Lírica

A lírica ou xénero lírico é un xénero literario no que o autor quere expresar os seus sentimentos e emocións respecto a un ente ou obxecto de inspiración.

Orixe e características

Chámase lírica porque na antiga Grecia este xénero cantábase, e era acompañado por un instrumento chamado lira. A forma habitual de uso é o verso e a primeira persoa. O presente, pasado e futuro confúndense. Comunica as máis íntimas vivencias do home, o subxectivo, os estados anímicos e os estados amorosos.

Nun concepto máis amplo a lírica comprende ademais da oda, a canción, a balada, a elexía, o soneto e incluso as pezas de teatro destinadas a ser cantadas, como as óperas e dramas líricos. Na linguaxe usual, non obstante, designa case exclusivamente a oda que, segundo as formas que reviste toma os nomes de ditirambo, himno, cantata, cántico etc. O xénero lírico non ten metro nin ritmo propios, é o poeta o que acode a todos aqueles que lle parecen máis oportunos para expresar mellor os seus sentimentos.

Historia

A lírica parece ser a forma máis antiga da poesía. Encontrámola nos Cánticos de Moisés e nos Salmos de David, nos antigos poemas da India e especialmente en Rig Veda. Pasan como creadores lendarios do xénero entre os gregos Orfeo, Lino, Museo e entre seus cultivadores históricos están Alceo, Simónides, Tirteo, Safo e Anacreonte que o aplicaron a asuntos distintos. Levárono ao teatro nos coros da súas traxedias Esquilo, Sófocles e Eurípides. Píndaro levouno á perfección nas súas odas olímpicas e píticas. Entre os romanos sobresaíron na lírica Horacio e Cátulo. Na Idade Media, inspirou cantos de bardos e trobadores. Nos tempos modernos distínguense na lírica:

• en Alemaña, Friedrich Schiller e Goethe;
• en Italia, Petrarca e Tasso;
• en Chile, Pablo Neruda, Gabriela Mistral, Vicente Huidobro e Pablo de Rokha;
• no Perú, César Vallejo e Blanca Varela;
• en España, Frei Luis de León, Rodrigo Caro, Jorge Manrique, José Zorrilla e José de Espronceda;
• en Francia, Pierre de Ronsard, Racine, Andrés Chenier, Lamartine, Victor Hugo, Leconte de Lisle e Heredia;
• en Inglaterra, John Dryden, lord Byron, Mary Shelley e Burns;
• en Rusia e Polonia, Alexander Pushkin e Mickievicz;

Se ben entre os gregos e os romanos cantábase a poesía lírica, en Roma nos pobos modernos separouse totalmente da música.

Linguaxe lírica

O xénero lírico caracterízase pola presenza de:

• Un falante lírico', que expresa todos os sentimentos no poema respecto a un obxecto lírico.
• Un obxecto lírico, ente, obxecto ou situación que provoca os sentimentos no poeta, os que son expresados polo falante lírico.
• Un motivo lírico, tema do cal trata a obra lírica.
• Unha actitude lírica, forma na que o falante lírico expresa as súas emocións. Esta clasifícase en tres tipos:
  • Actitude enunciativa: caracterízase porque a linguaxe empregada polo falante lírico representa unha narración de feitos que lle acontecen a un obxecto lírico. O falante intenta narrar os sentimentos que ten desa situación tratando de manter a obxectividade.
  • Actitude apostrófica ou apelativa: é unha actitude lírica na cal o falante diríxese a outra persoa.
  • Actitude carmínica ou da canción: nesta o falante abre seu mundo interno, expresa todos os seus sentimentos, reflexiona acerca das súas sensibilidades persoais.