Մորիս Շապա

Մորիս Շապա
Maurice Chappaz
Ծնվել էդեկտեմբերի 21, 1916(1916-12-21)[1][2]
ԾննդավայրԼոզան, Շվեյցարիա
Վախճանվել էհունվարի 15, 2009(2009-01-15)[3][1][2] (92 տարեկան)
Վախճանի վայրՄարտինի, Վալե, Շվեյցարիա
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Շվեյցարիա
Պարգևներ
 Maurice Chappaz Վիքիպահեստում

Մորիս Շապա (ֆր.՝ Maurice Chappaz, դեկտեմբերի 21, 1916(1916-12-21)[1][2], Լոզան, Շվեյցարիա - հունվարի 15, 2009(2009-01-15)[3][1][2], Մարտինի, Վալե, Շվեյցարիա), շվեյցարացի բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ։ Գրել է ֆրանսերեն։

Մեծացել է Մարտինյիում և Շաբլի աբբայությունում։ Սեն-Մորիս քոլեջում ուսանելու տարիներին Լոզանում հաճախել է իրավունքի, իսկ Ժնևում՝ բանասիրության դասընթացներին։ Նրան գուշակում էին մագիստրոսի կարիերա։ Արձակագրի իր տաղանդի մասին առաջին անգամ իմացել է 1939 թվականին, երբ նովելների մրցութի ժամանակ իր ստեղծագործություններն արժանացել են Շառլ Ֆերդինանդ Ռամյուի և Գյուստավ Ռուի ուշադրությանը։

1947 թվականին ամուսնացել է Կորինա Բիյի հետ. ունեցել են երեք երեխա։ Սկզբում Ֆուլիում զբաղվել է իրենց ընտանիքին պատկանող խաղողի որթատունկերի այգիների մշակմամբ, այնուհետև Գրանդ Դիքսանսի ջրամբարտակի կառուցման ժամանակ՝ 1955-1958 թթ. աշխատել է որպես երկրագետի օգնական։ «Վալեզցիների կերպար»-ի (1965) հատուկ համն ու հոտը, հումորը և ուժն են, որ նրան ճանաչում են բերել։ Արդեն ճանաչված լինելով որպես ռոմանական պոեզիայի հզոր ձայներից մեկը՝ նա գովերգում է կնոջը, սառույցների և կիրճերի երկրի գաղտնիքը, խորանի գինին և Ռոնի խաղողի որթատունկերը։ Եթե նա սիրում է քնքշորեն ու կարոտով նկարագրել Վալեի բնակիչներին, ապա գիտի նաև երբեմն նախատել ու մերժել, բարոկկոյական ոճի պաճուճազարդ հումորով և իրոնիայով «Վալե-Ժյուդե մրցամարտը» (1968):

Այդ ժամանակ նա ձեռնարկում է մի ճանապարհորդություն աշխարհի շուրջը՝ Լապոնի, Նեպալ, Մոնթ-Աթոս, Տրանսսիբիր, Պեկին, Բեյրութ։ Ճանապարհորդություններ, որոնք նա հանկարծակի ընդհատում է 1979 թվականին, Կորինա Բիյի մահից հետո։ Դա «Կ-ի գիրքը» (1986), «79-ի Հոկտեմբերը» (1986) գործերին նախորդող տանջալի շրջանն էր։ Բնության և հեռուների կանչը նորից գլուխ է բարձրացնում և 1986 թվականին նա նավ է բարձրանում Սպիտսբերգ գնալու համար։ 1990 թվականին մեկ ուրիշ նավ նրան տանում է Կանադա և Նյու Յորք։

1981-1988 թթ. իր կյանքի և մտորումների մասին շուրջ 7000 էջ է տպագրել մի օրաթերթում։

Մորիս Շապան կրկին ամուսնացել է 1992 թվականին և տեղափոխվել որոշ ժամանակով ապրելու Աբեյ դյու Շաբլում (Վալե), երբեմն էլ Վալոն դը Ռեչիում (Վալե)։ 1997 թվականին նա իր ստեղծագործությունների ժողովածուի, ինչպես նաև բանաստեղծությունների համար արժանացել է Շիլլերի մեծ մրցանակի[4]։

Մորիս Շապան հայերեն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Շարունակում եմ թափառել (հատված «Գարնան մեծ օրերը» վիպակից)։ Մեծության կարիքը (XX դարի Շվեյցարիայի ռոմանական արձակ), Ե., «Գարուն», 2002, էջ 35-39։ Թարգմ.՝ Իրինա Հովսեփյան։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.swissinfo.ch/eng/news_digest/Leading_writer_dies.html?siteSect=104&sid=10203263&cKey=1232047502000&ty=nd
  4. ↑ Մեծության կարիքը (XX դարի Շվեյցարիայի ռոմանական արձակ), Ե., «Գարուն», 2002, էջ 33-34։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մորիս Շապա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ