Էդուարդ Պանցերժանսկի

Էդուարդ Պանցերժանսկի
Ծնվել է	հոկտեմբերի 12, 1887(1887-10-12)
Ծննդավայր	Լիեպայա, Grobiņa county, Կուրլանդիական գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	սեպտեմբերի 26, 1937(1937-09-26)[1] (49 տարեկան)
Մահվան վայր	Կոմունարկա, Q4238230?, Մոսկվայի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Կոմունարկայի կրակահրապարակ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Կրթություն	Ռիգայի տեխնիկական համալսարան
Մասնագիտություն	ռազմական գործիչ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և մրցանակներ

Էդուարդ Պանցերժանսկի (հոկտեմբերի 12, 1887(1887-10-12), Լիեպայա, Grobiņa county, Կուրլանդիական գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 26, 1937(1937-09-26)^[1], Կոմունարկա, Q4238230?, Մոսկվայի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), Խորհրդային և ռուսական նավատորմի առաջնորդ, 1-ին աստիճանի ֆլագման(1935), Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Օնեգա ռազմական նավատորմի հրամանատար, Կասպից ծովի ռազմածովային ուժերի, Սևծովյան ռազմածովային ուժերի ղեկավար: ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժերի ղեկավար (1921-1924)^[2]։ Մահապատժի է ենթարկվել 1937 թվականին՝ Տուխաչևսկու գործով։ Վերականգնվել է հետմահու։

Կենսագրություն

Էդուարդ Պանցերժանսկին ծնվել է Լիեպայաում՝ աղքատ լեհ ազնվականի ընտանիքում: Սովորել է Ռիգայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում։ 1910 թվականին ավարտել է ռազմածովային կադետների կորպուսը որպես, իսկ սեպտեմբերի 11-ին ստացել է ռազմածովային նավատորմի գարդեմարինի կոչում, 1913 թվականին ստացել սպայի կոչում և ծառայել Բալթյան նավատորմում՝ «Սլավա» ռազմանավով և «Ռուրիկ» հածանավով։

1914-1918 թվականների Առաջին համաշխարհային պատերազմի մասնակից, Բալթյան ծովում՝ «Գրոմ» կործանիչի վրա, մասնակցել է 1917 թվականի «Ալբիոն» գործողությանը և արկակոծվել։ 1914 թվականի դեկտեմբերի 6-ին ստացել է լեյտենանտի կոչում։ 1916 թվականին ավարտել է սպայական նավիգացիոն դասարանը և սեպտեմբերի 1-ին ստացել 2-րդ կարգի ականի սպայի կոչում։ Այնուհետեւ Շխերի ջոկատի առաջատար ականագործ։

1918 թվականի փետրվարին ընտրվել է Բալթիկ ծովի Շխերրի ջոկատի ղեկավար։

1918 թվականի նոյեմբերից նա ղեկավարել է Օնեգա ռազմական նավատորմը, իսկ 1919 թվականին ղեկավարել է Վիդլիցայի, Լիզեմի և Պովենեցի գործողությունները սպիտակ գվարդիայի և ֆիննական զորքերի դեմ։

1920 թվականին Պանցերժանսկին եղել է Կոլա ծովածոցի պաշտպանության պետ, Կասպից ծովի ռազմածովային ուժերի ղեկավար, 1920 թվականի նոյեմբերից՝ Սև ծովի ռազմածովային ուժերի ղեկավար, իսկ 1921 թվականի ապրիլից՝ զորքերի հրամանատարի օգնական, իսկ 1921 թվականի ապրիլից՝ Ուկրաինայի և Ղրիմի զորքերի հրամանատարի ռազմածովային ստորաբաժանման օգնական։

1921 թվականի նոյեմբերից մինչև 1924 թվականի ապրիլը՝ հանրապետության ռազմածովային ուժերի հրամանատարն էր, իսկ 1924 թվականի ապրիլ - դեկտեմբեր ամիսներին՝ ԽՍՀՄ ռազմածովային ուժերի ղեկավար։

1925 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1926 թվականի սեպտեմբերը՝ Սևծովյան ռազմածովային ուժերի ղեկավար։ 1926 թվականի վերջից հատուկ հանձնարարություններով ծառայել է Ռազմական և ռազմածովային գործերի ժողովրդական կոմիսար Կ.Է.Վորոշիլովի մոտ։ Միաժամանակ նա զբաղեցրել է Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր նավատորմի կանոնադրական հանձնաժողովի նախագահш պաշտոնը։ 1932 թվականի ապրիլից՝ Կարմիր բանակի ռազմածովային ուժերի տնօրինության ուսումնական և մարտական ​​տնօրինության ղեկավար։

1937 թվականի մարտին նշանակվել է ծովային ֆակուլտետի պետ և Կարմիր բանակի գլխավոր շտաբի ակադեմիայի բաժնի ավագ վարիչ։

Ձերբակալություն և մահապատիժ

1937 թվականի հունիսի 13-ին նա ձերբակալվել է ԽՍՀՄ ԳՈՒԳԲ ՆԿՎԴ 5-րդ վարչության կողմից, այդ թվում՝ Մոսկվայի ռազմական օկրուգի հրամանատարի տեղակալ Բ.Մ. Ֆելդմանի ցուցմունքի հիման վրա։ Մի քանի ամիս նա հերքում էր բոլոր մեղադրանքները, սակայն օգոստոսի վերջին, ֆիզիկական ճնշման տակ, ինքն իրեն մեղադրեց՝ «ընդունելով», որ «կարմիր բանակում ներգրավված է եղել ռազմաֆաշիստական ​​դավադրության մեջ»՝ պաշտպանության ժողովրդական կոմիսարի տեղակալ Վ.Մ.Օռլովի և Բալթյան նավատորմի հրամանատար Ա.Կ.Սիվկովի կողմից։

Պանցերժանսկին ընդգրկվել է Ստալինի մահապատժի ցուցակում 1937 թվականի սեպտեմբերի 22-ին^[3]։ Նրան մեղադրանք է առաջադրվել ՌՍՖՍՀ քրեական օրենսգրքի 58-7 և 58-11 հոդվածներով, 1937 թվականի սեպտեմբերի 26-ին ԽՍՀՄ Գերագույն դատարանի զինվորական կոլեգիան՝ Վ.Ուլրիխի նախագահությամբ, դատապարտել է մահապատժի։ Գնդակահարվել է նույն օրը։ Թաղված է Նոր Դոնի գերեզմանատանը, շիրիմն անհայտ է^[4]։

Բռնադատվել է նաև նրա կինը՝ Նոննա Միխայլովնա Պանցերժանսկայան։ Նա ձերբակալվել է 1937 թվականի հուլիսի 16-ին, ԽՍՀՄ ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարի հատուկ ժողովի կողմից որպես հայրենիքի դավաճանի ընտանիքի անդամ (ЧСИР) դատապարտվել է 8 տարվա ազատազրկման հարկադիր աշխատանքի ճամբարներում, ազատվել է Կեմերովոյի շրջանի ճամբարից 1943 թվականի սեպտեմբերին։

1956 թվականի հուլիսի 7-ին ԽՍՀՄ Գերագույն դատարանի զինվորական կոլեգիայի կողմից արդարացվել է, նրա գործը կարճվել է հանցակազմի բացակայության պատճառով^[5]։

Պարգևներ

1925, Կարմիր դրոշի շքանշան

Գրականություն

• Коллектив авторов Военно-морской словарь. — М.: Воениздат, 1990. — 303 с. — ISBN 5-203-00174-X
• Коллектив авторов, главный редактор С. С. Хромов Гражданская война и военная интервенция в СССР. — М.: Советская Энциклопедия, 1983. — 422 с.
• Близниченко С. С. К 120-летию со дня рождения флагмана 1 ранга (вице-адмирала) Э. С. Панцержанского. // Военно-исторический архив. — 2007. — № 9. — С. 3-10.
• Близниченко С. С. М. В. Фрунзе: «Знаю т. Панцержанского с начала 1921 года. Человек большой энергии…». // Военно-исторический журнал. — 2016. — № 11. — С. 63-10.
• Лазарев С. Е. Судьба Э. С. Панцержанского в контексте трагических событий 1930-х годов. // Научная жизнь Кавказа. Издательство Северо-Кавказского научного центра высшей школы Южного Федерального Университета. — 2011. — № 2. — С. 125—129.

Ծանոթագրություններ

1. Панцержанский Эдуард Самуилович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Карелия: энциклопедия: в 3 т. / гл. ред. А. Ф. Титов. Т. 2: К — П. — Петрозаводск, 2009. — 464 с. — С. 343. — ISBN 978-5-8430-0125-4 (т. 2)
3. «Список лиц: Москва-центр // 22 сентября 1937 года». stalin.memo.ru (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-28-ին. Վերցված է 2022-09-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
4. Сувениров О. Ф. Трагедия РККА 1937—1938. — М.: ТЕРРА, 1998. — 528 с. — ISBN 5-300-02220-9. — С. 258.
5. «Панцержанский Эдуард Самойлович::: Мартиролог: Жертвы политических репрессий, расстрелянные и захороненные в Москве и Московской области в период с 1918 по 1953 год». www.sakharov-center.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-04-ին. Վերցված է 2022-09-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)