Jan Brewer

Jan Brewer

(2010)
Arizonako Gobernadorea

2009ko urtarrilaren 21a - 2015eko urtarrilaren 5a
← Janet Napolitano - Doug Ducey →
Secretary of State of Arizona (en) Itzuli

2003ko urtarrilaren 6a - 2009ko urtarrilaren 21a
member of the State Senate of Arizona (en) Itzuli


member of the Arizona House of Representatives (en) Itzuli

Bizitza
JaiotzaHollywood, 1944ko irailaren 26a (80 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Hezkuntza
HeziketaGlendale Community College (en) Itzuli
Verdugo Hills High School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria
Lantokia(k)Washington eta Phoenix
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaLutheran Church – Missouri Synod (en) Itzuli
Alderdi politikoa Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
Twitter: GovBrewer Edit the value on Wikidata

Janice Kay «Jan» Brewer (Hollywood, AEB, 1944ko irailaren 26a) AEBko politikaria da eta Arizonako estatuko gobernadorea 2009 eta 2015 artean. Alderdi Errepublikanoko kidea da. Gobernadore izan aurretik, Arizonako Estatuko idazkaria izan zen 2003ko urtarriletik Janet Napolitano orduko gobernadoreak karguari uko egin zion arte, 2009ko urtarrilean Segurtasun Nazionaleko idazkari izendatu eta gutxira. Brewer Arizonako gobernadore bihurtu zen, oinordekotza lerroaren parte bezala, estatuko Konstituzioan zehaztuta dagoen bezala. Une horietan, Arizona herrialdeko estatu guztien krisi fiskal larrienaren erdian zegoen.[1]

Brewer ezaguna egin zen nazio eta nazioarte mailan 2010eko apirilaren 23an, legez kanpoko immigrazioaren aurkako Arizona SB1070 lege eztabaidagarria sinatu zuenean, lege federalak eskatzen dituen agiririk gabeko subjektuak kriminalizatzen dituena eta babesa, lana edo garraioa ematen dietenak zigortzen dituena.[2]

Brewerrek bere hautagaitza atera zuen 2010eko Gobernu hauteskundeetan denboraldi oso bat bilatuz, eta Terry Goddard demokrata garaitu zuen botoen %55ekin. Horrela, Estatuko 22. gobernadorea bihurtu zen, eta postua jarraian hartzen zuen hirugarren emakumea.

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen urteak eta hezkuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janice Kay Drinkwine (ezkongabe izena) Hollywooden jaio zen, Kalifornian, 1944ko irailaren 26an. Edna C. Bakken eta Perry Wilford Drinkwinen alaba da eta Paul izeneko neba nagusiagoa du.[3] Bere amaren aldeko aitona Emil Theodore Bakken norvegiarra zen eta amaren aldeko amona Carrie Nelson Minnesotan jaio zen, norvegiarren alaba. Bere aitaren aldeko amona, Sarah Rosina Ford (jatorrizko abizena Wilford), ingelesa zen, Buckinghamshirekoa, eta aitaren aldeko aitonaren bitartez, sustrai sakonak zituen Ipar Amerikan, XVII. mendean Massachusettseko kolonian.[4]

11 urte bete arte, Hawthorne herrian bizi izan zen, Nevada estatuan, eta gero Kaliforniara joan zen bizitzera, bere aitaren osasun-arazoengatik, lan egiten zuen itsas armadako munizioen baseko produktu kimikoen eraginpean etengabe egoteagatik.[5] Aita hil zitzaionean, bere ama Edna, etxetik kanpo inoiz lan egin ez zuena, familiaren aurrezkiak bildu zituen eta arropa-denda bat ireki zuen Kalifornian, non Janek eskola osteko eta asteburuetako egun guztietan egiten baitzuen lan berarekin.[3]

Glendale Community Collegeko graduatua da. Estatuko senatari eta Estatuko ordezkari gisa aritu zen Arizonan, 1983tik 1996ra arte.

Ibilbide politikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brewerrek politikarekiko zuen interesa bere seme-alaben heziketarekiko zuen kezkagatik sortu zen. Hori zela eta, eskolako batzordearen bileretara joaten hasi zen Deer Valleyn, Arizonan, 1981ean, baina bilerak ez zuen batere harritu eta 2008an adierazi zuen berak gauza bera eta hobeto egin zezakeela uste zuela.[5] Batzarrerako hautagaia izateko asmoa izan zuen, baina bere barrutiko legealdian aukera bat aurkitu zuen, hezkuntzan eragin handiagoa izango zuela uste baitzuen.[5] 1996an, Brewer Maricopa Konderriko Ikuskarien Batzordeko presidentea izateko hautagaia izan zen, Ed King garaituz. Batzorde horretan 6 urte bete zituen. Konderriak 165 milioi dolarreko zorra zuen bere agintaldiaren hasieran, eta bere zerbitzuaren amaierarako, Maricopak herrialdeko finantza-egoera egonkorrenetako bat zuen. Hori zela eta, Governing Magazine aldizkariak "herrialdeko konderri handien artean hobekien administratutako konderrietako bat" izendatu zuen.

Ideologia politikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Immigrazioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brewerrek dioenez, Arizonako immigrazio-egoera, egunero muga zeharkatzen duten mila pertsona ingurukoa, onartu behar ez den inbasio baten parekoa da, lege federalaren pean legez kanpokoa delako muga dokumenturik gabe zeharkatzea, eta horregatik Mexikoko muga ziurtatu egin behar da.[6] Gainera, immigrazio erreforma baten alde agertu da, baina amnistia baten aurka.[7]

Arizonako estatua porrot egiten ari dela adierazi du, eta Mexiko bere bazkide komertzial nagusia bada ere, estatuak ezin dituela bete herrialde horretako etorkinen fluxu handiak eskatzen dizkion zerbitzu guztiak.[6][7] Brewerrek dio legez kanpoko etorkinek diru asko kostatzen zaizkiola estatuari hezkuntzan, mediku arretan eta espetxeratzean, eta estatuak ez duela diru-baliabiderik horiek mantentzeko.[7]

Alderdi ekonomikoaz gain, ondorio sozialak ere aipatzen ditu, Brewerren arabera, harrapatzen dituzten Arizonako legez kanpoko etorkinen % 87k krimen-aurrekariak ditu, eta ziurtatu du hegoaldeko muga ez dela leku segurua, giza trafikoaren eta drogen agertoki bat delako.[7]

Brewerrek dio gobernu federalaren ardura dela mugaren segurtasuna zaintzea, baina 2009. urtean hainbat eskaera egin arren, gobernu federalak ez duela erantzunik eman.[6] Muga ziurtatzeko, Brewerrek Obama presidenteari 250 guardia nazional eskatu zizkion mugara bidaltzeko, bere kabuz deitu ezin dituenak, estatuak ez duelako behar adina diru.[6]

Krimena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brewerrek heriotza-zigorra babesten du zenbait krimenetarako, hala nola lehen mailako homizidiorako eta terrorismorako.[8]

Abortua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janet Napolitano bere aurreko demokratak ez bezala, zeinak abortuen debekuari betoa jarri zion, Brewer errepublikarra da, eta abortuaren aurka agertu ohi da.[9] Hainbat lege sinatu ditu bere egoeran zenbait abortu praktika mugatzeko, hala nola, HB 2400 legea, "jaiotza partzialeko abortua" debekatzen duena, eta HB 2564 legea, abortuaren aurreko adostasun txostena 24 orduko itxaronaldiarekin eskatzen duena, gurasoen baimenaz gain, medikuak ez direnei abortu kirurgikoak egitea debekatzen diena, eta langileen osasun kontzientziazioa eskatzen duena, botikariak barne, abortuari edo abortuari buruz.[9] Neurri hauek eliza katolikoko kideek eta pro-life Center for Arizona Policy-k (Arizonako politikaren aldeko zentroa) babestu zituzten.[9]

Armen kontrola

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erriflearen Elkarte Nazionaleko (National Rifle Association edo NRA) kide gisa, Brewer armak eramateko eskubidearen alde agertu da.[10] Eskubide horiek hedatzen dituzten eta armen aldeko ekintzaileek babesten dituzten bi lege sinatu ditu.[11] Lege batek su armak leku publikoetan eramatea ahalbidetzen die pertsonei armak eramateko lizentzia duten bitartean, eta beste lege batek adierazten du Arizonan erabat manufakturatutako armak gobernu federalaren kontroletik salbuetsita daudela eta ez daudela su armen salmenta murrizten duten edo armak erregistratuta egotea eskatzen duten lege federalen mende.[11]

Izatezko bikoteak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janet Napolitano gobernadore ohiak ezarritako legea indargabetzen zuen legea sinatu zuen Brewerrek. Aurreko lege horrek estatuko langileen izatezko bikoteei "mendeko" izateko gaitasuna eman zien, ezkondutako ezkontideak tratatzen zirenen antzera.[12] Izatezko bikoteen seme-alabak ere programatik kanpo utzi ziren eta 23 eta 24 urteko jarduera osoko ikasle ziren seme-alabak.[12] Estatuko 800 langile ingururi eragin zien lege horrek, estatuko administrazio sailaren arabera.[12]

Mugako Gerra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bilera Etxe Zurian

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2010eko ekainaren 3an, osteguna, Brewer Barack Obama presidentearekin bildu zen Etxe Zuriko bulego obalean, SB1070 legeari buruz duen pertzepzioa eztabaidatzeko. Bilera Obamaren administrazioak lege hori "gaizki bideratutzat" jotzearen ondorioa izan zen.

Brewer irribarretsu irten zen elkarrizketatik, baina eszeptizismoa erakutsiz. Adierazi zuen gutxienez bi astetan gobernu federaleko kideen eta Arizonako kideen arteko bilera baten baieztapenak jaso zituela immigrazioari buruz.Brewerrek esan zuen ez zuela arrakastarik izan Etxe Zuriaren konpromiso bat lortzeko, herrialdearen hegoaldeko mugan horma bat eraikitzen hasteko.[13]

Bideoa Youtuben

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Washington Hiria Obamarekin bildu eta bi astera, Jan Brewerrek bideo bat atera zuen Youtuben, gobernu federalak Arizona eta Mexikoko mugaren segurtasunaren inguruan akziorik eza erreklamatzen zuena.

Bideo polemikoan, Brewerrek haserre azaldu zituen gobernuak muga ziurtatzeko hartutako neurriak. Kartel horien arabera, Estatuko basamortua giza eta droga-trafikoaren arrisku-eremua zen. Brewer haserre zegoen, batetik, mugatik 80 miliara eta Arizonako hiriburutik, Phoenixetik, 30 miliara zeuden kartelen distantziagatik, eta, bestetik, kartelen edukiagatik. Izan ere, kartelek agerian uzten zuten Washingtongo gobernuaren koherentziarik eza, hegoaldeko muga inoiz baino seguruago zegoela adierazten baitzuen.

Bideoa Brewerrek gidatu zuen Secure the Border, support Arizona kanpainaren parte izan zen (euskaraz: Ziurtatu muga, babestu Arizona). Herritarrei dei egiten zitzaien, baina batez ere presidenteari, bideoaren amaieran, Brewerrek autoritate handiz hauxe eskatzen baitzuen:

"Egin zure lana presidente, ziurtatu gure muga, Arizona eta nazioa zain daude".

Bizitza pribatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kalifornian jaio zen, baina Arizonan bizi da.[14] John Brewer doktorearekin ezkonduta dago, Glendaleko kiropraktiko batekin. Hiru seme-alaba izan zituzten: John Samuel, Michael eta Ronald.[3] John semea 2007ko urtarrilaren 27an hil zen minbiziak jota, 38 urte zituela.[15] Ronald 47 urteko semea Arizonako ospitale psikiatrikoko paziente psikiatrikoa da 1989tik, emakume bati sexu-abusuak egiteagatik izandako epaiketa batean arazo mentalengatik "ez errudun" deklaratu zutenetik.[16] Gertaera hori argitara atera zen Brewerrek estatuko agentziako buruei esan zielako frogatu beharko zuketela zer zela eta, ezabatzear zeuden programak osasun mentaleko zerbitzuak baino garrantzitsuagoak ziren.[16]

Jarduera komunitarioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hope and a Future (Itxaropena eta Etorkizuna), Child Help USA (EUA haur laguntza) eta Arizonans for Children (Arizoniarrak haurrengatik) batzordeko kidea da. Arizona Rifle and Pistol Association (Arizonako Errifle eta Pistolaren Elkartea) eta Japanese-American Citizens League (Japoniar eta Amerikar Herritarren Liga) elkarteetako kidea ere bada.[10]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ About Governor Jan Brewer. .
  2. ↑ Vaughan, Jessica. Attrition Through Enforcement: A Cost-Effective Strategy to Shrink the Illegal Population. Center for Immigration Studies.
  3. ↑ a b c About Governor Jan Brewer. .
  4. ↑ Jan Brewer ancestry. .
  5. ↑ a b c Who runs for gov. Jan Brewer. .
  6. ↑ a b c d Gov Brewer on Fox News talking immigration. .
  7. ↑ a b c d Arizona Governor Jan Brewer - In Her Own Words. .
  8. ↑ Jan Brewer on Crime. .
  9. ↑ a b c Arizona Gov. Jan Brewer Signs Pro-Life Bills Limiting Abortions, Helping Women. .
  10. ↑ a b Arizona´s potential governor, Jan Brewer. .
  11. ↑ a b Bills sought by Ariz. gun-rights activists signed. .
  12. ↑ a b c Arizona Governor Takes Away State Domestic Partner Benefits. .
  13. ↑ The Woman Immigrants Fear. .
  14. ↑ AZ Secretary of State Jan Brewer. .
  15. ↑ John Samuel Brewer Obituary. .
  16. ↑ a b Brewer: Son's mental ills give her perspective. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]