Ճարտարապետության և դիզայնի շվեդական կենտրոն

Ճարտարապետության և դիզայնի շվեդական կենտրոն
Տեսակ	թանգարան և Swedish government agency?
Երկիր	Շվեդիա[1][2]
Տեղագրություն	Ստոկհոլմ
Վայր	Ստոկհոլմ[2]
Պատկանում է	Շվեդիայի կառավարություն և Ministry of Culture of Sweden?[3]
Հասցե	Exercisplan 4 Skeppsholmen, 111 49 Stockholm[2]10327[2] և 111 49[2]
Հիմնադրվել է	1962[4]
Այցելուներ	360 680 մարդ (2015)[5] և 800 497 մարդ (2016)[6]
Տնօրեն	Kieran Long?
Կայք	arkdes.se

Վազա թանգարան (շվեդ.՝ Svenskt arkitektur- och designcentrum, նախկինում հայտնի էր որպես Ճարտարապետության թանգարան (շվեդ.՝ Arkitekturmuseet)), Շվեդիայի ազգային թանգարան՝ նվիրված ճարտարապետությանը և դիզայնին։ Տեղակայված է Ստոկհոլմում գտնվող Սկեպպսհոլմեն կղզում, նույն համալիրում, որտեղ գտնվում է Ստոկհոլմի ժամանակակից արվեստի թանգարանը։ Թանգարանն ունի ճարտարապետությանը, քաղաքաշինությանը և դիզայնին նվիրված ցուցադրություններ։ Թանգարանը Մշակույթի նախարարության ենթակայության ներքո գործող վարչական մարմին է։

Պատմություն

Ճարտարապետության թանգարանը հիմնադրվել է 1962 թվականին Շվեդ ճարտարապետների ազգային ասոցիացիայի (Sveriges Arkitekters Riksförbund) նախաձեռնությամբ՝ որպես մասնավոր հիմնադրամ։ Այն ազգայնացվել է 1978 թվականին և տեղակայված է եղել Սկեպպսհոլմենի Ծովային քարտեզների բաժնի կողմից նախկինում զբաղեցրած շենքերում։ Միջազգային մրցույթից հետո Պրիցկերի ճարտարապետական մրցանակի դափնեկիր Ռաֆայել Մոնեոյի կողմից նախագծված նոր տարածքները բացվել են 1998 թվականի փետրվարին^[7]։

2013 թվականի փետրվարի 28-ին կառավարությունը նոր ցուցումներ է տվել թանգարանին և մայիսի 1-ին այն անվանափոխվել է, դառնալով Statens centrum för arkitektur och design (Ճարտարապետության և դիզայնի շվեդական կենտրոն)։ 1990-ականների կեսերից թանգարանը ղեկավարվում է Մշակույթի նախարարության կողմից^[7]։

Շենքեր

ArkDes-ը տեղակայված է երկու մասնաշենքերում, Շվեդիայի ռազմածովային ուժերի ուսումնական շենքը՝ Exercishuset^[8] և վերջերս կառուցված շինությունը, որը նախագծել է իսպանացի ճարտարապետ Ռաֆայել Մոնեոն 1994-1997 թվականներին^[9]։ Մշտական և ժամանակավոր ցուցասրահները գտնվում են Ֆրեդրիկ Բլոմի նախագծած պատմական շենքերում և ֆունկցիոնալիստական ոճով նախագծված նոր շենքում^[9], որտեղ գործում են գրասենյակներ, գրադարան, հետազոտական սենյակներ, արվեստանոցներ և Պետական ճարտարապետական հավաքածուն ներառող արխիվներ։ Մոնեոյի շենքը 1998 թվականին արժանացել է Կասպեր Սալիմի անվան մրցանակի^[10]։ 2018 թվականի հունիսին բացվել է նոր Boxen ժամանակավոր ցուցահանդեսային տարածքը^[11][12]։

Գործունեություն և ցուցադրություններ

"Meet Wikipedia" դասընթաց ArkDes շենքում, 2014

ArkDes մասնաշենքում գործում է մշտական ցուցադրություն և մի շարք ժամանակավոր թեմատիկ ցուցահանդեսներ^[13]։ Մշտական ցուցահանդեսում մոդելների, լուսանկարների և պատմական առարկաների տեսքով ներկայացված է շվեդական ճարտարապետությունը դարերի ընթացքում^[14]։

Այլ տարածքները նվիրված են թեմատիկ ցուցահանդեսներին, որոնք ուսումնասիրում են ժամանակակից ճարտարապետությունն ու դիզայնը^[15]։ ArkDes-ի արխիվային հավաքածուներում ներկայացված են շուրջ 500 ճարտարապետների աշխատանքների գծանկարներ, մոդելներ և լուսանկարներ։ Թանգարանի գրադարանում կան ամսագրեր սկսած 1930-ական թվականներից, ինչպես նաև ավելի քան 24000 գիրք^[16]։

Ճարտարապետության և դիզայնի կենտրոնը ղեկավարում է Շենքերի և գույքի հետազոտման Էյնար Մացցոնի հիմնադրամը^[17]։

2013 թվականին ArkDes-ում տեղի է ունեցել «Ժան Պոլ Գյունտերի նորաձևության աշխարհը. մայթից մինչև պոդիում» ցուցահանդեսը^[18]։

Կենտրոնը մի շարք առիթներով համագործակցել է Վիքիմեդիա հիմնադրամի հետ։ 2013 և 2014 թվականներին Վիքիմեդիա Շվեդիան այնտեղ կազմակերպել է իր տարեկան ժողովը, իսկ 2014 թվականին ArkDes- ում կայացել է «Meet Wikipedia» միջոցառումը^[19]։

Տնօրեններ

• Կիերան Լոնգ, 2017-^[20]
• Կերստին Բրունբերգ, ժամանակավոր տնօրեն, 2014, հուլիս - 2015, հուլիս^[7]
• Լենա Ռահոլտ, 2009-2014, հուլիս^[21]
• Բիտ Նիգրեն, 1999-2008^[22]
• Յորան Լինդվալ, 1985-1999
• Բենգտ Օ. Հ. Յոհանսոն, 1966-1977

Պատկերասրահ

Շենքեր

• 
  Ցուցահանդեսների շենք
• 
  Ցուցահանդեսների շենք
• 
  Վարչական շենք
• 
  Վարչական շենք

Ցուցահանդեսներ

• 
  Մշտական ցուցահանդեսների սրահ
• 
  Հին Կատարինա վերելակի մոդել
• 
  «Ժան Պոլ Գյունտերի նորաձևության աշխարհը. մայթից մինչև պոդիում» ցուցահանդես, 2013

Ծանոթագրություններ

1. archINFORM (գերմ.) — 1994.
2. Public register of government agencies in Sweden
3. https://www.statskontoret.se/contentassets/73dfde44d5bc4cffaace77dd47226c69/arsarbetskrafter-i-staten-oppna-data_webben.xlsx
4. Om oss (շվեդերեն)
5. http://www.sverigesmuseer.se/wp/wp-content/uploads/2016/01/Besöken-2015_rikspress_bilaga_uppd160114.pdf
6. http://www.sverigesmuseer.se/wp/wp-content/uploads/2017/01/RSM_besoksunders-2016_rikspress.pdf — The Association of Swedish Museums, 2017.
7. «Statens centrum för arkitektur och design». www.regeringen.se (Swedish). Government of Sweden. էջեր 6–17. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 3-ին.(չաշխատող հղում)
8. «MODERNA MUSEET, ARKITEKTURMUSEET (EXERCISHUSET) (akt.)». www.bebyggelseregistret.raa.se. Swedish National Heritage Board. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
9. Moneo, Rafael; Mårtelius, Johan; Jewson, William; Lidman, Åke E:son (1998). Modern Museum and Swedish Museum of Architecture in Stockholm (Swedish). Stockholm: Arkitektur. ISBN 91-87214-76-8.
10. Schiratzki, Malin. «Kasper Salinpriset till Arkitekturmuseum» (PDF). www.sfv.se. National Property Board of Sweden. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
11. «Boxen – ArkDes utställningsrum med samtida design och arkitektur». ArkDes – Sveriges nationella centrum för arkitektur och design (շվեդերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
12. «Boxen at ArkDes / Dehlin Brattgård Arkitekter». ArchDaily (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
13. «Utställningar». www.arkdes.se. ArkDes. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
14. Rörby, Martin (2004). Arkitektur i Sverige: funktion, konstruktion och estetik genom tiderna. Stockholm: Arkitekturmuseet. ISBN 9185460702.
15. «Utställningar». ArkDes – Sveriges nationella centrum för arkitektur och design (շվեդերեն). Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
16. «Arkitekturmuseets bibliotek». www.archive-se.com. HISS. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.(չաշխատող հղում)
17. Fröjd, Mattias (2012 թ․ նոյեմբերի 20). «Einar Mattsson-stipendiater är utsedda». www.fastighetsnytt.se (Swedish). Fastighetsnytt. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
18. Stockholm TT Spektra (2011 թ․ նոյեմբերի 2). «Arkitekturmuseum visar Gaultier». www.svd.se. Svenska Dagbladet. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
19. «Träffa Wikipedia». www.arkdes.se. ArkDes. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
20. «Press release från the Ministry of Culture in Sweden». Government of Sweden. 2018 թ․ սեպտեմբերի 10.
21. Fristorp, Mimmi (2008 թ․ դեկտեմբերի 19). «Lena Rahoult ny chef för Arkitekturmuseet». www.dn.se. Dagens Nyheter. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.
22. Andersson, Patrik (2012 թ․ ապրիլի 25). «Bitte Nygren». www.gp.se. Göteborgs-Posten. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 4-ին.

Գրականություն

• Zimm, Malin, ed. (2012). Om femtio år med Arkitekturmuseet [About fifty years with the Museum of Architecture]. Arkitekturmuseets årsbok, 99-0226497-2 ; 2010–2012 (Swedish). Stockholm: Arkitekturmuseet. ISBN 9789185460861.

Արտաքին հղումներ

• ArkDes' collections at the Digital Museum
• ArkDes at the Government of Sweden

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճարտարապետության և դիզայնի շվեդական կենտրոն» հոդվածին։