Κερκετίνη

Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.
Αίτιο: Σύνταξη παραπομπών
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.
Χημικός συντακτικός τύπος κερκετίνης

Η κερκετίνη ή κβερκετίνη ή βαλανοκετόνη (αγγλ.: quercetin, εξού και κουερσετίνη) είναι μια φλαβονόλη που βρίσκεται σε πολλά φρούτα, λαχανικά, φύλλα και σπόρους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό σε συμπληρώματα, ποτά ή τρόφιμα. Το χημικό της όνομα κατά IUPAC είναι 2-(3,4-διυδροξυφαινυλο)-3,5,7-τριυδροξυ-4H-χρωμεν-4-όνη.[1]

Ιστορία και ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κερκετίνη είναι ένα φλαβονοειδές ευρέως κατανεμημένο στη φύση. Το όνομα έχει χρησιμοποιηθεί από το 1857 και προέρχεται από το λατινικό quercetum (δρυμός/δάσος βελανιδιάς), το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το quercus[2][3] (κβέρκος) που σημαίνει δρυς/βελανιδιά.[4] Η κουερσετίνη είναι ένας φυσικός αναστολέας, πολικής μεταφοράς αυξίνης.[5] Απαντάνται και με άλλα ονόματα όπως σοφορετίνη (sophoretin), meletin, quercetine, xanthaurine, quercetol, quercitin, quertine, flavin meletin.

Περιεκτικότητα στα τρόφιμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με συγκεντρωτικό κατάλογο, βασισμένο σε πολλαπλές έρευνες, του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ οι περιεχόμενες ποσότητες (σε mg ανά 100 g τροφίμου) κερκετίνης σε επιλεγμένα τρόφιμα είναι οι εξής[6]:

Στα κόκκινα κρεμμύδια, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις κερκετίνης υπάρχουν στα έξω απόκεντρα δακτυλίδια και στο τμήμα που βρίσκεται πλησιέστερα προς τη ρίζα, το τελευταίο είναι το μέρος του φυτού με την υψηλότερη συγκέντρωση.[8] Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι η βιολογικής καλλιέργειας ντομάτες είχαν 79% περισσότερο κερκετίνη από ό,τι η κερκετίνη φρούτων.[9] Τέλος η κουερσετίνη είναι παρούσα σε διάφορα είδη από μέλι από πηγές διαφορετικού φυτού.[10]

Βιοσύνθεση της κερκετίνης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η φαινυλαλανίνη (απαραίτητο αμινοξύ) μετατρέπεται σε 4-κουμαροϋλο-CοΑ σε μία σειρά σταδίων που είναι γενικά γνωστά ως μονοπάτι φαινυλοπροπανοειδών χρησιμοποιώντας φαινυλαλανίνη αμμωνία-λυάση, κιναμμωμικό-4-υδροξυλάση και 4-κουμαροϋλο-CοΑ-λιγάση.[11] Το 4-κουμαροϋλο-CoA προστίθεται σε τρία μόρια μηλονυλο-CοΑ για να σχηματίσουν τετραϋδροξυχαλκόνη χρησιμοποιώντας συνθετάσης 7,2'-διυδροξυ-4'-μεθοξυισοφλαβανόλη. Η τετραϋδροξυχαλκόνη στη συνέχεια μετατρέπεται σε ναριγγενίνη χρησιμοποιώντας την ισομεράση χαλκόνης.

Η ναριγγενίνη στη συνέχεια μετατρέπεται σε εριοδικτυόλη χρησιμοποιώντας φλαβανοειδή 3'-υδροξυλάση. Η εριοδικτυόλη στη συνέχεια μετατρέπεται σε διυδροβαλανιδίνης με φλαβανόνη 3-υδροξυλάσης, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε κουερσετίνη από τη φλαβονολική συνθάση (flavonol synthase).[11]

Γλυκοζίτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τέσσερεις 3-O-γλυκοζίτες της κερκετίνης: ο υπεροζίτης, η ισοκερκετίνη, η κερκιτρίνη και η ρουτίνη

Η κερκετίνη ή κβερκετίνη είναι η αγλυκονική μορφή ενός αριθμού διαφόρων φλαβονοειδών γλυκοζιτών, όπως η ρουτίνη (rutin) και κερκιτρίνη (quercitrin), οι οποίες βρέθηκαν σε εσπεριδοειδή φρούτα, φαγόπυρο και τα κρεμμύδια. Η ρουτίνη και η κερκιτρίνη είναι ενώσεις της κβερκετίνης με τη ρουτινόζη και τη ραμνόζη αντίστοιχα. Παρομοίως, η γκουαγιαβερίνη (guajaverin) είναι ένας 3-O-αραβινοζίτης, ο υπεροζίτης (hyperoside) είναι ένας 3-O-γαλακτοζίτης, η ισοκερκετίνη (isoquercetin) είναι ένας 3-O-γλυκοζίτης και ο σπειραιοζίτης (spiraeoside) είναι ένας 4-Ο-γλυκοζίτης της κβερκετίνης. Ο CTN-986 είναι ένας άλλος γλυκοζίτης της κερκετίνης ο οποίος βρίσκεται στο βαμβακόσπορο και το βαμβακέλαιο. In vitro μελέτες του 2003 έδειξαν ότι η μικελιανίνη (miquelianin), ένας 3-O-γλυκουρονοζίτης της κερκετίνης (quercetin 3-O-β-D-glucuronopyranoside), είναι σε θέση να φθάσει στο ΚΝΣ από το λεπτό έντερο.[12]

Αποδόμηση ρουτίνης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ένζυμο κβερκιτρινάση (quercitrinase) απαντάται στο μύκητα Aspergillus flavus.[13] Υποστρώματά του είναι η κβερκιτρίνη και το νερό, και απελευθερώνει κουερσετίνη και L-ραμνόζη. Είναι ένα ένζυμο στη συνήθη καταβολική οδό.[14] Το Quercetin 3-Ο-θειικό Οξύ είναι ένας ανθρώπινος μεταβολίτης της κβερκετίνης στο πλάσμα.

Φαρμακολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φαρμακοκινητική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βιοδιαθεσιμότητα της κουερσετίνης στον άνθρωπο είναι χαμηλή και εξαιρετικά μεταβλητή (0-50%), και η κάθαρσή της γίνεται γρήγορα με βιολογικό χρόνο ημιζωής 1-2 ώρες μετά την πρόσληψη τροφίμων ή συμπληρωμάτων που την περιέχουν.[15] Μετά την διατροφική πρόσληψη, η Κουερσετίνη υφίσταται ταχεία και εκτεταμένη μεταβολισμό, που τεκμαίρονται από μελέτες in vitro αλλά είναι απίθανο να έχει εφαρμογή στην ζωή.[16][17]

Επιδράσεις της κατανάλωσης από τον άνθρωπο και άλλα ζώα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ίδια η Αγλυκο-κερκετίνη) ή Κουερσετίνη (Quercetin), σε αντίθεση με βαλανοκετόνες - Γλυκοζίτες, δεν είναι μια φυσιολογική διαιτητική συνιστώσα, δεν αποτελεί τρόφιμο. Σε μια μελέτη βιοδιαθεσιμότητας σε αρουραίους, η ραδιοσημασμένη quercetin-4-γλυκοζίτη μετετράπη σε φαινολικά οξέα όπως αυτό διέρχεται μέσω της γαστρεντερικής οδού, που παράγουν ενώσεις που δεν παρακολουθείται σε προηγούμενες μελέτες σε ζώα αγλυκόνης - quercetin (Mullen, 2008).[18] Από αυτά τα Φαινολικά Οξέα, το 4% ανακτήθηκε μέσα σε 72 ώρες, ενώ το 69% βρέθηκε στα ούρα), που σημαίνει χαμηλή κατακράτηση και μεγάλη έκκριση, ένα χαρακτηριστικό των προσλαμβανόμενων πολυφαινολών. Η Κουερσετίνη (Quercetin) μπορεί επίσης να προκαλέσει την έκκριση ινσουλίνης από την ενεργοποίηση των διαύλων ασβεστίου τύπου L στα παγκρεατικά β-κύτταρα, όπως βρέθηκε το 2003 από τον Bardy και συνεργάτες [19]

Το έτος 2015 δημοσιεύθηκε στην Ελλάδα ότι Υγιής επιμήκυνση της ζωής επετεύχθει με συνδυασμό δύο ήδη γνωστών φαρμάκων της Quercetin και της Dasatinib [20] Οταν κάποιο από τα κύτταρα του σώματός μας φθάσει σε γεροντική ηλικία, μεγαλώνει σε μέγεθος, αποπλατύνεται, αυξάνεται η β-galactosidase που περιέχει και κυρίως σταματά να πολλαπλασιάζεται. Στα ποντίκια τα γεροντικά κύτταρα αυξάνονται με την ηλικία και μελέτες έδειξαν ότι όταν κάποιος κατορθώσει να σκοτώσει αυτά τα κύτταρα τότε επιτυγχάνει την υγιή επιμήκυνση της ζωής (healthy lifespan), δηλαδή την αύξηση της ηλικίας χωρίς ασθένειες. Τα γεροντικά κύτταρα ομοιάζουν με τα καρκινικά σε μία βασική ιδιότητα, δεν πεθαίνουν εύκολα διότι αναπτύσσουν ειδικά βιολογικά δίκτυα τα οποία τα προφυλάσσουν από την απόπτωση ή από τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στα εξωγενή στρεσογόνα ερεθίσματα. Μια ομάδα ερευνητών από την Mayo Clinic, κατόρθωσε να βρει φάρμακα, από τα ήδη υπάρχοντα στη αγορά, που έχουν την δυνατότητα, χορηγούμενα σε συνδυασμό, για μικρό χρονικό διάστημα, 5 μόλις ημέρες, σε ποντίκια, να σκοτώσουν τα γεροντικά κύτταρα τους και να επιτευχθεί σημαντικότατη υγιής επιμήκυνση της ζωής τους. Τα φάρμακα αυτά ονομάστηκαν senolytics (γεροντολυτικά) και είναι το αντικαρκινικό φάρμακο Dasatinib και μια φυσική ουσία που χορηγείται σαν συμπλήρωμα διατροφής, το Quercetin, που διαθέτει αντιισταμινικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Οι ουσίες αυτές σε πειραματόζωα έχουν την δυνατότητα να βελτιώνουν την καρδιαγγειακή λειτουργία, να μειώνουν την Οστεοπόρωση, τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην σπονδυλική στήλη και την μυϊκή αδυναμία. Ηδη οι ερευνητές ξεκινούν κλινικές μελέτες σε ανθρώπους σε μια προσπάθεια να βρούν την ιδανική δόση που θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα, χωρίς να υπάρχουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις.[21]

Έγκριση χρήσης στον άνθρωπο ή τα ζώα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κερκετίνη δεν έχει επιβεβαιωθεί επιστημονικά ως ειδικό θεραπευτικό φάρμακο για οποιαδήποτε κατάσταση, ούτε εγκρίθηκε η χορήγησή της από οποιαδήποτε ρυθμιστική υπηρεσία παγκοσμίως (Π.χ. FDA, EDA, ΕΟΦ). ΔΕΝ είναι δηλαδή συνταγογραφούμενο φάρμακο, είναι συμπλήρωμα διατροφής, που σημαίνει ότι ΔΕΝ πέρασε ποτέ τα 7 στάδια δοκιμών που προβλέπει το πρωτόκολλο του Ελσίνκι. Όμως πουλιέται ως «συμπλήρωμα διατροφής» με ασαφείς ενδείξεις (Lamberts, κλπ) σε δισκία 500 mg ενώ είναι ασαφές πώς καθορίσθηκε αυτή η δοσολογία. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Φαρμάκων και Τροφίμων, αξιολογηθεί ήδη πιθανές αξιώσεις αποζημίωσης στην υγεία που συνδέονται με την κατανάλωση κερκετίνης, εάν αποδειχθεί η σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Ηδη ερευνάται η σχέση για κάθε επίδραση της κερκετίνης σε καρδιαγγειακό, λιπίδια, πρωτεΐνες. Ηπαρ, νεφρά, ψυχική κατάσταση και απόδοση [22]

Προκαταρκτική ιατρική έρευνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά το γεγονός ότι η κουερσετίνη είναι σε πρώιμο στάδιο κλινικών δοκιμών και έρευνας για μια ποικιλία καταστάσεων ασθένειας, δεν υπάρχει ακόμη μελέτη, που να προσφέρει επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι η κουερσετίνη έχει κάποια ευεργετική επίδραση στο ανθρώπινο σώμα. Έτσι θα πρέπει να τονισθεί ότι η κουερσετίνη ΔΕΝ είναι μια καθορισμένη ουσιαστική θρεπτική ουσία με θρεπτικά συστατικά, και δεν μπορεί να εκχωρηθεί ένα δικαίωμα χρήσης σε καθημερινό επίπεδο σε ορισμένη περιεκτικότητα. ΔΕΝ ρυθμίζει ως φάρμακο οποιαδήποτε ασθένεια.[23]

Αλληλεπιδράσεις κβερκετίνης με άλλα φάρμακα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κβερκετίνη αντενδείκνυται να συγχορηγείται με ορισμένα αντιβιοτικά με τα οποία μπορεί να αλληλεπιδράσει επικίνδυνα. Η φθοριοκινολόνη είναι ένα αντιβιοτικό της ομάδας των κινολονών, το οποίο όπως η κβερκετίνη, συνδέεται ανταγωνιστικά με τη βακτηριακή DNA γυράση. Είτε αυτό αναστέλλει ή ενισχύει το αποτέλεσμα των φθοριοκινολονών δεν είναι βέβαιο.[24]

Δημοσιεύσεις Πληροφόρησης για το κοινό για τα ναρκωτικά (2010) αναφέρουν ότι η ταξόλη και η πακλιταξέλη αλληδεπιδρούν επικίνδυνα με την κβερκετίνη επειδή μεταβολίζονται στο κυτόχρωμα CYP2C8. Η κβερκετίνη όπως η πακλιταξέλη μεταβολίζεται κυρίως από το CYP2C8, βιοδιαθεσιμότητα και μπορεί να αυξηθεί απρόβλεπτα, οδηγώντας πιθανώς σε επιβλαβείς παρενέργειες.[25]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 2-(3,4-dihydroxyphenyl)-3,5,7-trihydroxy-4H-chromen-4-one στο λήμμα «Quercetin»: English Wikipedia
  2. ↑ «Quercetin». Merriam-Webster. 
  3. ↑ «Quercetin (biochemistry)». Encyclopædia Britannica. 
  4. ↑ Καββάδας, Δημήτριος Σ. (2015). Εικονογραφημένον Βοτανικόν - Φυτολογικόν Λεξικόν: Τόμος Δ΄. Εκδόσεις Πελεκάνος. σελ. 1848. 
  5. ↑ Fischer C; Speth V; Fleig-Eberenz S; Neuhaus G (Οκτώβριος 1997). «Induction of Zygotic Polyembryos in Wheat: Influence of Auxin Polar Transport». The Plant Cell 9 (10): 1767–1780. doi:10.1105/tpc.9.10.1767. PMID 12237347. PMC 157020. https://archive.org/details/sim_plant-cell_1997-10_9_10/page/1767. 
  6. ↑ «USDA Βάση Δεδομένων περιεκτικότητας φλαβονοειδών σε επιλεγμένα τρόφιμα, έκδοση 3» (PDF). ΗΠΑ Τμήμα Γεωργίας. 2011. 
  7. ↑ Justesen U; Knuthsen P (Μάιος 2001). «Composition of flavonoids in fresh herbs and calculation of flavonoid intake by use of herbs in traditional Danish dishes». Food Chemistry 73 (2): 245–50. doi:10.1016/S0308-8146(01)00114-5. https://archive.org/details/sim_food-chemistry_2001-05_73_2/page/245. 
  8. ↑ Slimestad R; Fossen T; Vågen IM (Δεκέμβριος 2007). «Onions: a source of unique dietary flavonoids». Journal of Agricultural and Food Chemistry 55 (25): 10067–10080. doi:10.1021/jf0712503. PMID 17997520. 
  9. ↑ Mitchell AE; Hong YJ; Koh E; Barrett DM; Bryant DE; Denison RF; Kaffka S (Ιούλιος 2007). «Ten-year comparison of the influence of organic and conventional crop management practices on the content of flavonoids in tomatoes». Journal of Agricultural and Food Chemistry 55 (15): 6154–6159. doi:10.1021/jf070344+. PMID 17590007. 
  10. ↑ Petrus K; Schwartz Η; Sontag G (Ιούνιος 2011). «Analysis of flavonoids in honey by HPLC coupled with coulometric electrode array detection and electrospray ionization mass spectrometry». Analytical and Bioanalytical Chemistry 400 (8): 2555–2563. doi:10.1007/s00216-010-4614-7. PMID 21229237. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Winkel-Shirley B (Ιούνιος 2001). «Flavonoid biosynthesis. A colorful model for genetics, biochemistry, cell biology, and biotechnology». Plant Physiology 126 (2): 485–493. doi:10.1104/pp.126.2.485. PMID 11402179. PMC 1540115. https://archive.org/details/sim_plant-physiology_2001-06_126_2/page/485. 
  12. ↑ Juergenliemk G; Boje K; Huewel S; Lohmann C; Galla HJ; Nahrstedt A (Νοέμβριος 2003). «In vitro studies indicate that miquelianin (quercetin 3-O-beta-D-glucuronopyranoside) is able to reach the CNS from the small intestine». Planta Medica 69 (11): 1013–1017. doi:10.1055/s-2003-45148. PMID 14735439. 
  13. ↑ «Information on EC 3.2.1.66 - quercitrinase». BRENDA (BRaunschweig ENzyme DAtabase). Helmholtz Centre for Infection Research. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2019. 
  14. ↑ Tranchimand S; Brouant P; Iacazio G (Νοέμβριος 2010). «The rutin catabolic pathway with special emphasis on quercetinase». Biodegradation 21 (6): 833–859. doi:10.1007/s10532-010-9359-7. PMID 20419500. 
  15. ↑ Graefe EU; Derendorf Η; Veit M (1999). «Pharmacokinetics and bioavailability of the flavonol quercetin in humans». International Journal of Clinical Pharmacology and Therapeutics 37 (5): 219–233. PMID 10363620. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-17. https://web.archive.org/web/20170517030352/http://ucce.ucdavis.edu/files/datastore/608-67.pdf. Ανακτήθηκε στις 2019-12-09. 
  16. ↑ Williams RJ; Spencer JP; Rice-Evans C (Απρίλιος 2004). «Flavonoids: antioxidants or signalling molecules?». Free Radical Biology & Medicine 36 (7): 838–49. doi:10.1016/j.freeradbiomed.2004.01.001. PMID 15019969. 
  17. ↑ Barnes S; Prasain J; D'Alessandro T; Arabshahi A; Botting N; Lila MA; Jackson G; Janle EM και άλλοι. (Μάιος 2011). «The metabolism and analysis of isoflavones and other dietary polyphenols in foods and biological systems». Food & Function 2 (5): 235–244. doi:10.1039/c1fo10025d. PMID 21779561. 
  18. ↑ Mullen W; Rouanet JM; Auger C; Teissèdre PL και άλλοι. (Δεκέμβριος 2008). «Bioavailability of [2-14C]Quercetin-4′-glucoside in Rats». Journal of Agricultural and Food Chemistry 56 (24): 12.127 - 37. doi:10.1021/jf802754s. PMID 19053221. 
  19. ↑ Bardy G; Virsolvy Α; Quignard JF; Ravier ΜΑ και άλλοι. (Ιούλιος 2013). «Quercetin induces insulin secretion by direct activation of L-type calcium channels in pancreatic beta cells». British Journal of Pharmacology 169 (5): 1102-1113. doi:10,1111/bph.12194. PMID 23530660. 
  20. ↑ Ερμής Γεωργιάδης. Μοριακός Βιολόγος. (ermovirus@gmail.com). (www.myoskeletiko.com)
  21. ↑ Yi Zhu; Tamara Tchkonia; Tamar Pirtskhalava; Adam Gower και άλλοι. (2015). «The Achilles' heel of senescent cells: from transcriptome to senolytic drugs». Aging Cell. doi:10.1111/acel.12344. 
  22. ↑ «Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to quercetin and protection of DNA, proteins and lipids from oxidative damage (ID 1647), "cardiovascular system" (ID 1844), "mental state and performance" (ID 1845), and "liver, kidneys" (ID 1846) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006». EFSA Journal. 8 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2022. 
  23. ↑ «River Hills Harvest dba Elderberrylife 4/22/14». USA Food & Drug Administration. 22 Απριλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2014. 
  24. ↑ Hilliard JJ; Krause HM; Bernstein JI; Fernandez JA; Nguyen V; Ohemeng ΚΑ; Barrett JF (1995). «A comparison of active site binding of 4-quinolones and novel flavone gyrase inhibitors to DNA gyrase». Adv. Exp. Med. Biol. 390: 59-69. doi:10.1007/978-1-4757-9203-4_5. PMID 8718602. 
  25. ↑ Bun SS; Ciccolini J; Bun Η; Aubert C; Catalin J (Ιούνιος 2003). «Drug Interactions of Paclitaxel Metabolism in Human Liver Microsomes». J Χημειοθερ 15 (3): 266-74. doi:10,1179/joc.2003.15.3.266. PMID 12868554. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Quercetin στο Wikimedia Commons