| „ Leginda biografio de la glora franca verkisto Émile Zola. Ĝi komencas per skizo
de la vivo de lia patro, veneciana civilinĝeniero, kiu loĝis en Parizo, kiam naskiĝis Émile.
La verko sekvas la tutan vivadon de Zola — knabo en Aix, kie hejme nenio mankis.
Post la morto de lia patro, “la familia vivo tute aliiĝis.” Eniro en la liceo, 13-jara, kie li amikiĝis kun la kamaradoj Baille kaj Cĉzanno, kiu fariĝis fama pentristo.
Lia patrino, malesperinte trovi rimedojn en Aix, transloĝiĝis al Parizo. De nove en la liceo, dank’al stipendio kiun amiko havigis al li. Nedezirinda por la Universitato, li trakuris Parizon, serĉante laboron. Oni trovis por li oficon ĉe la haveno, kiel kontoristo. Sed li ne povis elporti la malafablan traktadon de siaj mastroj, kaj eksiĝis. Amiko lia rekomendis lin al la firmo Hachette, kiu akceptis lin, por paki librojn, “dum 10 horoj ĉiutage, en malhela kaj malseketa ĉambro, kun unu sola aeraperturo preskaŭ samnivela kun la trotuaro”. En la liberaj li daŭrigis lerni kaj relerni Musset, Montaigne, Sand, Shakespeare, kaj ankaŭ verki versaĵojn. “Kuraĝigita de la atmosfero en Hachette, Zola decidis fari lastan provon per siaj versoj: li elektis la plej bonan poemon kaj metis ties manuskripton en la kabineton de la mastro. Korpremo kaj seninterakordaj perspektivoj obsedis lin dum la tuta tago. Fine li estis alvokita: la eldonisto, kun bonvolo, transdonis al li la kajeron, konsilis ke li sin dediĉu al prozo kaj, konsiderante la verkistajn kvalitojn de li elmontritajn, komisiis al li la redaktadon de anoncoj por la gazetoj. Lia salajro estis altigita kaj li povis permesi al si iajn luksojn.
Li verkis fabelkolekton, kiun rifuzis diversaj eldonistoj, sed la libristo Lacroix kuraĝis eldoni: Contes à Ninon (Fabeloj por Ninon).
Poste venis la publikigo de lia unua romano: Confessions de Claude (Konfeso [tiel] de Claude). Pro liaj artikoloj pri kritiko al pentrarto, la parizaj gazetoj ĉesigis la kunlaboradon de Zola, tamen la provinca gazetaro daŭrigis presigi liajn verkojn. Aperis la libroj Thérese, Raquin kaj Madeleine Férat, en la gazeto Êvenement, kiu repaciĝis kun Zola.
Li komencis tiam skribi la memorindan serion pri la Rougon-Macquart, historio pri familio, dum la dua imperireĝimo; Fortune des Rougons (Sukceso de la Rougonoj) ; La Curée (La avida ĉasado al oficoj, honoroj, profitoj) ; Le ventre de Paris (La ventro de Parizo) ; La conquête de Plassans ( Konkero de Plassans) ; La faute de l'Abbé Mouret (La kulpo de pastro Mouret) ; Son Excellence Eugène Rangon (Lia Ekscelenca Moŝto Eugène Rougon) ; L’Assommoir (Drinkejaĉo); Une page d’ amour (Unu paĝo pri amo), “ĉasta kaj kompatplena libro, tuŝita de melankolio kaj ridetoj”; Nana; Pot-Bouille (Pufventra kruĉo) ; Au Bonhèur des Dames
(Al la feliĉo de l’ Sinjorinoj) ; La joie de vivre (La ĝojo vivi) ; Germinal (Ĝermomonato); L’oeuvre (La verko) ; La terre (La tero) ; Le reve (La revo) ; La bete humaine
(La homa besto) ; L'argent (La mono) : La debacle (La Renversiĝo) ; Le Docteur Pascoli
(Doktoro Pascal).
“La publikigo de La Rêve kaŭzis la saman miregon kian estigis Une page d’amour”.
“Li estis projektinta verki romanserio»: pri la transiraj tempoj, pri la grandaj pensfluoj interbatalantaj por akiri la regadon”.!
Li publikigis la serion de la tri urboj: Lourdes, Rome, Paris. Poste, Fecondité (Fekundo)
Travadi (Laboro), Verité (Vero), el la evangeliciklo.
La lastaj ĉapitroj de “Vivo de Zola”! priskribas la aferon Dreyfus, kaj la partoprenon de Zola, “kiu ne povis elteni la ideon, ke Dreyfus senkulpe suferadas en la karcero sur la Diablo-insulo”.
En la gazeto L'Aurore, kiu presiĝis je kvanto da 300.000 ekzempleroj, publikiĝis la fama letero de Zola: J’accuse (Mi akuzas).
“Clemenceau rimarkigis al Zola ke la leteron sekvos tuja kaj fortega reago kaj ke; se li persistos en la publikigo, li devos sin pretigi por ĉiaj danĝeroj. Zola ne reiris: tio, kion li skribis, estas skribita, kaj li ne pentas. Al la idealo, kiun li defendis, nur gravis
ke la Dreyfus-afero ne estu sufokita; la cetero tute ne gravis”.
Zola estis kondamnita je mallibero kaj monpuno.
Pro insisto de lia advokato Labori, de aliaj amikoj, li forveturis al Ajiglujo. li finis la romanon Fécondité.
Fine, la Respublika Prezidanto liberigis Dreyfus’on je la puno. Poste “venis la amnestio, en kiu li mem estis enkalkulita. Zola protestis, rifuzante akcepti ĝin; li volis esti ree juĝata, por ke lia agado estu ĝuste taksata; ĉi-foje, tamen, neniu aŭskultis lin”.
Li preparis la kvaran kaj lastan romanon de la evangeliciklo Justice (Justo), kiam li mortis, dumnokte, hejme, en Médan, sufokita per karbonoksido akumulita en la dormoĉambro, pro akcidenta obstrukco de la kamena fumenirejo.
Nur malgrava rimarko: La tradukinto, anstataŭ konversacii uzis konversi (kiu signifas converter en la senco financa aŭ komerca, kaj ne conversar) : “Konversante, ili marŝis (p. 12) ; li atente sekvis la konversojn de kamparanoj (p. 15) ; konversante kun amikoj (p. 29) . ” |
