Třebíč

	Třebíč
	germane Trebitsch
	urbo
	Třebíč-Vnitřní Město el belvedero de Masaryk sur Hrádek
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Třebíč
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Vysočina
Distrikto	Distrikto Třebíč
Administra municipo	Třebíč
Historia regiono	Moravio
Montaro	Jeviŝovica montetaro
Memorindaĵoj	Juda kvartalo, Baziliko de Prokopio
Rivero	Jihlava
Situo	Třebíč
- alteco	405 m s. m.
- koordinatoj	49° 13′ 12″ N 15° 52′ 48″ O / 49.22000 °N, 15.88000 °O (mapo)
Areo	57,6 km² (5 760 ha)
Loĝantaro	34 797 (2024)
Denseco	604,11 loĝ./km²
Unua skribmencio	1277
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	674 01
NUTS 3	CZ063
NUTS 4	CZ0634
NUTS 5	CZ0634 590266
	Loko de Monda heredaĵo de UNESKO
Nomo	Juda kvartalo en Třebíč
Katastraj teritorioj	10
Partoj de urbo	17
Bazaj setlejunuoj	32
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Mapo de urbaj partoj al la jaro 2008 Mapo de urbaj partoj al la jaro 2008
	Vikimedia Komunejo: Třebíč
	Retpaĝo: www.trebic.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Eble vi serĉas: Třebíz.

Koordinatoj: 49° 13′ 12″ N 15° 52′ 48″ O / 49.22000 °N, 15.88000 °O (mapo)

Třebíč estas urbo en Ĉeĥio kun 34 797 loĝantoj (2024), situanta en okcidenta Moravio, en valo de rivero Jihlava, 55 km okcidente de urbo Brno, 18 km sudokcidente de urbo Velké Meziříčí.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Okřešice, Vladislav, Trnava (distrikto Třebíč), Kožichovice, Střítež, Petrůvky, Výčapy, Mikulovice, Mastník, Petrovice, Krahulov, Nová Ves, Číhalín, Horní Vilémovice kaj Stařeč.

Historio

Třebíč estiĝis el vilaĝo, situanta sub benediktina monaĥejo, en signifa pado ĝis Bohemio. La monaĥejo estas fidinde dokumentita en la jaro 1197. Ĝi fariĝis signifa kolonigata centro de okcidenta Moravio. Reĝo Přemysl Otakar la 2-a donis al Třebíč urbajn rajtojn. Ĝi fariĝis reĝa urbo en 1335 per decido de marggrafo, pli malfrua imperiestro Karolo la 4-a. Třebíč subtenis husanan movadon, kiam ĝi estis konkerita de ili. En 1435 ĝi estis konkerita de soldataroj de Albrecht Rakouský, en 1468 ĝi estis sieĝata kaj poste komune kun la monaĥejo prirabita de Matiaso la 1-a Korvino. En la paso de la 16-a jarcento kaj komence de la 17-a jarcento okazis prospero, kiu montriĝis per konstruado de paradaj renesancaj domoj. Dum la tridekjara milito la urbo suferis pro restado de fremdaj, ĉefe svedaj soldataroj. En la 18-a jarcento okazis evoluo de metioj. Militoj – prusia-aŭstria (1742), napoleonaj marŝoj en 1805–1806 kaj okupo de prusoj (1866) – tre difektis evoluon de la urbo kaj ili kaŭzis kamparanajn ribelojn (1875).

En la 14-a kaj la 15-a jarcentoj historia kerno de Třebíč estis ĉirkaŭbarita de remparoj, malfermita per tri pordegoj. La remparoj estis plifortigitaj per prismaj bastionoj kaj cilindroformaj turoj, el kiuj ĝis hodiaŭ konserviĝis sole sudorienta parto kaj parto de norda sektoro. El la devena romana benediktina monaĥejo konserviĝis preskaŭ nenio. En la jaroj 1240–1260 estis konstruita nova monaĥejo. La monaĥeja areo estis ŝirmata per sep turoj, oni eniris en la areon tra pordego kun turo. El la monaĥejobjektoj konserviĝis baziliko de sankta Prokopo.

Centra loko de la historia centro estas plilongigita Karola placo kun eksterordinara areo 22 000 m². Devene ĝi estis borderita per renesancaj domoj, sed post incendioj en la 19-a jarcento estis fasadoj de plimulto da domoj reguligitaj empire aŭ klasicisme.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	7 886
1880	9 343
1890	13 726
1900	10 805
1910	11 651
1921	17 191

Jaro	Loĝantoj
1930	14 358
1950	18 671
1961	19 142
1970	21 405
1980	30 246
1991	39 316

Jaro	Loĝantoj
2001	39 021
2014	37 095
2015	36 641
2016	36 641
2017	36 330
2018	36 050

Jaro	Loĝantoj
2019	35 691
2020	35 451
2021	34 368
2022	34 415
2023	34 712
2024	34 797

Partoj de urbo

Memorindaĵo

Juda urbo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Juda kvartalo en Třebíč.

Signifa memorindaĵo sur la maldekstra bordo de rivero Jihlava estas juda urbo kun du sinagogoj, konsiderata kiel eŭropa unikaĵo. La ekzistado de juda komunumo estas dokumentita al la jaro 1410. Al la plej valoraj objektoj apartenas renovigita, la tn. Nova sinagogo, renesanca hala konstruaĵo kun ogivaj fenestroj el jarcentŝanĝo de la 16-a kaj la 17-a jarcentoj, kun volbo, etaĝa ĥorejo kaj stukaĵornamaĵaro kaj surmuraj pentraĵoj. Post renovigo ĝi servas al kulturceloj. Malnova sinagogo estis el komenco de la 18-a jarcento estis en la 19-a jarcento reguligita novgotike. Hodiaŭ ĝi servas kiel preĝejloko de Ĉeĥa husana eklezio. Juda tombejo situas en la sama bordo de rivero Jihlava norde de la juda geto, en valo de Týnský-rojo. El 3 000 tombŝtonoj estas la plej malnova el la jaro 1641.

Vidindaĵoj

Kapucena monaĥejo en Jejkov

Esperanto

En Třebíč estas klubo de esperantistoj, kiu organizas Someran Esperanto-Tendaron apud vilaĝo Lančov. En urbo ankaŭ okazis la 6-a kongreso de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en jaro 1991.

Panoramoj

Panoramo de Třebíč de nordo; en fono masivo de vulkana origino sude de la urbo.

Vido al la norda granitsienita ebena parto de Třebíč el Strážná hora; en fono estas videblaj ampleksaj arbaroj kaj loĝdomaroj konstruitaj sur bazo, el kiu liberiĝas problema radono.

Servoj

Eduksistemo

Gimnazio Třebíč