Գոլֆի պատմություն

Գոլֆ խաղի ստույգ ծագումն անհայտ է։ Ամենատարածված տեսությունն այն է, որ սպորտը ծագել է Շոտլանդիայում^[1] միջնադարում։

Ծագում

Գոլֆ խաղացողը (Ռեմբրանդ, 1654)

Գոլֆի նման առաջին խաղի տվյալները թվագրվում են 1297 թվականի փետրվարի 26- ին Հոլանդիայում, որտեղ հոլանդացիները խաղում էին մահակով և կաշվե գնդակով: Հաղթող ճանաչվում էր նա, ով ամենաքիչ հարվածների դեպքում գնդակը խփում էր մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա գտնվող թիրախին։ Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ արդեն 17-րդ դ. Հոլանդիայում այս խաղն անցկացվում էր՝ փորձելով գնդակը գոլֆի մահակներով հարվածել անցքի մեջ, և որ դա եղել է Շոտլանդիայում խաղի հայտնվելուց առաջ: Սա մասամբ հաստատվում է նաև այլ տեղեկություններով, որ գոլֆի նման խաղեր նախկինում խաղացել են Եվրոպայում: 2005 թվականի ապրիլին գոլֆի ծագման մասին բանավեճը վերսկսվեց ^[2] ։ Իր վերջին հետազոտության մեջ Լանչժոուի համալսարանի պրոֆեսոր Լինգ Հոնգլինգը կարծում է, որ Չուի Վանը, որը նման է ժամանակակից գոլֆի խաղին, խաղացել են Չինաստանում Թանգ դինաստիայի օրոք, Շոտլանդիայում խաղի առաջին հիշատակումից 500 տարի առաջ ^[3]:

Հնագույն թագավորական գոլֆ ակումբ Սուրբ Էնդրյուս

Սենտ Էնդրյուսի թագավորական հնագույն գոլֆ ակումբի խոսնակը, որը Շոտլանդիայի հնագույն գոլֆի անդամներից մեկն է, նշում է, որ «փայտով և գնդակով խաղերը գոյություն են ունեցել շատ դարեր, բայց գոլֆը, ինչպես հիմա է, 18 անցքերով, անկասկած, ծագել է Շոտլանդիայում» ^[4]։ Ինչ էլ որ լինի, ընդունված է, որ ժամանակակից գոլֆը հորինել են շոտլանդացիները, քանի որ խաղը հիշատակվում էր դեռևս 15-րդ դարի Շոտլանդիայի խորհրդարանի երկու ակտերում, որոնք արգելում էին «խաբի» խաղը (անգլ.՝ gowf ), որովհետև դա կորցրեց այն ժամանակը, որը կարող էր օգտագործվել ազգային անվտանգության համար անհրաժեշտ նետաձգության արվեստը ուսումնասիրելու համար: Սակայն, որոշ հետազոտողներ կարծում են, որ խոսակցությունը վերաբերում էր մեկ այլ խաղի, որը նման է շինթիի, նետաձիգ կամ ժամանակակից հոկեյի, և ոչ թե գոլֆի մասին:

Գոլֆ ժամանակակից խաղը ծագել է Շոտլանդիայում, ինչպես և առաջին գոլֆի ակումբները: Այնտեղ ստեղծվեցին առաջին գրավոր կանոնները, ինչպես և 18 անցքային համակարգը։ Առաջին լավ կառուցված մրցաշարերն անցկացվեցին Շոտլանդիայի տարբեր քաղաքների միջև։ Շուտով գոլֆի խաղը տարածվեց ողջ Բրիտանիայում, այնուհետև ամբողջ աշխարհում։ Գոլֆի ամենահին դաշտը Մուսելբորո ձիարշավարանում Old Links-ն է: Կան ապացույցներ, որ Մուսելբորո կուրսը խաղացել է 1672 թվականին, թեև ենթադրվում է, որ Մերի Ստյուարտը այնտեղ խաղացել է 1567 թվականին։

Գոլֆի դաշտի զարգացման ընթացքը

Գոլֆի մահակ

Գոլֆի դաշտերը միշտ չէ, որ ունեին 18 անցք: Սուրբ Էնդրյուս Լինքսի գոլֆի դաշտը զբաղեցնում էր ծովի ափի երկայնքով նեղ հատված: Դաշտի վրա անցքերի դասավորությունը որոշվում էր տեղանքով, և ի վերջո տեղադրվում տասնմեկ անցք: Բոլոր անցքերի միջով գնդակն անցկացնելուց հետո, այնուհետև դաշտի ծայրում շրջվելով և հակառակ ուղղությամբ նույնը կրկնելով, խաղացողը կատարում է նետում 22 անցքով: 1764 թվականին անցքերից մի քանիսը միավորվել են, և ընդհանուր թիվը 11-ից կրճատվել է 9-ի՝ ստանալով ընդհանուր առմամբ 18 անցք։ Քանի որ Սուրբ Էնդրյուս Լինքսի խաղադաշտը «գոլֆի ծննդավայրն էր», 18 անցքերով խաղադաշտը ընտրվեց որպես ստանդարտ:

Գործիքների զարգացում

Գոլֆի զարգացման ընթացքը բացատրվում է օգտագործվող խաղային տեխնիկայի մշակմամբ։ Ամենաէական փոփոխությունները վերաբերում էին գոլֆի գնդակին: Այն ընդունեց տարբեր ձևեր մինչև 1930 թվականը, երբ Միացյալ Նահանգների գոլֆի ասոցիացիան սահմանեց չափորոշիչներ գնդակի քաշի և չափի համար: Դրանց էությունը կայանում էր նրանում, որ գնդակի սկզբնական արագությունը չպետք է գերազանցեր վայրկյանում 250 ոտնաչափը։

Մյուս կարևոր բաղադրիչը գոլֆի ակումբների զարգացումն է: Առաջին մահակները պատրաստվել են փայտից, որը լայնորեն հասանելի է եղել տարածքում։ Տարիների ընթացքում հիկինը դարձել է բռնակների ստանդարտ նյութը, իսկ Վիրիջինայի խուրման ՝ մահակների կեռիկների համար՝ իր ամրության և կարծրության շնորհիվ: 1850 թվականին դիմացկուն գուտա-պերչայի գնդերի հայտնվելով հայտնվեցին նաև մետաղական մահակներ։ Պողպատե մահակները ներդրվել են 1890-ականների վերջին։ 1970-ականների սկզբին գրաֆիտը սկսեց օգտագործվել բռնակների համար՝ շնորհիվ իր ամրության և թեթև քաշի։ Առաջին մետաղական փայտագործ սարքը մշակվել է 1980-ականների սկզբին, և մետաղը ի վերջո փոխարինել է փայտին ամբողջությամբ՝ շնորհիվ իր ամրության^[5]:

Նորագույն տեխնոլոգիաների շնորհիվ հնարավոր է դարձել բռնակը պատրաստել գրաֆիտից, իսկ կեռիկը թեթև տիտանից, որի շնորհիվ կեռիկը կարելի է շատ ավելի մեծ դարձնել, քան նախկինում։ Այս նյութերի բարձր ամրությունը թույլ է տալիս կեռիկը դարձնել ավելի բարակ, ինչը հնարավորություն է տալիս նյութի առաձգականության շնորհիվ մեծացնել գնդակի թռիչքի հեռավորությունը: Վերջերս Միացյալ Նահանգների գոլֆի ասոցիացիան սահմանափակեց դրանց կիրառությունը, խաղի նկատմամբ հետաքրքրությունը պահպանելու համար:

Ստուգաբանություն

«Գոլֆ» բառը (անգլ.՝ golf) առաջին անգամ գրավոր հիշատակվել է 1457 թվականի շոտլանդական օրենքում՝ որպես «gouf»^[6], որը, հնարավոր է, ծագել է շոտլանդական «goulf» բառից, որը նշանակում է «հարվածել»։ Այս բառն իր հերթին կարող է ծագել հոլանդական «kolf»-ից։ Սակայն ավելի վաղ հիշատակումներ կան գոլֆի մասին, երբ Ջեյմս II-ն արգելեց խաղը 1452 թվականին:

Կան պատմություններ, որ բառը ծագել է «Միայն պարոնայք, տիկնայք արգելված» (Only Gentlemen, Ladies Forbidden) հապավումից^[7] :

Ծանոթագրություններ

1. «Golf History» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
2. «Asian origin ?» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
3. «Verification of the fact that Golf originated from Chuiwan» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
4. «Sports Beat» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
5. «Golf Club History» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
6. «Dictionary of the Scots Language» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.
7. «Golf Carte» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-12-ին. Վերցված է 2009-12-05-ին.