Κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2010 πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα σειρά από γενικές απεργίες σχετιζόμενες με τα σκληρά οικονομικά μέτρα, που εξήγγειλε η κυβέρνηση ως αποτέλεσμα της κρίσης εξυπηρέτησης του χρέους. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να εξαγγείλει δύο πακέτα νέων οικονομικών μέτρων σε διάστημα δύο μόλις μηνών, καθώς το πρώτο πακέτο δεν κατάφερε να ανακόψει την πτωτική πορεία της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές. Η σειρά των μέτρων προκάλεσε αντιδράσεις, οι οποίες κορυφώθηκαν με την απεργία της 5ης Μαΐου, που συνοδεύτηκε από διαδηλώσεις στην Αθήνα (από τις μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα) και σε άλλες πόλεις.
Η διαρκής απώλεια της αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας στις διεθνείς αγορές ξεκίνησε στις 20 Οκτωβρίου 2009, με την ανακοίνωση του υπουργού οικονομίας Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 θα εκτιναχτεί στο 12,5% από 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση. Δύο μέρες μετά, ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε την Ελλάδα από Α σε Α-. Τον Δεκέμβριο ακολούθησε νέα υποβάθμιση από τους οίκους Fitch και Standard and Poor, ενώ το spread του 10ετούς ομολόγου ανήλθε σε υψηλό 10ετίας. Στις 28 Ιανουαρίου 2010 το spread των 10ετών ομολόγων έφτασε τις 405 μονάδες και στη συνέχεια ακολούθησε ξέφρενη πορεία ξεπερνώντας κάποια στιγμή και τις 1000 στη διάρκεια του 2010.[1]
Κάτω από την πίεση αυτή, η κυβέρνηση Παπανδρέου ανακοίνωσε στις 9 Φεβρουαρίου 2010 μέτρα που αφορούσαν τον δημόσιο τομέα και περιλάμβαναν πάγωμα μισθών, περικοπές επιδομάτων 10%, περικοπές υπερωριών και οδοιπορικών.[2] Η ανακοίνωση προκάλεσε αντιδράσεις και μία πανελλαδική απεργία της ΑΔΕΔΥ στις 10 Φεβρουαρίου.[3]
Η κυβέρνηση, προσπαθώντας να ανακόψει την συνεχιζόμενη πτωτική πορεία της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές, προχώρησε στην πρώτη εξαγγελία μέτρων στις 3 Μαρτίου του 2010. Τα οικονομικά μέτρα που λήφθηκαν ήταν:[4]
Η Ελλάδα δεν κατάφερε να βελτιώσει τη θέση της στις διεθνείς αγορές παρά τη λήψη των μέτρων, με αποτέλεσμα ενάμιση μήνα μετά να προσφύγει στην βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συγκρότησαν από κοινού μηχανισμό βοήθειας για την Ελλάδα. Η ανακοίνωση της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης έγινε στις 23 Απριλίου από τον πρωθυπουργό ο οποίος βρισκόταν εκείνη την ημέρα στο Καστελόριζο.[5] Ο μηχανισμός στήριξης επέβαλε στην Ελλάδα λήψη νέων μέτρων, τα οποία ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό την Κυριακή 2 Μαΐου και προέβλεπαν:
Επίσης, το νομοσχέδιο προέβλεπε αλλαγές στα εργασιακά με αύξηση του ορίου απολύσεων και μείωση του κατώτατου μισθού. Επιπλέον, στο ασφαλιστικό προέβλεπε αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα στα 65 χρόνια έως το τέλος του 2013 με έναρξη το 2011.[6][7][8]
Μετά την ανακοίνωση του δεύτερου πακέτου μέτρων που ανακοινώθηκε στις 3 Μαρτίου, ξέσπασαν μεγάλες αντιδράσεις και διοργανώθηκαν διαδηλώσεις. Σε διαδήλωση στις 5 Μαρτίου στην Αθήνα, χτυπήθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις ο αγωνιστής της αριστεράς και αντιστασιακός Μανώλης Γλέζος.[9] Στις 11 Μαρτίου κηρύχθηκε πανελλαδική απεργία και διοργανώθηκαν μεγάλες πορείες σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Μεγάλη Πανελλαδική απεργία κηρύχθηκε επίσης την Πέμπτη 29 Απριλίου. Οι εκδηλώσεις της πρωτομαγιάς ήταν οι πιο μαζικές των τελευταίων ετών με μεγάλη συγκέντρωση του Π.Α.Μ.Ε. στην πλατεία Συντάγματος και των υπολοίπων συνδικαλιστικών οργανώσεων στην πλατεία Κλαυθμώνος. Η πιο μαζική απεργία ήταν αυτή που κηρύχθηκε στις 5 Μαΐου και οδήγησε σε ογκώδες συλλαλητήριο στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας που είχε τραγική κατάληξη με τρία θύματα που βρήκαν τον θάνατο μέσα στην τράπεζα της οδού Σταδίου όπου εργάζονταν.
Το δεύτερο πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση, στις 3 Μαρτίου και προέβλεπε μέτρα αυστηρής λιτότητας, έφερε την αντίδραση του κόσμου, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των άλλων κομμάτων. Τα κόμματα της Αριστεράς κάλεσαν τον κόσμο σε κινητοποιήσεις,[10] η ΑΔΕΔΥ κάλεσε σε συλλαλητήριο στις 4 Μαρτίου,[11] το Π.Α.Μ.Ε. σε γενική Απεργία για τις 5 Μαρτίου,[12] ενώ η ΓΣΕΕ προειδοποίησε για κινητοποιήσεις[13] και προκήρυξε Πανελλαδική Στάση Εργασίας από το μεσημέρι μέχρι τη λήξη της βάρδιας στις 5 Μαρτίου.
Στις 5 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις όπου πλήθος κόσμου έδωσε το παρόν. Κατά τις κινητοποιήσεις δέχτηκαν επίθεση ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος και ο αγωνιστής της Αριστεράς Μανώλης Γλέζος. Ο Παναγόπουλος, που βρισκόταν στην συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος, δέχθηκε επίθεση από ομάδα διαδηλωτών, που του επιτέθηκαν με αυγά, τη στιγμή που ετοιμαζόταν να ξεκινήσει την ομιλία του, του τράβηξαν τα ρούχα και τον τραυμάτισαν ελαφρά.[14] Η ΓΣΕΕ κατηγόρησε για την επίθεση την Κομμουνιστικής Οργάνωσης Ελλάδας (ΚΟΕ), η οποία αποτελούσε συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ. Ο τελευταίος, έκανε λόγο για συκοφαντία, ενώ η ΚΟΕ αρνήθηκε πως είχε σχέση με το περιστατικό.[15]
Λίγο αργότερα, άνδρες των ΜΑΤ χρησιμοποίησαν χημικά εναντίον ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, που ετοιμαζόταν να αναρτήσει πανό κοντά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Ανάμεσα στους διαδηλωτές βρισκόταν και ο Μανώλης Γλέζος, ο οποίος δέχθηκε στο πρόσωπο χημικά, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει αναπνευστικά προβλήματα, να λιποθυμήσει και τελικά να μεταφερθεί στον Ευαγγελισμό.[14][16] Το περιστατικό προκάλεσε την έντονη αντίδραση των κομμάτων.[14] Αργότερα, συνδικαλιστές της Αστυνομίας επισκέφτηκαν τον Μανώλη Γλέζο στο νοσοκομείο και του ζήτησαν συγγνώμη.[15] Σημειώθηκαν ακόμα και διάφορα άλλα μικροεπεισόδια.[14]
Την Πρωτομαγιά πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων μεγάλων πόλεων. Το κλίμα ήταν επηρεασμένο από τις οικονομικές εξελίξεις, ενώ διάφορα επεισόδια πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα [17] και στη Θεσσαλονίκη,[18] ανάμεσα τους και ο προπηλακισμός του πρώην προέδρου της Βουλής Απόστολου Κακλαμάνη, στην οδό Κοραή από ομάδα διαδηλωτών, που τον περικύκλωσαν και τον εξύβρισαν.[19] Η ΓΣΕΕ πραγματοποίησε στην Αθήνα εκδηλώσεις στην πλατεία Κλαυθμώνος[20] ενώ το ΠΑΜΕ οργάνωσε στην Αθήνα πορεία από την πλατεία Συντάγματος προς την Αμερικανική Πρεσβεία[21] Την επόμενη ημέρα, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε τα μέτρα για την ένταξη στο πρόγραμμα στήριξης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ψήφισή τους θα γινόταν στις 6 Μαΐου, ενώ η ΓΣΕΕ, η ΑΔΕΔΥ και το ΠΑΜΕ είχαν ήδη ανακοινώσει Πανελλαδική Απεργία για την προηγούμενη μέρα, 5 Μαΐου.
Στις 5 Μαΐου κηρύχθηκε πανελλαδική απεργία κατά των νέων μέτρων λιτότητας και την εμπλοκή της Ελλάδας στο ΔΝΤ, στην οποία συμμετείχαν όλες οι μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις της χώρας και είχε πολύ μεγάλη συμμετοχή, με την ΓΣΕΕ να κρίνει, από πλευρά συμμετοχής, την απεργία ως απόλυτα επιτυχημένη.[22] Παράλληλα διοργανώθηκαν πορείες σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Η πορεία της Αθήνας ήταν μία από τις μεγαλύτερες που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα στην πρόσφατη ιστορία της, με τον αριθμό των διαδηλωτών να εκτιμάται μεταξύ 200.000 και 250.000.[23][24] Μεγάλη διαδήλωση έγινε στην Θεσσαλονίκη, όπου σημειώθηκε ένταση μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας, ενώ ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν και σε άλλες πόλεις της Περιφέρειας, με χιλιάδες κόσμο να διαδηλώνει, ενώ διάφορα επεισόδια διαδραματίστηκαν με αντιεξουσιαστές.[25][26]
Η πορεία της Αθήνας σημαδεύτηκε από τη δολοφονία τριών εργαζομένων, της Παρασκευής Ζούλια, 35 ετών, της Αγγελικής Παπαθανασοπούλου (εγκύου στον 4ο μήνα), 32 ετών, και του Επαμεινώνδα Τσακάλη, 36 ετών. Οι τρεις αυτοί εργαζόμενοι βρήκαν τραγικό θάνατο, όταν τρία άτομα έσπασαν το τζάμι της εισόδου, πέταξαν μέσα μία μολότωφ και αμέσως μετά ένα μπουκάλι με βενζίνη μέσα στο κτίριο της τράπεζας Marfin Bank στην οδό Σταδίου, όπου εργάζονταν, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πυρκαγιά.[27][28] Όπως διαπιστώθηκε, και οι τρεις δεν κατάφεραν να βγουν έξω εγκαίρως και πέθαναν από ασφυξία που προκλήθηκε από τις αναθυμιάσεις και τον πυκνό καπνό που είχε τυλίξει όλο το κτίριο.[29][30] Το γεγονός έγινε πρώτο θέμα στα ξένα μέσα μαζικής ενημέρωσης.[31] Όταν ο Ανδρέας Βγενόπουλος επισκέφτηκε την τράπεζα λίγες ώρες μετά τον εμπρησμό, δέχτηκε αποδοκιμασίες από το συγκεντρωμένο πλήθος.[32][33]
Την ίδια μέρα, η Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδος, κήρυξε 24ωρη απεργία για την επομένη (6 Μαΐου 2010), με αφορμή το συμβάν των τριών νεκρών της Marfin. Η ΟΤΟΕ σε ανακοίνωσή της, επέρριψε την ηθική ευθύνη για τον εμπρησμό στην «...ασκούμενη πολιτική, στην επιχειρησιακή στάση της αστυνομίας αλλά και στις διοικήσεις των τραπεζών που εμποδίζουν τη συμμετοχή των εργαζομένων στις κινητοποιήσεις, ενώ με την ανευθυνότητά τους δεν λαμβάνουν εγκαίρως όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας...» [34] καταλογίζοντας στην διοίκηση της τράπεζα ευθύνες για ελλιπή πυροπροστασία και για την παρουσία προσωπικού στο υποκατάστημα ενώ εξελισσόταν η διαδήλωση και γνωρίζοντας ότι οι τράπεζες αποτελούν συχνά στόχο επίθεσης.[35][36] Η διοίκηση της τράπεζας με ανακοίνωση - απάντηση κατηγόρησε την ΟΤΟΕ πως «...αφιέρωσε τρεις μόνον γραμμές εναντίον των απάνθρωπων δολοφόνων και όλο το υπόλοιπο κείμενο εναντίον της κακιάς εργοδοσίας για δήθεν έλλειψη μέτρων ασφαλείας...», ενώ καταδίκασε και αυτή τα γεγονότα.[37] Εργαζόμενοι από την τράπεζα και ο σύζυγος της νεκρής Αγγελικής Παπαθανασοπούλου κινήθηκαν νομικά κατά της διοίκησης της τράπεζας.[38]
Το πόρισμα που συνέταξε ο τεχνικός επιθεωρητής του Υπουργείου Εργασίας[39] καταλογίζει στην τράπεζα παραλείψεις στα μέτρα πυρασφάλειας και στην εκπαίδευση του προσωπικού. Αναφέρεται πως η έξοδος κινδύνου ήταν κλειδωμένη και πως για να ανοίξει ήταν απαραίτητη η χρήση τηλεχειριστήριου, το οποίο βρισκόταν σε άλλο χώρο. Μία εργαζόμενη κατέθεσε πως είχε γίνει μία φορά επίδειξη χρήσης των πυροσβεστήρων, και μία άλλη πως είχαν διανεμηθεί στο προσωπικό ενημερωτικά φυλλάδια για θέματα πυροπροστασίας. Όλοι οι εργαζόμενοι κατέθεσαν πως δεν είχε γίνει ποτέ άσκηση εκκένωσης του κτιρίου. Επίσης το υποκατάστημα δεν διέθετε το απαιτούμενο από το νόμο πιστοποιητικό πυρασφάλειας.
Την ίδια στιγμή, μπροστά από την Βουλή, ένα πλήθος διαδηλωτών επιχείρησε να εισβάλει στο κτήριο όπου διεξαγόταν συζήτηση για τα μέτρα, την ώρα που στο σημείο είχε φτάσει η ομάδα των διαδηλωτών του ΠΑΜΕ. Εντός της Βουλής, ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός κατηγόρησε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας πως αυτό κάλεσε τους διαδηλωτές να εισβάλουν στην Βουλή και να την κάψουν. Το ΚΚΕ κατήγγειλε μηχανισμούς προβοκάτσιας, με σκοπό την συκοφάντησή του, λέγοντας πως «...Ομάδα προβοκατόρων αρπάζοντας σημαίες του ΠΑΜΕ επιχείρησε με συνθήματα και ενέργειες να παρασύρει διαδηλωτές σε έκτροπα, ώστε να συκοφαντηθεί το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ...», ενώ «...Η άμεση παρέμβαση της περιφρούρησης της διαδήλωσης, τους αφόπλισε και τους απομόνωσε, ενώ τα μεγάφωνα της διαδήλωσης τους κατήγγειλαν...».[40]
Το απόγευμα, ομάδες των ΜΑΤ και Ομάδα Δ μπήκαν στο Στέκι Μεταναστών, Τσαμαδού 13 στα Εξάρχεια, με αποτέλεσμα να γίνουν υλικές ζημιές αλλά και να τραυματιστούν παρευρισκόμενοι, από τους οποίους η μία κοπέλα, μέλος του Δικτύου, τραυματίστηκε σοβαρά (χωρίς να γίνουν συλλήψεις).[41] Τα ΜΑΤ εισέβαλαν και στην κατοικία της Ιωάννα Μανούσακα (γυναίκα του μουσικού-συνθέτη Βασίλη Βασιλάτου), σπάζοντας την εξώπορτα, μόλις αυτή επέστρεψε από την πορεία και την ξυλοκόπησαν χωρίς να την συλλάβουν.[42]
Με αφορμή τις κινητοποιήσεις της 5ης Μαΐου, διάφορες χώρες (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Βουλγαρία, Αγγλία, Ρουμανία, Γαλλία) εξέδωσαν ταξιδιωτικές οδηγίες προειδοποιώντας τους πολίτες που θέλουν να ταξιδέψουν ή βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα.[43][44] Η Βουλγαρία πέρα της ταξιδιωτικής οδηγίας ακύρωσε σιδηροδρομικές συνδέσεις προς την Ελλάδα.[45]
Αρκετοί βουλευτές με αφορμή τον προπηλακισμό του Απόστολου Κακλαμάνη την πρωτομαγιά, αλλά και το πρωτοφανές κλίμα φόβου που επικράτησε μέσα στην βουλή στην απεργία της 5ης Μαΐου του 2010, ζήτησαν πρόσθετη προστασία-περιφρούρησης της βουλής από την ΕΛ.ΑΣ σε περίπτωση παρόμοιων περιστάσεων.[46]
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |