soudan, en he fenn ur muzulmad kredour anvet Muhammad Ahmad hag en em ditle "Mahdi". Gordon a oa bet adkaset da C'hartoum gant an urzhioù da reiñ surentezh da dec'hadeg ar siviled ha d'ar soudarded leal ha da vont ganto. Goude bezañ sikouret 2500 trevour breizhveuriat, ne sentas ket d'an urzhioù, derc'hel a reas gantañ ur strolladig soudarded ha harperien nann-soudard gantañ ha chom e kêr.
A-raok an emgann, Gordon ha Muhammad Ahmad a eskemmas lizheroù, pep hini o klask gounit egile d'e feiz ; hini ebet anezho ne gemmas e selloù avat. Sezizet gant nerzhioù ar Mahdi, Gordon a lakaas e plas un difenn dre gêr a-bezh e-pad ur bloaz. Pobl Breizh-Veur a voe fromet ha bamet gant kement-se, met ket ar gouarnamant saoz a gave gwell e vefe bet trec'het. Dre bouez ar boblañs hag ar strolladoù enep-sklaverezh e voe rediet gant diegi ar gouarnamant da gas un nerzh milourel sikour. Erruout a reas an nerzh-kas daou zevezh goude diskar kêr ha marv Charles Gordon.
Hiziv an deiz c'hoazh e chom Charles Gordon un dudenn hag a zesach. Bet e oa bet e-kreiz ar jeu politikel evit gouzout piv a oa kiriek d'e varv a-benn ar fin. Da zigentañ e oa bet taolennet evel ur merzher kristen kaset da Afrika gant politikourien diot o devoa e laosket da vervel dre vezañ goubidi, ar bobl kar d'an haroz a chomas stag gant ar skeudenn-se o tufañ war pennoù ar Gouarnamant hag ar British Army :
« The reading public wanted heroes, it wanted to read about one lone Englishman sacrificing himself for glory, honour, God, and the Empire. »
Ar re debunker, tud hag a glask ar gwirvoud a-dreñv ar mojennoù brudet, en XXvet kantved a lakaas war-wel e oa eñ e-unan hag a voe kablus d'e varv, ouzhpenn da-se e lakefont war-raok e oa ur mezvier anezhañ ha marteze heñvelreizh[1].
Koun
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Keloù marv Charles Gordon a zegasas tamalloù bras war ar gouarnamant, pobl ar Rouantelezh-Unanet a oa kounnaret-bras. Ul lid-koun relijiel a voe sevenet gant eskob Newcastle, hag a voe dalc'het en Iliz-veur Sant Paol Londrez d'ar 14 a viz Meurzh 1885. Lord Mayor Londrez a eanouas ur rastelladenn arc'hant a-benn sevel ur bez-koun d'an haroz. Beziet eo bet e Iliz-veur Sant Paol Londrez gant ur bez kizellet eus outañ e arem war un diaz maen-sant du[2].
Delwennoù zo bet savet e Trafalgar Square, Londrez, e Chatham, Gravesend, Melbourne (Aostralia), ha C'hartoum.
Tro-dro da Charles Gordon
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Dres a-dreñv bez Charles George Gordon en Iliz-veur Sant Paol Londrez e kaver ur bez all (goullo), hini ar Major-jeneral Sir Herbert Stewart, a voe an ofisour e penn ar soudarded skoazellerien bet kaset da sikour Charles George Gordon e-pad Sez C'hartoum. Erruet re ziwezhat, e tistrojont war-gil met gloazet e voe Stewart ha mervel a reas war an hent, e Jakdul, el lec'h ma voe beziet.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Saozneg
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Messenger, Charles (2001). Reader's Guide to Military History. Routledge. (ISBN 978-1579582418)
- Urban, Mark (2005). Generals: Ten British Commanders Who Shaped The Modern World. London: Faber and Faber. (ISBN 978-0571224876)
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Bez Charles George Gordon war Findagrave.com
- Original Lizhiri skrivet gant Charles Gordon pa oa e Sina Shapell Manuscript Foundation
- Chinese Gordon on the Soudan Atersadenn brudet gant Charles Gordon d'ar gazetenn Pall Mall Gazette, 1884
- Gordon's tactics: an alternative view Studiadenn eus doareoù brezeliañ Charles Gordon gant Gary Brecher (the War Nerd)
- Charles G. Lodenn Charles Gordon eus dastumadenn poltriji an 19vet kantved ar Gettysburg College
- Kazetennoù ar Major-jeneral. C. G. Gordon, C.B., e C'hartoum Project Gutenberg