Էդուարդ Բասս

Էդուարդ Բասս
Ծննդյան անունչեխ․՝ Eduard Schmidt
Ծնվել էհունվարի 1, 1888(1888-01-01)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՊրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[1][4]
Վախճանվել էհոկտեմբերի 2, 1946(1946-10-02)[1][5][4] (58 տարեկան)
Վախճանի վայրՊրահա, Չեխոսլովակիա[4]
ԳերեզմանՎիշեհրադսկե գերեզմանատուն[6]
Գրական անունEduard Bass
Մասնագիտությունդերասան, երգիչ, լրագրող, թարգմանիչ, գիտաֆանտաստիկ գրող, երգերի հեղինակ, գրող, կաբարե արտիստ, խմբագիր և ասմունքող
Քաղաքացիություն Ավստրո-Հունգարիա
Ուշագրավ աշխատանքներKlapzubova jedenáctka? և Cirkus Humberto?
 Eduard Bass Վիքիպահեստում

Էդուարդ Բասս, ծնյալ Էդուարդ Շմիդտ (չեխերեն՝ Eduard Bass, ծնյալ Eduard Schmidt. հունվարի 1, 1888(1888-01-01)[1][2][3][…], Պրահա, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա[1][4] - հոկտեմբերի 2, 1946(1946-10-02)[1][5][4], Պրահա, Չեխոսլովակիա[4]), չեխ գրող, ժուռնալիստ, երգիչ, դերասան, հաղորդավար, երգերի հեղինակ[7]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սերում է գերմանա-չեխական ընտանիքից (իրեն համարել է ազգությամբ չեխ)։ Պրահայում արհեստագործական ուսումնարանն ավարտելուց հետո սովորել է Ցյուրիխի դաշնային պոլիտեխնիկական ինստիտուտում։ Տասը տարի որպես առևտրային ներկայացուցիչ աշխատել է իր հոր ֆիրմայում, որը վրձիններ էր արտադրում։ 1905-06 թվականներին ապրել է Մյունխենում, որտեղ էլ կայացել է նրա ծանոթությունը կաբարեների հետ[8]։ Դարձել է «Կարմիր յոթնյակ» (Červená sedma) կաբարեի համահիմնադիր[9]։

1910 թվականից Էդուարդ Շյոբլի «Սպիտակ կարապի մոտ» (U Bílé labutě) կաբարեում հանդես է եկել որպես ասմունքող[10]։ Տևական ժամանակ համագործակցել է չեխ թատերական ռեժիսոր, դերասան, կաբարեի արտիստ Էմիլ Արթուր Լոնգենի հետ[11]։ Միաժամանակ աշխատակցել է երգիծական մի շարք ամսագրերի։ Առաջին համաշխարհային պատերազմին մասնակցել է որպես բուժակ[12]։ 1920–1942 թվականներին եղել է Lidové noviny օրաթերթի խմբագիրը, 1933-1938 թվականներին՝ այդ պարբերականի գլխավոր խմբագիրը։

Էդուարդ Բասսի ամենահայտնի ստեղծագործություններն են 11 եղբայրների կազմած ֆուտբոլային հաղթական թիմի մասին պատմող «11 Կլապզոբներ» (Jedenastka Kłapząba) երգիծավեպը[13], որը թարգմանվել է նաև լեհերեն և առնվազն երեք անգամ վերահրատարակվել[14]) և կրկեսի աշխատողների մասին «Ումբերտո կրկեսը» (Cirkus Humberto) սագան[15][16]։ Այս երկու գործն էլ էկրանավորվել են[17], ընդ որում՝ «11 Կլապզոբներ»-ը՝ երկու անգամ (1938 և 1968 թթ.)[18]: Ֆիլմ է նկարահանվել նաև «Մարդկանց քարավանը» (Lidé z maringotek) պատմվածքների ժողովածուի հիման վրա, որը բնորոշվել է որպես «կրկեսային դեկամերոն»[19]։

Երկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Pegas k drožce připřažený (1916)
  • Jak se dělá kabaret? (1917)[20]
  • Náhrdelník: Detektivní komedie o jednom aktu (1917)
  • Fanynka a jiné humoresky (1917)
  • Letáky, 1917–19 (1920)
  • Letohrádek Jeho Milosti a 20 jiných humoresek z vojny vojenské a občanské (1921)
  • Případ čísla 128 a jiné historky (1921)
  • Klapzubova jedenáctka (1922)
  • Potulky pražského reportéra (1929)[21]
  • Šest děvčat Williamsonových a jiné historky (1930)
  • To Arbes nenapsal, Vrchlický nebásnil (1930)
  • Umělci, mecenáši a jiná čeládka (1930)
  • Holandský deníček (1930)[22]
  • Divoký život Alexandra Staviského (1934)
  • Čtení o roce osmačtyřicátém(1940)[23]:
  • Potulky starou Prahou – vycházelo v letech 1921 až 1941
  • Cirkus Humberto (1941)
  • Lidé z maringotek (1942)
  • Pod kohoutkem svatovítským (1942)
  • Kázáníčka (1946)

Հետմահու հրատարակություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Křižovatka u Prašné brány (1947)
  • Povídky (1956)
  • Rozhlásky (1957)
  • Pražské a jiné historie (1968)
  • Na lodi za pohádkou (1969)
  • Kukátko (1970)
  • Postavy a siluety (1971)
  • Moje kronika (1985)
  • Malá skleněná gilotinka (1999)
  • Po stopách broumovských medvědů (1992)
  • Koráb pohádek (2016)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Český hudební slovník osob a institucí (չեխերեն)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  6. ↑ BillionGraves — 2011.
  7. ↑ Cytuj|autor=Vladimír Forst a kolektiv|tytuł=Lexikon české literatury 1 (A-G)|data=1985|isbn=80-20007-97-0|miejsce=Praha|wydawca=Nakladatelství Academia|s=155|url=http://www.academia.cz/lexikon-ceske-literatury-1-a-g.html%7Cjęzyk=cs%7Cdata(չաշխատող հղում) dostępu=2016-10-06|archiwum=https://web.archive.org/web/20161006150609/http://www.academia.cz/lexikon-ceske-literatury-1-a-g.html%7Czarchiwizowano%3D2016-10-06
  8. ↑ Cytuj|autor=Halina Janaszek-Ivaničková (red)|tytuł=Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990: Literatura czeska|data=1999|miejsce=Katowice|wydawca=Śląsk|s=17|url=https://books.google.co.uk/books/about/Literatury_zachodnios%25C5%2582owia%25C5%2584skie_czasu.html?id=PKEXAQAAIAAJ
  9. ↑ Cytuj|autor=Jiří Červený|tytuł=Červená sedma|data=1959|miejsce=Praha|wydawca=Orbis|s=187|język=cs
  10. ↑ Cytuj|autor=Eduard Bass|autor r=Józef Zarek|rozdział=Eduard Bass i literatura popularna (wstęp)|tytuł=Szalone życie Aleksandra Stawiskiego|data=1986|isbn=8321605737|inni=Anna Jolanta Bluszcz (tłum.)|miejsce=Katowice|wydawca=Śląsk|s=5|url=http://www.worldcat.org/title/szalone-zycie-aleksandra-stawiskiego/oclc/69634048&referer=brief_results
  11. ↑ Cytuj|tytuł=Emil Artur Longen|data dostępu=2017-09-30|opublikowany=IMDb|url=http://www.imdb.com/name/nm0519286/
  12. ↑ Cytuj|autor=Krystyna Kuliczkowska, Barbara Tylicka|tytuł=Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży: Pisarze. Książki. Serie ilustratorzy. Przegląd bibliograficzny|data=1979|isbn=9788321400181|miejsce=Warszawa|wydawca=Wiedza Powszechna|s=45|url=https://books.google.pl/books?redir_esc=y&hl=pl&id=c4wYAAAAMAAJ&dq=eduard+bass+pradze&focus=searchwithinvolume&q=eduard+bass+
  13. ↑ Cytuj|autor=Eduard Bass|tytuł=Jedenastka Kłapząba|data=2016|isbn=9788394478308|miejsce=Rudno|wydawca=Wydawnictwo Stara Szkoła|url=http://stara-szkola.com/ksiazki-dla-dzieci-i-mlodziezy/18-jedenastka-klapzaba.html%7Cdata(չաշխատող հղում) dostępu=2016-10-06|archiwum=https://web.archive.org/web/20160627223523/http://stara-szkola.com/ksiazki-dla-dzieci-i-mlodziezy/18-jedenastka-klapzaba.html%7Czarchiwizowano%3D2016-06-27
  14. ↑ Cytuj|autor=Artur Kaczmarczyk|tytuł=Klub jedenastu (1947) [książka]|czasopismo=Fantasta.pl|data dostępu=2016-10-08|opublikowany=baza.fantasta.pl|url=http://baza.fantasta.pl/ksiazka.php?id=4898
  15. ↑ Cytuj|autor=Edward Bass|tytuł=Cyrk Humberto|data=1950|inni=Zdzisław Hierowski (tłum.)|miejsce=Warszawa|wydawca=Książka i Wiedza|url=https://w.bibliotece.pl/1944427/Cyrk+Humberto}}
  16. ↑ {{IMDb|osoba|0060052|Eduard Bass
  17. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Cirkus Humberto | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:418a4840-0008-11e8-b1a1-005056827e52 | vydavatel = Fr. Borový | místo=Praha | datum_vydání = 1941 | datum_přístupu = 2021-07-20
  18. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Klapzubova jedenáctka | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:a6d53a40-ccaa-11ea-9c41-005056827e52 | vydavatel = Fr. Borový | místo=Praha | datum_vydání = 1949 | datum_přístupu = 2021-07-20
  19. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Lidé z maringotek | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:10116880-844e-11e5-a715-005056827e52 | vydavatel = Lidové noviny | místo=Praha | datum_vydání = 1942 | datum_přístupu = 2021-07-20
  20. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = ak se dělá kabaret? | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:1210a3b0-22dc-11e8-bdb0-005056827e51 | vydavatel = J. Springer | místo=Praha | datum_vydání = 1917 | datum_přístupu = 2021-07-20
  21. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Potulky pražského reportera | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:57947400-2aa7-11e5-8cc8-005056827e52 | vydavatel = Otto | místo=Praha | datum_vydání = 1929 | datum_přístupu = 2021-07-20
  22. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Holandský deníček | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:dbc72e10-4060-11e5-8851-005056827e51 | vydavatel = Spolek výtvarných umělců Mánes | místo=Praha | datum_vydání = 1930 | datum_přístupu = 2021-07-20
  23. ↑ Citace elektronické monografie | příjmení1 = Bass | jméno1 = Eduard | titul = Čtení o roce osmačtyřicátém | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:4e47ddc0-e19b-11e3-b110-005056827e51 | vydavatel = Fr. Borový | místo=Praha | datum_vydání = 1940 | datum_přístupu = 2021-07-20

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • FORST, Vladimír a kol.: Lexikon české literatury : osobnosti, díla, instituce. 1. A–G. Praha : Academia, 1985. 80-200-0797-0. s. 155–156, autor hesla Jiří Opelík.
  • Eduard Bass: Moje kronika. (Ed. Marie Krulichová – Milena Vinařová) Praha, Čs. spisovatel 1985
  • Autorský kolektiv - Čeští spisovatelé 20. století, vydavatel = Československý spisovatel, Praha, 1985
  • ČERVENÝ, Jiří. Červená sedma, Praha: Orbis, 1959, str. 7, 27, 40, 50, 53, 61, 62, 68, 81, 82, 85–7, 95, 98, 101, 102, 104–6, 114, 120–131, 133–6, 138, 141, 143, 145, 146, 149–151, 154, 157–9, 163–5, 167, 168, 177–180, 182, 184, 186, 188, 190, 192, 198, 204, 208–211, 214, 216, 225, 227, 229, 230, 233–249, 254, 265, 266, 276, obr. 4, 6, 17–20
  • Dějiny české literatury. IV. Literatura od konce 19. století do roku 1945 / hlavní redaktor Jan Mukařovský, Victoria Publishing, Praha, 1995, isbn = 80-85865-48-3
  • Osobnosti – Česko : Ottův slovník, Ottovo nakladatelství, Praha, 2008, isbn = 978-80-7360-796-8
  • Lidová kultura : národopisná encyklopedie Čech, Moravy a Slezska. 1. sv. Praha : Mladá fronta, 2007. 284 s. 978-80-204-1711-4. S. 21. 
  • Tomeš Josef - Český biografický slovník XX. století I. A–J, Paseka, Praha ; Litomyšl, 1999, isbn = 80-7185-245-7
  • VALTROVÁ, Marie – ORNEST, Ota. Hraje váš tatínek ještě na housle?. Praha : Primus, 1993. 80-85625-19-9. s. 140.
  • Vošahlíková Pavla - Biografický slovník českých zemí : 3. sešit : Bas–Bend, Libri, Praha, 2005, isbn = 80-7277-287-2

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էդուարդ Բասս» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ