Το Ilyushin Il-28 (ονομασία αναφοράς ΝΑΤΟ: «Beagle»[1], ονομασία αναφοράς USAF/DoD: «Type 27»[2], για τα εκπαιδευτικά Il-28U η ονομασία αναφοράς USAF/DoD είναι «Type 30»[2] και η ονομασία αναφοράς NATO είναι «Mascot».[3][4]) ήταν σοβιετικό δικινητήριο αεριωθούμενοβομβαρδιστικό το οποίο αναπτύχθηκε από το σχεδιαστικό γραφείο Ilyushin στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Ήταν το πρώτο σοβιετικό αεριωθούμενο βομβαρδιστικό που εντάχθηκε σε μαζική παραγωγή. Κατασκευάστηκε επίσης κατόπιν αδείας στην Κίνα ως Harbin H-5. Η συνολική παραγωγή στην ΕΣΣΔ ανήλθε σε 6.316 αεροσκάφη ενώ στην Κίνα ξεπέρασε τις 319. Την δεκαετία του 1990, πενήντα χρόνια μετά την από την παρουσίασή του, εκατοντάδες Il-28 παρέμεναν ακόμη σε υπηρεσία με διάφορες αεροπορικές δυνάμεις. Σήμερα η μόνη χώρα που ενδέχεται να διατηρεί Il-28 σε υπηρεσία είναι η Βόρεια Κορέα.
Έπειτα από αρκετές άκαρπες προσπάθειες ανάπτυξης ενός τετρακινητήριου αεριωθούμενου βομβαρδιστικό (το Il-22 με κινητήρες Lyulka TR-1 και το Il-24 με κινητήρες Rolls-Royce Derwent), το σχεδιαστικό γραφείο Ilyushin ξεκίνησε στα τέλη του 1947 την ανάπτυξη νέου αεριωθούμενου τακτικού βομβαρδιστικού.[5] Ενώ οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν επικεντρωθεί στις προσπάθειες ανάπτυξης τετρακινητήριων βομβαρδιστικών, το δικινητήριο Ilyushin Il-28 δημιουργήθηκε για να καλύψει την απαίτηση για ένα βομβαρδιστικό που θα μπορούσε να μεταφέρει φορτίο 3000 kg βομβών 800 km/h.[6][7] Κρίσιμη για την ανάπτυξη του Il-28 ήταν η πώληση αριθμού κινητήρων τζετ Rolls-Royce Nene από τη Μεγάλη Βρετανία στη Σοβιετική Ένωση, γεγονός που επέτρεψε στους Σοβιετικούς μηχανικούς να παράγουν γρήγορα ένα μη αδειοδοτημένο αντίγραφο των κινητήρων αυτών, τον RD-45.[6] Η σχεδιαστική ομάδα του γραφείου Ilyushin ανέπτυξε το το νέο βομβαρδιστικό γύρω από δύο RD-45.[6]
Το Il-28 ήταν μικρότερο από τα προηγούμενα σχέδια και είχε τριμελές πλήρωμα αποτελούμενο από τον πιλότο, τον πλοηγό-βομβαρδιστή και έναν πυροβολητή. Ήταν επίσης μικρότερο από την ανταγωνιστική πρόταση του σχεδιαστικού γραφείου Tupolev, δηλαδή από το τρικινητήριο Tupolev Tu-73 που αναπτύσσονταν πολύ πριν αρχίσουν οι εργασίες πάνω στο Il-28.[6] Το Ilyushin ήταν ένα υψηλοπτέρυγο αεροσκάφος συμβατικής διάταξης. Οι πτέρυγες του δεν ήταν οπισθοκλινείς, σε αντίθεση με αυτές του ουραίου. Οι δύο κινητήρες ήταν εγκατεστημένοι σε ογκώδη ατρακτίδια κρεμασμένα κάτω από τις πτέρυγες στα οποία ανασύρονταν επίσης οι δυο κύριοι τροχοί του συστήματος προσγείωσης. Τα τρία μέλη του πληρώματος κάθονταν σε ξεχωριστά συμπιεζόμενα τμήματα. Η θέση του πλοηγού-βομβαρδιστή ήταν μπροστά, στο «γυάλινο» ρύγχος όπου ήταν εγκατεστημένο το σκοπευτικό OPB-5, μια σοβιετικής κατασκευής έκδοση του περίφημου αμερικανικού σκοπευτικού Norden της περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πιλότος κάθονταν στο κόκπιτ που διέθετε καλύπτρα η οποία άνοιγε στο πλάι και ο πυροβολητής σε ξεχωριστή καμπίνα στην ουρά του αεροσκάφους. Ο τελευταίος χειρίζονταν δύο πυροβόλα Nudelman-Suranov NS-23 των 23 mm με αναχορηγία 250 βλημάτων έκαστο. Σε αρκετές πολεμικές επιχειρήσεις ο οπίσθιος πυργίσκος πυροβόλων αφαιρούνταν ώστε να εξοικονομηθεί βάρος.[8] Ένα ακόμα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό είναι πως ενώ ο πιλότος και ο πλοηγός κάθονταν σε εκτινασσόμενα καθίσματα, ο πυροβολητής έπρεπε να πέσει με αλεξίπτωτο από μια καταπακτή στο δάπεδο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Το Il-28 διέθετε δύο ακόμη πυροβόλα των 23 mm στο ρύγχος, τα οποία χειρίζονταν ο πιλότος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ατράκτου καταλάμβανε η αποθήκη βομβών στην οποία μπορούσαν να μεταφερθούν τέσσερις βόμβες των 100 kg σε ξεχωριστά διαμερίσματα ή μεγάλες μεμονωμένες βάρους έως και 3000 kg.[9][10]
Το αρχικό πρωτότυπο, προωθούμενο από δύο βρετανικούς Nene, πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 8 Ιουλίου 1948 με χειριστή τον Βλαδίμηρο Κοκκινάκη. Οι δοκιμές ήταν επιτυχημένες, με το Il-28 να επιδεικνύει καλά χαρακτηριστικά ως προς τον χειρισμό και να φθάνει τα 833 km/h. Στις 30 Δεκεμβρίου 1948 ακολούθησε το δεύτερο πρωτότυπο που διέθετε κινητήρες RD-45 σοβιετικής κατασκευής στη θέση των βρετανικών.[11] Μετά την ολοκλήρωση των κρατικών δοκιμών στις αρχές του 1949 το αεροσκάφος εντάχθηκε σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή με τους κινητήρες Klimov VK-1 που ήταν βελτιωμένες εκδοχές των RD-45 και θα επέτρεπαν τη βελτίωση των επιδόσεων του αεροσκάφους.[12][13] Η παραγωγή άρχισε σε τρία εργοστάσια τον Σεπτέμβριο του 1949 και τα πρώτα Il-28 παραδόθηκαν σε μονάδες της Αεροπορίας το 1950. Αυτό έπετρεψε να πραγματοποιηθεί υπερπτήση σχηματισμού αποτελούμενου από 25 Il-28 στην Παρέλαση για την Εργατική Πρωτομαγιά που έλαβε χώρα στη Μόσχα το 1950.[14][15] Σύντομα η σχεδίαση του Ιλιούσιν έγινε το βασικό τακτικό βομβαρδιστικό της Σοβιετικής Ένωσης και εξήχθη σε πολλές χώρες.
Η Σοβιετική Ένωση βρισκόταν στη διαδικασία προετοιμασίας προκειμένου να καταστεί εφικτή η συναρμολόγηση Il-28 στην Κούβα, όμως οι εργασίες αυτές σταμάτησαν λόγω της Κρίσης των πυραύλων της Κούβας, έπειτα από την οποία ο Χρουστσόφ συμφώνησε στην απομάκρυνση των αεροσκαφών από το νησί. Περιορισμένη ήταν επίσης η χρήση των Il-28 στο Βιετνάμ καθώς και με τις αφγανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν. Τέσσερα πρώην αιγυπτιακά και δύο πρώην σοβιετικά Il-28 (όλα με αιγυπτιακά πληρώματα) χρησιμοποιήθηκαν από την Πολεμική Αεροπορία της Νιγηρίας στον Πόλεμο της Μπιάφρα. Μεταξύ 1961 και 1966 η Φινλανδία παρέλαβε επίσης τέσσερα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη ρυμούλκηση στόχων. Παρέμειναν σε υπηρεσία μέχρι τη δεκαετία του 1980.
Η Σοβιετική Ένωση μετέφερε τα Il-28 σε μονάδες δεύτερης γραμμής ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 διότι τον ρόλο τους ανέλαβαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 τα υπερηχητικά Yak-28. Παρόλα αυτά ορισμένες εκδόσεις του Il-28 παρέμειναν σε υπηρεσία με τη Σοβιετική Αεροπορία μέχρι τη δεκαετία του 1980. Τα τελευταία Il-28 σοβιετικής κατασκευής παρέμειναν σε υπηρεσία με την Αιγυπτιακή Αεροπορία μέχρι και τη δεκαετία του 1990.
Από το 1952 η Κίνα παρέλαβε πάνω από 250 αεροσκάφη σοβιετικής κατασκευής.[18] Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 συνέβη η Σινο-Σοβιετική ρήξη η κινεζική ηγεσία αποφάσισε να εντάξει το Il-28 σε παραγωγή, παρά το γεγονός ότι δεν είχε λάβει άδεια παραγωγής του από την ΕΣΣΔ.[19] Τα κινεζικής κατασκευής Il-28 έφεραν την ονομασία H-5 και κατασκευάζονταν από την HAMC. Τη δεκαετία του 1990 υπήρχαν ακόμη αρκετές εκατοντάδες στις τάξεις της κινεζικής αεροπορίας καθώς και μικρός αριθμός αεροσκαφών στη Βόρεια Κορέα και τη Ρουμανία. Οι κυριότερες κινεζικές εκδόσεις ήταν το βομβαρδιστικό H-5, το εκπαιδευτικό HJ-5, το αναγνωριστικό μεγάλου βεληνεκούς H-5R (ή HZ-5) το αεροσκάφος ηλεκτρονικού πολέμου HD-5.
Τριθέσιο βομβαρδιστικό προωθούμενο από δύο κινητήρες VK-1/RD-45.[20]
Il-28U
Εκπαιδευτικό χωρίς οπλισμό, το οποίο διέθετε και δεύτερο κόκπιτ για τον εκπαιδευτή (ο εκπαιδευόμενος κάθονταν στο κανονικό κόκπιτ). Το πρώτο αεροσκάφος αυτής της έκδοσης πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 18 Μαρτίου 1950.[21]
Il-28R
Τριθέσιο αεροσκάφος τακτικής αναγνώρισης με επιπλέον δεξαμενές καυσίμου και ένα, αντί για δύο, πυροβόλο στο ρύγχος. Το σύστημα προσγείωσης ενισχύθηκε ώστε να μπορούν να μεταφερθούν βαρύτερα φορτία. Το πρώτο αεροσκάφος αυτής της έκδοσης πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 19 Απριλίου 1950.[22][23]
Εξειδικευμένο βομβαρδιστικό ικανό να πραγματοποιήσει πυρηνικά πλήγματα.[26] Είχε τροποποιημένη αποθήκη μεταφοράς βομβών και όργανα πλοήγησης.[26]
Il-28P
Έκδοση του Il-28 χωρίς οπλισμό για χρήση από την Aeroflot. Ο εθνικός αερομεταφορέας της ΕΣΣΔ αξιοποίησε τα Il-28P για την εκπαίδευση πληρωμάτων στα αεριωθούμενα καθώς και για την ταχεία μεταφορά φορτίων υψηλής σημασίας. Τα αεροσκάφη αυτά αναφέρονται επίσης και ως Ilyushin Il-20.[27][28]
Il-28S
Έκδοση με οπισθοκλινείς πτέρυγες και ισχυρότερους κινητήρες Klimov VK-5. Δεν κατασκευάστηκε.[26]
Il-28RM
Τροποποιημένα Il-28R με κινητήρες VK-5. Κατασκευάστηκε ένα πρωτότυπο και μετασκευάστηκαν ακόμη δύο βομβαρδιστικά, όμως η έκδοση αυτή παρέμεινε στο στάδιο του πρωτοτύπου.[26]
Il-28TM
Ένα Il-28T με κινητήρες VK-5.[26] Δεν εντάχθηκε σε παραγωγή.[26]
Η Πολεμική Αεροπορία του Αφγανιστάν παρέλαβε 54 αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων εκπαιδευτικών. Μετά το 1994 παρέμειναν ενεργά μόνο τα εκπαιδευτικά,[36][37] ενώ όλα εν τέλει καθηλώθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου την δεκαετία του 1990.
Η Αλβανική Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε το 1957 ένα αεροσκάφος το οποίο αντικαταστάθηκε το 1971 από ένα H-5 κινέζικης προέλευσης που αποσύρθηκε το 1992.[38]
Από το 1954 ως το 1982 η Πολεμική Αεροπορία της Ανατολικής Γερμανίας διέθετε δώδεκα Il-28 και ένα Il-28U τα οποία χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη ρυμούλκηση ιπτάμενων στόχων και για δοκιμές κινητήρων.
Τη δεκαετία του 1960 η Φινλανδική Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε τέσσερα αεροσκάφη, συγκεκριμένα ένα Il-28 και τρία Il-28R. Αξιοποίηθηκαν κυρίως στους ρόλους της ναυτικής αναγνώρισης/περιπολίας, της ρυμούλκησης ιπτάμενων στόχων και της αεροχαρτογράφησης μέχρι το 1981.[42]
Η Πολεμική Αεροπορία του Ιρακ παρέλαβε δώδεκα Il-28, δύο Il-28U και δύο Il-28BM, με τις παραδόσεις να ξεκινούν τον Ιανουάριο του 1959. Τη δεκαετία του 1960 το Ιράκ ενδέχεται να παρέλαβε ορισμένα ακόμα αεροσκάφη από την Αίγυπτο.[44] Όλα καταστράφηκαν ή καθηλώθηκαν μετά την επιχείρηση Desert Storm.
Η Πολεμική Αεροπορία του Πακιστάν ενέταξε σε υπηρεσία αριθμό H-5 τα οποία επιχειρούσαν από κοινού με τα αμερικανικά Martin B-57. Οι Πακιστανοί πιλότοι δεν ήταν ευχαριστημένοι με τα H-5, τα οποία τελικά ανταλάχθηκαν για περισσότερα Shenyang J-6.[Σημ. 1]
Η Πολωνική Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε 72 Il-28, 15 Il-28R και 16 Il-28U. Οι παραδόσεις άρχισαν το 1952 και το τελευταίο αεροσκάφους του τύπου αποσύρθηκε το 1977.
Η Ρουμανική Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε 22 Il-28, τρία Il-28R και οκτώ Il-28U, σοβιετικής και κινέζικης κατασκευής. Τα εναπομείναντα αεροσκάφη αποσύρθηκαν μέχρι τον Ιούνιο του 2001.
Η Σοβιετική Αεροπορία και η Σοβιετική Ναυτική Αεροπορία ενέταξαν σε υπηρεσία περίπου 1500 αεροσκάφη, τα πρώτα εκ των οποίων εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1950. Ορισμένα παρέμειναν επιχειρησιακά μέχρι τη δεκαετία του 1980. Μικρός αριθμός αεροσκαφών παραδόθηκε επίσης στην Aeroflot, αφού πρώτα αφαιρέθηκε ο στρατιωτικός εξοπλισμός.[36]
↑Cooper, Tom· Grandolini, Albert (2018). Showdown in Western Sahara, Volume 1: Air Warfare over the Last African Colony, 1945-1975. Warwick, UK: Helion & Company Publishing. σελίδες 48–49. ISBN978-1-912390-35-9.
↑Sipos, Milos· Cooper, Tom (2020). Wings of Iraq, Volume 1: The Iraqi Air Force, 1931-1970. Warwick, UK: Helion & Company Publishing. σελίδες 48,V. ISBN978-1-913118-74-7.
Bernád, Dénes. "Rumanian 'Beagles': The Ilyushin Il-28 in Rumanian Service". Air Enthusiast, No. 78, November/December 1998, pp. 68–72. ISSN 0143-5450.
Cooper, Tom (2017). Hot Skies Over Yemen, Volume 1: Aerial Warfare Over the South Arabian Peninsula, 1962-1994. Solihull, UK: Helion & Company Publishing. ISBN978-1-912174-23-2.
Cooper, Tom· Weinert, Peter· Hinz, Fabian· Lepko, Mark (2011). African MiGs, Volume 2: Madagascar to Zimbabwe. Houston: Harpia Publishing. ISBN978-0-9825539-8-5.
Gordon, Yefim and Dmitry Komissarov. Chinese Aircraft: China's Aviation Industry since 1951. Manchester, UK: Hikoki Publications, 2008. (ISBN978-1-902109-04-6).
Gordon, Yefim and Dmitry Komissarov. "Soviet Canberra: Ilyushin's incredible Il-28". Air Enthusiast, No. 71, September/October 1997, pp. 8–24. ISSN 0143-5450.
Gordon, Yefim, Dmitry Komissarov and Sergei Komissarov. OKB Ilyushin: A History of the Design Bureau and Its Aircraft. Hinckley, Leicestershire, UK: Midland Publishing, 2004. (ISBN1-85780-187-3).
Green, William and Gordon Swanborough. "Il-28 ... A Quadragenarian Ilyushin". Air Enthusiast, Thirty-six, May–August 1988, pp. 39–51. ISSN 0143-5450.
Nemecek, Vaclav. The History of Soviet Aircraft from 1918. London: Willow Books, 1986. (ISBN978-0-00218-033-7).
«Pentagon Over the Islands: The Thirty-Year History of Indonesian Military Aviation». Air Enthusiast Quarterly (2): 154–162. n.d.. ISSN0143-5450.
Stroud, John. Soviet Transport Aircraft since 1945. London: Putnam, 1968. (ISBN0-370-00126-5).
Sweetman, Bill and Bill Gunston. Soviet Air Power: An Illustrated Encyclopedia of the Warsaw Pact Air Forces Today. London: Salamander Books, 1978. (ISBN0-517-24948-0).
Winchester, Jim, ed. "Ilyushin Il-28 'Beagle'." Military Aircraft of the Cold War (The Aviation Factfile). London: Grange Books plc, 2006. (ISBN1-84013-929-3).