Gourin (kumun)

Gourin
Ar maerdi.
Anv gallek (ofisiel)	Gourin
Bro istorel	Kernev
Melestradurezh
Departamant	Mor-Bihan
Arondisamant	Pondi
Kanton	Gourin (pennlec'h)
Kod kumun	56066
Kod post	56110
Maer Amzer gefridi	Hervé Le Floc’h 2020-2026
Etrekumuniezh	Roue Morvan Kumuniezh
Bro velestradurel	Kornôg Kreiz Breizh
Lec'hienn Web	(fr) www.gourin.fr
Poblañsouriezh
Poblañs	3 783 ann. (2020)[1]
Stankter	51 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 08′ 28″ Norzh 3° 36′ 21″ Kornôg / 48.1411, -3.6058
Uhelderioù	kreiz-kêr : 157 m bihanañ 83 m — brasañ 301 m
Gorread	74,72 km²
Gourin
kemmañ

Gourin a zo ur gumun eus Bro-Gerne e departamant ar Mor-Bihan, e kornôg Breizh. Pennlec'h kanton Gourin eo.

Douaroniezh

Eieniñ a ra ar Stêr-Laeron e Gourin.

Anv

Stummoù skrivet

• Erwan Vallerie ː Gurvreaen, XI^vet kantved ; Gorwrein, 1108 ; Gorurein, Goruurein, 1163 ; Gourvrin, 1284 ; Gourvrein, 1368 ; Goururein, 1368 ; Gourrein, 1391 ; Gouerien, 1392 ; Gourviein, 1395 ; Gourverein, 1395 ; Gouourein, 1426 ; Gouvreyn, 1438 ; Gourein, 1441 ; Gourrein, 1448 ; Goureim, 1457 ; Gourein, 1479 ; Gourvrein, 1516 ; Gourrein, Gourein, 1535 ; Gourrein, 1536 ; Gouerein, 1555 ; Gourin, 1566 ; Gourrein, 1574 ; Gorin, 1630^[2].

Ardamezouriezh

Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en argant e bemp gwerzhidenn en gul treustellet ha kenstag, heuliet ouzh kab gant peder rozenn ivez en gul  ; ouzh 2 ha 3, en glazur e groaz pavek en aour  ; e gab en erminoù. Aozer : Jean Hénaff ; diviz kêr : 1946.

Istor

Henamzer

• An hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) d'ar Pouldu a dreuze Gourin^[3].

XVII^vet kantved

• Bonedoù Ruz, 1675:
  • trubuilhoù a voe er barrez d'an 29 ha d'an 30 a viz Even; ouzhpenn 200 a dud a dagas ti gwreg François Jan, ur sarjant, e-tal ar vered, goude an oferenn-bred d'an 29, torret dorioù ha prenistri an ti a daolioù mein, gwallgaset e voe ar sarjant, huchet e oa an taos-holen gantañ, tapet e holl baperioù, ur fuzuilhenn ha div bistolenn; mont a reas an emsavidi da di Georges Le Sallay, ur serjant all; d'an 30, ur sulvezh, ouzhpenn 300 a dud a dagas ti François Millier, kemeret ar paper timbr gante ha devet war wel d'an holl^[4],[5];
  • un digoll a 5 500 lur a voe paeet gant ar barrez ha gant he zrevioù (ar Sent en o mesk) d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e Sant-Hern d'an 11 a viz Gouere 1675 e-pad Emsavadeg ar Bonedoù ruz^[6];
  • nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus Gourin goude an emsavadeg^[7].

Dispac'h Gall

• Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h kanton Gourin gant teir c'humun ennañ: ar Sent, Gourin ha Roudoualleg; e Bann ar Faoued e oa; Gourin, sez ur senesaliezh, a glaskas mirout he sez roueel, met nac'het e voe gant Ar Faoued; en aner c'hoazh e klaskas Gourin bout staget ouzh Karaez war tachenn ar justis^[8]; miret ha brasaet e voe kanton Gourin gant al lezenn eus an 8 pluviôse an IX (28 a viz Genver 1801), dezhi an titl loi portant réduction du nombre de justices de paix; lakaet e voe Roudoualleg en Arondisamant Pondi bet krouet e 1800^[9],[10].

XX^vet kantved

• 1914: gant peder familh eus Gourin ha tro-war-dro eo krouet kêriadenn "Gourin" en Alberta, e Bro-Ganada.

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 303 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 5,60 % eus he foblañs e 1911^[11],[12].

Eil Brezel-bed

• Repuidi-brezel: d'an 10 a viz Even 1940 e oa 951 repuad e Gourin; 88 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar 1añ a viz Gwenholon 1940^[13].
• D'ar 7 a viz Even 1944 e kouezhas ur c'harr-nij (Spitfire IX marilhet MK855 ha kodet SK-E) eus ar Royal Air Force e Gourin; tapet e voe e sturier gant an Alamaned^[14].
• Rezistañs:
• Pemp archer eus brigadenn Gourin, bet serret d'an Alamaned e miz Mae 1944, a varvas er c'hampoù-bac'h en Alamagn; eizh ezel eus ar gevredigezh sport "Chasseurs de Gourin" a varvas evit Bro-C'hall^[15].
• Tri gwaz eus Gourin hag a gemere perzh ar Rezistañs a voe fuzuilhet e Rozkev (Lannejenn) d'ar 24 a viz Even 1944; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al lu alaman a oa he sez er Faoued^[16],[17].
• Fuzuilhet e voe tri gwaz eus ar gumun e Landordu e Berne, d'ar 6 a viz Gouhere 1944 abalamour d'o ferzh er Rezistañs; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu alaman Ar Faoued^[18].
• Mizioù Even ha Gouere 1944: preizhet e voe argant an ti-post pemp gwech gant tud ar Rezistañs ha tapet 254 500 lur gante^[19].

Brezhoneg

• Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[20].
• Klasoù divyezhek a zo eno abaoe 1994.
• E distro-skol 2023 e oa 53 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[21].

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  An alez toet.

• Alez toet Menguionnet.

• 
  Kastell Troñjoli.
• 
  Maner Kerbiquet.
• 
  Maner Menguionnet.

• Kastell Troñjoli.
• Manerioù Kerbiquet ha Menguionnet.

• 
  An iliz katolik.
• 
  Sant Herve.
• 
  Sant Nikolaz.
• 
  Ar garnel.

• Iliz katolik Sant Pêr ha Sant Paol.
• Chapelioù Sant Herve ha Sant Nikolaz.
• Ar garnel.

• 
  Monumant er vourc'h.
• 
  Monumant ar Rezistañs.

• Monumant ar re varv er vourc'h, luc’hskeudenn ha kartenn-bost^[22].
• Monumant ar re varv er vered, luc’hskeudenn^[23].
• Monumant Rezistanted ar Menez Du.

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Tud

Tud bet ganet er gumun

• Alan ar Maout: eskob Leon, ha goude Kernev; prezidant kentañ Kambr ar C'hontoù Breizh et 1486; aet da Anaon e 1493.
• 1660 : Anne Dieu-le-veut, morlaerez.
• 1924 : Marsel Blanchard, beleg hag emsaver breton.

Ardamezeg ar familhoù^[24]

	Alleno Aotrounez ar Wern En argant e deir joskenn goueshoc'h en sabel, diframmet en gul, 2, 1. • Sturienn ː Mad é quelen é pab amzer
	Le Maout Aotrounez Menez-Penpont ha Kergadiou En argant e gebrenn en glazur bevennet en aour.
	L'Olivier Aotrounez Tronjoly En argant e dreustell en gul kaeliet en aour, heuliet gant teir fempdiliaouenn en gul

Gevelliñ

•  Iwerzhon : Ros Eó (1992)
•  Polonia : Kamionka (2007)

Festoù

• Fest ar C'hrampouezh (e miz Gouere).
• Fest Ty Gay (e miz Eost).
• Kampionad sonerezh hengounel (e miz Gwengolo).
• Fest ar zombied (e miz Here 2009 ha 2010).

Levrlennadur

• Gourin au XIXème siècle, 259p. Anne LIGAON, Claude GESLIN. 1992, Rue des Scribes éditions - Roazhon
• Gourin et son canton, 127p. Marcel CARMARD, 2005, Alan SUTTON - Saint-Cyr-sur-Loire
• Gourin, paroisse cornouaillaise au XVIIè et XVIIIè siècles : étude démographique 1/2,134p, Nicole Lohéac, kounskrid, 1984

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Gourin

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (br) Gourin war al lec'hienn Geobreizh
• (fr) Lec'hienn ofisiel an ti-kêr
• (fr) Lec'hienn gouestlet da C'hourin
• (fr) Lec'hienn ofisiel sinema Gourin
• (fr) Lec'hienn eil emgav ar sinema war ar maez e Gourin
• (fr) Lec'hienn ofisiel RMN Radio Montagnes Noires (radio lec'hiet e Gourin)
• (fr) Info Bretagne

Daveoù ha notennoù

1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
2. (br) Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez – Corpus. An Here, 1995 (ISBN 978-2-86843-153-0)
3. (fr)Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, hep deiziad, (e galleg), pajennoù 16 ha 17
4. (fr)Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 113, 118 ha 119.
5. (fr)D. Tempier, La Révolte du papier timbré en Bretagne. Nouveaux documents, pajennoù 123-151.
6. (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109.
7. (fr)Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
8. (fr)Jean-Louis Debauve, La Justice révolutionnaire dans le Morbihan, e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36
9. (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 107
10. (fr)Cassini - EHESS - Roudoualleg - Fichenn ar gumun
11. (fr)memorialgenweb - Monumant ar re varv e kreiz ar vourc'h
12. (fr)memorialgenweb - Monumant ar re varv er vered
13. (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 1939-1945 en Centre-Bretagne, Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118
14. (fr)Pertes RAF Morbihan
15. (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 13-17
16. (fr)Association Mémoire du canton du Faouët, 39-45 en Centre-Bretagne, Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e galleg)
17. (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 30 ha 31
18. (fr)René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 21 ha 22
19. (fr)Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, Histoire de la Poste dans le Morbihan, Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 110
20. (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
21. (br)Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2019
22. (fr)Memorial Genweb
23. (fr)Memorial Genweb
24. (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014.