Karlo IV, kralj Španije

Karlo IV
Kralj Španije
Vladavina	14. decembar 1788 - 19. mart 1808
Prethodnik	Karlo III
Nasljednik	Ferdinand VII
Supružnik	Marija Luiza od Parme
Djeca	Karlota Španska Marija Luiza, vojvotkinja Lucce Ferdinand VII, kralj Španije Karlo Marija, grof od Moline Marija Izabela Španska Franjo de Paula Španski
Dinastija	Burbon
Otac	Karlo III, kralj Španije
Majka	Marija Amalija Saksonska
Rođenje	11. novembar 1748 Portici, Italija
Smrt	20. januar 1819 Rim, Italija

Karlo IV (11. novembar 1748 - 20. januar 1819) bio je kralj Španije od očeve smrti do svoje abdikacije.

Pred vladavinu

Karlo IV je bio drugi sin kralja Karla III i Marije Amalije Saksonske. Rođen je na Portici (Italija), u vrijeme kada je njegov otac bio kralj Napulja i Dviju Sicilija. Njegov stariji brat bio je izostavljen iz nasljednog niza, jer je bio mentalno zaostao i epileptičan, pa je Karlo od samog rođenja tretiran kao prijestolonasljednik. Karlo je nasljedio fizičku snagu po saksonskoj liniji svoje majke, unuke poljskog kralja Augusta II. Kao mlad bavio se hrvanjem. Smatran je nedovoljno intelektualno zrelim i pomalo lakovjernim.

Godine 1765. oženio je Mariju Luizu od Parme, svoju prvu rodicu, i s njom imao četrnaestero djece, od kojih je sedmero doživjelo punoljetnost. Mariju Luizu su mnogi (uključujući i slikara Francisca Goyea) smatrali zlobnom i nevjernom ženom koja je potpuo utjecala na Karla. Za života njegovog oca, Marija Luiza ga je uvukla u dvorske intrige i skandale, koje su dovele do smjene najdražeg ministra Karla III.

Vladavina

Kada je došao na tron 14. decembra 1788. godine, po smrti svog oca, zanimao ga je jedino lov. Sve političke poslove prepustio je kraljici, koja je bila pod utjecajem svoga ljubavnika, Manuela Godoya. Iako mu je Godoy oteo ženu i stvarnu vlast, Karlo ga je uvijek smatrao prijateljem.

Prve odluke Karla IV pokazivale su njegove reformističke namjere. Na mjesto premijera postavio je grofa Floridablancu, obrazovanog čovjeka koji je svojim postupcima uspio doprinijeti razvoju ekonomije. Karlo je dao inicijativu za ukidanje salskog zakona, po kojem samo muški potomci mogu nasljeđivati prijestolje, a kojeg je u Španiju donio prvi Burbonac na njenom prijestolju, Filip V. Međutim, ta promjena nije stupila na snagu tokom Karlovog života, iako su je parlamenti ratificirali 1789. godine.

Utjecaj Francuske revolucije

Širenje Francuske revolucije 1789. godine zaslužno je za radikalnu promjenu španske politike. Činilo se da je izolacija bila najbolji način za izbjegavanje širenja revolucionarnih ideja iz susjedne Francuske. Floridablanca uspostavio je kontrolu na granicama, te izvršio snažni diplomatski pritisak kako bi podupro Luja XVI. To je ujedno značio i kraj reformama koje je započeo Karlo III. Konzervativizam je jačao, kao i represija, prvenstveno u rukama inkvizicije, pa su hapšeni i protjerani brojni intelektualci toga doba.

Godine 1792. Floridablanca je zamjenjen grofom od Arande, prijateljem Voltairea i drugih francuskih revolucionara, kojem je kralj povjerio tešku ulogu spašavanja života Luja XVI, u trenutku kad je ovaj prihvatio prvi francuski ustav. Međutim, radikaliziranje francuske revolucije krajem 1792. godine i svrgavanje Luja XVI, nakon čega je proglašena republika, ubrzalo je pad grofa od Arande, što je omogućilo dolazak Manuela Godoya na mjesto premijera 15. novembra 1792. godine.

Moć dvorskih miljenika

Manuel Godoy, nekada pripadnik kraljeve straže, ubrzano je napredovao na španskom dvoru zahvaljujući svom utjecaju na Karlovu kraljicu, Mariju Luizu, koja je imala snažan utjecaj na samog Karla. U svega nekoliko godina, od konjanika je postao vojvoda od Alcudia i Sueca, zatim zapovjednik, te od 1792. godine "univerzalni ministar" Karla IV, sa de facto apsolutnom moći. Godoy je sa Francuskom potpisao mir u Basilei 1795. godine. Francuska Republika vratila je Španiji okupirana područja, u zamjenu za špansku koloniju Santo Domingo. U znak zahvalnosti Karlo ga je nazvao "Princem mira" (španski: Príncipe de la Paz).

Spomenik Karlu IV u Madridu

Godine 1796. završena je radikalna faza Francuske revolucije, a Godoy je potpisao Ugovor iz San Idelfonsoa, čime je Španija stala na stranu Francuske. Ova promjena gledišta dovela je do sukoba sa Velikom Britanijom, glavnim protivnikom Francuske revolucije, te tradicionalnim neprijateljem španske pomorske hegemonije i konkurenta u trgovini sa Amerikom. Španska flota doživjela je poraz kod rta San Vicente 1797. godine, međutim, Cádiz i Santa Cruz de Tenerife oduprli su se napadima admirala Nelsona. U Americi su Britanci okupirali otok Trinidad, što je bio povod za smjenu Godoya u maju 1798. godine.

Abdikacija, egzil i smrt

Karlo je sebe gledao kao moćnog monarha, iako je u to vrijeme, zahvaljujući Francuskoj revoluciji, Španija bila u potpunosti ovisna o Francuskoj, a stvarna vlast je bila u rukama njegove supruge i njenog ljubavnika. Španija je ušla u alijansu sa Francuskom i podržavala je Napoleona. Nakon što je pobijedio Poljsku, Napoleon više nije smatrao alijansu sa Španijom korisnom. Napoleon je ubrzo nakon toga okupirao i Španiju, a Karlo IV odveden je u Francusku kao zarobljenik. Napoleon ga je oslobodio kada je abdicirao u korist njegovog brata Josipa.

Karlo je dočekao pad Napoleonovog režima 1814. godine, ali nije se vratio na prijestolje. Umjesto njega, na prijestolje je sjeo njegov sin, Ferdinand VII, koji se trudio zadržati oca izvan Španije kako bi osigurao svoj opstanak na prijestolju.

Karlo je umro egzilu u Rimu, 20. januara 1819. godine, samo osamnaest dana nakon svoje supruge.

Prethodi:	Kralj Španije	Slijedi:
Karlo III		Ferdinand VII