Յան Սնյադեցկի

Յան Սնյադեցկի
լեհ.՝ Jan Śniadecki
Ծնվել էօգոստոսի 29, 1756(1756-08-29)[1][2][3][…]
Ժնին, Gmina Żnin, Żnin County, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, Լեհաստան[4]
Մահացել էնոյեմբերի 9, 1830(1830-11-09)[2][5] (74 տարեկան) կամ նոյեմբերի 21, 1830(1830-11-21)[6] (74 տարեկան)
Jašiūnai, Լիտվա
ԳերեզմանJašiūnai
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և Ռեչ Պոսպոլիտա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, աստղագետ, ֆիզիկոս, փիլիսոփա, պրոֆեսոր, աշխարհագրագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Կրակովի համալսարան
Գործունեության ոլորտաստղագիտություն, մանկավարժություն, լեզվաբանություն, փիլիսոփայություն, մաթեմատիկա և աշխարհագրություն
Պաշտոն(ներ)Լիտվայի ժամանակավոր կառավարություն
ԱնդամակցությունԳիտության ընկերների վարշավյան ընկերություն, Կրակովի գիտական ​​ընկերություն[4] և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատերԿրակովի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան, Լեյդենի համալսարան, Ուտրեխտի համալսարան, Bartłomiej Nowodworski High School?, Liceum Ogólnokształcące im. Michała Kosmowskiego w Trzemesznie? և Լուբրանսկի ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներինլեհերեն[1] և ֆրանսերեն
Եղել է գիտական ղեկավարPiotr Sławiński?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Jan Śniadecki Վիքիպահեստում

Յան Սնյադեցկի (լեհ.՝ Jan Śniadecki, լիտ.՝ Jonas Sniadeckis, օգոստոսի 29, 1756(1756-08-29)[1][2][3][…], Ժնին, Gmina Żnin, Żnin County, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, Լեհաստան[4] - նոյեմբերի 9, 1830(1830-11-09)[2][5] կամ նոյեմբերի 21, 1830(1830-11-21)[6], Jašiūnai, Լիտվա), լեհ գիտնական, լուսավորիչ։ 1781-1803 թվականներին՝ Կրակովի ակադեմիայի, 1806-1825 թվականներին՝ Վիլնոյի համալսարանի պրոֆեսոր, 1807-1815 թվականներին՝ նույն համալսարանի ռեկտոր։ Պետերբուրգի ԳԱ թղթակից անդամ (1811)։ Գործուն մասնակցություն է ունեցել 1794 թվականի լեհական ազգային-ազատագրական ապստամբությանը, պաշտպանել արմատական հասարակական բարեփոխումների ծրագիրը, մասնավորապես, գյուղացիներին հող հատկացնելու պահանջը։ Հետագայում բռնել է առավել չափավոր դիրք։ Փիլիսոփայության հարցերում Սնյադեցկին դեիստ էր, Ֆրենսիս Բեկոնի, Ջոն Լոկի և 18-րդ դարի ֆրանսիական մատերիալիստների հետևորդը։ «Սետաֆիզիկայի մասին» (1814), «Փիլիսոփայության մասին» (1819), «Մարդկային բանականության փիլիսոփայությունը» (1822) երկերում անհետևողական սենսուալիզմի դիրքերից քննադատել է կանտականությունը։ Փիլիսոփայության քննադատության մեշ հանդես է գալիս որպես պոզիտիվիզմի նախակարապետ։ Լուսավորական ռացիոնալիզմի ավանդույթներով պայքարել է աստվածաբանության, սխոլաստիկայի և ռոմանտիզմի դեմ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Philosophy Ontology project
  3. ↑ 3,0 3,1 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/sniadecki-jan/
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Wurzbach D. C. v. Sniadecki, Johann (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 35. — S. 211.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Սնյադեցկի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 482)։