| ERSTE fondacija | |
|---|---|
| Prethodnik | pravni nasljednik Erste oesterreichische Spar-Casse (Prva austrijska štedionica) |
| Datum osnivanja | 2003. |
| Vrsta | Austrijska privatna fondacija |
| Cilj | Socijalni razvoj, kultura, evropske integracije |
| Područje utjecaja | Srenja, istočna i jugoistočna Evropa |
| Br. zaposlenih | preko 30 |
| Veb-sajt | www |
ERSTE fondacija (njemački: DIE ERSTE österreichische Spar-Casse Privatstiftung, ili ERSTE Stiftung) je fondacija najveće austrijske štedionice. Nastala je 2003. godine, na temeljima "Prve austrijske štedionice" (njemački: Erste Oesterreichische Spar-Casse), koja je osnovana 1819. godine. Kao fondacija privatne austrijske štedionice, posvećena je općoj dobrobiti društva. Pored toga, ima i posebnu ulogu kao najveći pojedinačni dioničar Erste Grupe. ERSTE Fondacija koristi profit od svojih dionica kako bi podržala razvoj društva u centralnoj i jugoistočnoj Evropi.
Budući da predstavlja fondaciju štedionice, ERSTE Fondacija je posvećena ideji društvene štedionice iz 19. vijeka. Stoga, etičko bankarstvo ili banke za siromašne i finansijsko obuhvatanje predstavljaju ključne teme u okviru programa pod nazivom "Društveni razvoj". Najpoznatiji projekti iz ove oblasti su:
Počevši od 2007. godine, svake druge godine, dodjeljuje se nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju za projekte koji uspješno potiču društvenu integraciju ljudi u lokalnim zajednicama. Tokom javnog konkursa bira se 30 pobjednika među približno 1000 prijavljenih projekata iz 12 zemalja (konkurs iz 2011. godine) koji dobijaju novčane nagrade u ukupnom iznosu od 610.000 eura. Nevladinim organizacijama koje dobiju javno priznanje pruža se besplatna podrška za rad na projektima, kao i pristup međunarodnoj mreži NVO. Ceremonije dodjele nagrade su do sada održane u Ljubljani (2007), Bukureštu (2009) i Pragu (2011).
ERSTE Fondacija je 2008. godine ustanovila Nagradu za kulturu i teoriju "Igor Zabel". Na ovaj način se podržava djelovanje historičara umjetnosti i teoretičara u regiji centralne i istočne Evrope i predstavljaju se saznanja o umjetnosti i kulturi kroz potjecanje sakupljanja i razmjene znanja iz oblasti kulture između ‘istoka’ i ‘zapada’. Nagrada je nazvana po slovenskom autoru, umjetničkom kritičaru i kustosu, Igoru Zabelu (1958–2005), višem kustosu Moderne galerije iz Ljubljane, koji je bio zaslužan za uspostavljanje kulturnih veza između istočne i zapadne Evrope.
Korijeni Fondacije sežu do 19. vijeka. Prva austrijska štedionica "Erste österreichische Spar-Casse osnovana je 1819. godine.[1] Kao rezultat amandmana na austrijski Zakon o štedionicama, "Erste österreichische Spar-Casse" je 1993. godine podijeljena na operativnu banku (Erste Bank AG) i holding kompaniju (Die ERSTE österreichische Spar-Casse Anteilsverwaltungssparkasse, skraćeno: AVS). Erste Banka, koja je spojena sa GiroCredit Bank AG der Sparkassen, je izašla na berzu 1997. godine i na taj način je AVS postala najveći dioničar kompanije koja je od tada izlistana na Bečkoj berzi. AVS je 2003. godine formalno transformirana u Die ERSTE österreichische Spar-Casse Privatstiftung, skraćeno: ERSTE Stiftung (ERSTE Fondacija), koja je nakon dvije godine započela sa radom.
Prvi veliki projekt je bio sa Zweite Wiener Vereins-Sparcasse, odnosno Zweite Sparkasse štedionicom, koja je osnovana 2006. godine i mrežom Akademije centralnoevropskih škola (ACES), koja je osnovana iste godine. U 2007. godini je održana prva dodjela Nagrade ERSTE Fondacije za društvenu integraciju u Ljubljani i otvaranje prvog konkursa za Balkanske stipendije za novinarsku izuzetnost. Nagrada za kulturu i teoriju "Igor Zabel" i osnivanje organizacije good.bee su uslijedili 2008. godine. U 2009. godini televizijske stanice ORF i 3sat su prve emitirale dokumentarnu TV seriju "Balkan Ekspres (Povratak u Evropu)", a Nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju je dodijeljena drugi put, na ceremoniji održanoj u Bukureštu. Najznačajniji projekt iz oblasti kulture predstavljala je izložba (Gender Check), otvorena u bečkom Muzeju savremene umjetnosti (MUMOK), 2010. godine. Iste godine, u okviru društvenog poduzetništva organizirana je turneja sa Mohammadom Yunusom, pri čemu je posjećeno šest istočnoevropskih zemalja. Predstavljen je koncept društvenog poduzetništva kao oblik održive privredne aktivnosti, u Beču, Bratislavi, Budimpešti, Pragu, Bukureštu i Beogradu. Iste godine, Nagrada za kulturu i teoriju "Igor Zabel" je dodijeljena poljskom historičaru kulture, Pjotru Pjotrovskom, u Barceloni. U 2011. godini, Nagrada ERSTE Fondacije za društvenu integraciju, u svom trećem ciklusu, bila je dodijeljena u Pragu za 34 projekta iz 12 zemalja.
ERSTE Fondacija je fondacija privatne štedionice, kao što je definirano austrijskim Zakonom o štedionicama.
Organe Fondacije čine upravni odbor, nadzorni odbor i asocijacija. Asocijacija privatnih štedionica, osnovana 1819. godine, koja ima više od 100 članova, bira članove nadzornog odbora i imenuje predsjednika odbora. Nadzorni odbor imenuje članove upravnog odbora i kontrolira rad uprave Fondacije. Upravni odbor rukovodi radom Fondacije i odlučuje o raspodjeli sredstava za finansiranje projekata, uz pomoć savjetodavnog odbora koji je sastavljen od međunarodnih eksperata.
ERSTE Fondacija u 2012. godini ima približno 35 zaposlenih, a za finansiranje projekata odobrena su sredstva u ukupnom iznosu od 40 miliona eura, u periodu od njenog osnivanja 2003. godine do kraja 2010. godine.[2] Ukupan broj projekata koji je ERSTE Fondacija sprovela i/ili podržala je 548, a od toga je 110 bilo prijavljeno na konkursima. Približno 80 % godišnjeg budžeta ERSTE Fondacije se ulaže u projekte koji su započeti u okviru tri programa: Društveni razvoj, Kultura i Evropa. Preostalih 20 % sredstava čine grantovi odobreni neprofitnim organizacijama, za finansiranje njihovih projekata.[3]
Osnovana 2007. godine, Biblioteka ERSTE Fondacije sakuplja literaturu izdanu mahom na engleskom i njemačkom jeziku. Sadrži približno 5000 naslova i 35 periodičnih časopisa (2012) iz oblasti: umjetnosti, teorije medija i historije, manjina i rodne ravnopravnosti, teorije kulture i kulturne politike, ekonomskog i političkog razvoja, društvenog poduzetništva i bankarstva, inovacija u fondacijama, filantropije, demografije, migracija, obrazovanja i sjećanja. Geografski, zbirka je usredsređena na region centralne i jugoistočne Evrope. Biblioteka je otvorena za javnost, a zbirka se može pogledati u prostorijama Fondacije, u zakazanom terminu.