Rouantelezh León
| Reino de León/ Reinu de Llión León | |||||
| |||||
| |||||
 | |||||
| Kêr-benn | Dianav | ||||
| Yezh(où) | Latin, Leoneg[1] Spagnoleg, Galizeg ha marteze Mozarabeg. | ||||
| Gouarnamant | Monarkiezh | ||||
| Istor | |||||
| - Krouet | 910 | ||||
| - Aet da get | 1301 | ||||
Rouantelezh León a oa ur stad dizalc'h e gwalarn Ledenez Iberia. Krouet e voe e 910 pa zilec'hias tierned kristen Rouantelezh Asturiez o c'hêr-benn eus Oviedo da gêr León. Kontelezh Portugal a zeuas da vezañ ur rouantelezh, dizalc'h diouti e 1139, tra ma oa bet kemeret proviñsoù ar reter e 1230 gant Rouantelezh Kastilha.
Etre 1296 ha 1301 e voe dizalc'h rouantelezh León adarre, ha pa voe adunanet gant Rouantelezh Kastilha e chomas ur rouantelezh betek 1833, evel ul lodenn eus Bro-Spagn. E dekred roueel an 30 a viz Du 1833 e selled ouzh rouantelezh León evel ul lodenn eus rannvroioù Bro-Spagn ha rannet e oa etre proviñsoù León, Zamora, ha Salamanca.
Hiziv
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E 1978 e voe bodet an teir froviñs-se eus León istorel gant c'hwec'h proviñs istorel Kastilha gozh d'ober Kumuniezh emren Kastilha ha León.
XIvet-XIIvet kantved: kresk León
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Rouantelezh León a emledas adalek ar stêr Douro hag ar Sistema Central betek Extremadura a vremañ, nemet tud a vanke da adpoblañ ar vro hag ur gouelec'h didud e oa.
Kêr León a voe staget ouzh rouantelezh Asturiez war-dro kreiz an IXvet kantved a-drugarez da Ordoño Iañ en 856, ha gantañ e voe adsavet mogerioù kêr. E vab Alfonso III el Magno a renas war e lerc'h. Pa varvas hennezh e voe rannet rouantelezh Asturiez entre e vibien :
- García Iañ a gemeras León, Álava ha Kastilha, ha setu savet Rouantelezh León.
- Ordoño II a gemeras Galiza.
- Fruela II a gemeras Asturiez.
Pa varvas García Iañ en 914, hag eñ divugel, ez eas Ordoño II da León hag eno e voe anvet da roue gant ar bobl, ma c'haller soñjal e oa ar memes roue e Galiza evel e León, hag e voe degaset kêr-benn rouantelezh Asturiez eus Oviedo da León. Krouet e voe ur rouantelezh León nevez eta, Asturiez enni, tra ma chomas Fruela II en Asturiez.
Bec'h a savas entre Alfonso IV hag e vreur Sancho Ordóñez, rannet e voe rouantelezhioù Galiza ha León, mont a reas Sancho da repuiñ da Galiza en 926, ma kemeras kurunenn Galiza, ha dizalc'h e chomas ar vro-se betek e varv e 929. Pa varvas e tegouezhas gouarnerezh an div rouantelezh etre daouarn Alfonso IV adarre.
Bec'h a savas adarre diwezhatoc'h hag e 982 eo Bermudo II León a gemeras kurunenn Galiza. Brezel a voe ha trec'h e voe war Ramiro III León, ha setu adunanet an div vro.
Goude savet ar rouantelezh nevez e kendalc'has an adc'hounit douar diwar-goust ar vuzulmaned, ha zoken diwar-goust rouaned kristen all evel rouantelezh Navarra.
Pennad kar
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Menéndez Pidal, Ramón. "El Dialecto Leonés" pages 33–37.1906