Նիկոլա Իվանով

Նիկոլա Իվանով
Կրթություն՝	Վասիլ Լևսկու անվան ազգային ռազմական համալսարան և Ապրիլովի անվան ազգային ավագ դպրոց
Մասնագիտություն՝	սպա և ռազմական գործիչ
Դավանանք	ուղղափառություն
Ծննդյան օր	մարտի 2 (14), 1861[1]
Ծննդավայր	Kalofer, Karlovo, Պլովդիվի մարզ, Բուլղարիա
Վախճանի օր	սեպտեմբերի 10, 1940(1940-09-10)[1] (79 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սոֆիա, Բուլղարիա
Քաղաքացիություն	Բուլղարիա
Պարգևներ	և

Նիկոլա Իվանով Իվանով (բուլղար․՝ Никола Иванов Иванов, մարտի 2 (14), 1861^[1], Kalofer, Karlovo, Պլովդիվի մարզ, Բուլղարիա - սեպտեմբերի 10, 1940(1940-09-10)^[1], Սոֆիա, Բուլղարիա), բուլղարացի ռազմական հրամանատար, հետևակազորի գեներալ, բանակի շտաբի պետ 1894—1896 թվականներին, Բուլղարիայի պատերազմի նախարար 1896-1899 թվականներին։ Նա Բալկանյան պատերազմների ժամանակ բուլղարական 2-րդ բանակի հրամանատարն էր, 1913 թվականի մարտին մասնակցել է Ադրիանապոլիսի գրավմանը։

Կենսագրություն

Ծագում և կրթություն

Նիկոլա Իվանովը ծնվել է 1861 թվականի մարտի 2-ին Կալոֆեր քաղաքում։ Սովորել է ապրիլյան գիմնազիայում Գաբրովոյում և Ստամբուլի (1875-1877 թվականներ) «Գալաթա-Սարայ» սուլթանական վարժարանում։ Նա կամավոր մեկնել է սլավոնական ժողովուրդների ազատագրման համար ռուս-թուրքական պատերազմի ռազմաճակատ, 1878 թվականին նշանակվել է կամավորների հրամանատար Պլովդիվում, մեկ տարի անց ավարտել է Սոֆիայի ռազմական ուսումնարանըը։ 1879 թվականի մայիսի 10-ին ստացել է ենթասպայի կոչում, մեկ տարի անց նշանակվել Արևելյան Ռումելիայի աշխարհազորում, որտեղ ծառայել է Պլովդիվի 1-ին և 2-րդ հետևակային դրուժինաներում։ 1881 թվականի փետրվարի 9-ին ստացել է լեյտենանտի կոչում։ 1882-1885 թվականներին սովորել է Սանկտ Պետերբուրգի գլխավոր շտաբի Նիկոլաևյան ակադեմիայում։

Ռազմական կարիերա

Մասնակցել է Բուլղարիայի միավորմանը։ 1885 թվականի սեպտեմբերի 9-ին ստացել է կապիտանի աստիճան և նշանակվել Տիռնովո-Սեմանյան ջոկատի շտաբի պետ։ Սերբ-բուլղարական պատերազմի ժամանակ՝ Արևմտյան ջոկատի կենտրոնական շարասյան ղեկավարի՝ հանձնարարությունների գծով սպա, Պիրոտյան ճակատամարտի մասնակից։ Պատերազմից հետո 1886 թվականին նշանակվել է Ալեքսանդր I-ի ֆլիգել-համհարզ, իսկ 1887 թվականից՝ պատերազմի նախարարության շինարարական-տեսչական բաժնի պետ։ 1887 թվականի ապրիլի 1-ից մայոր, 1888 թվականից 10-րդ հետևակային գնդի հրամանատար, 1889 թվականից 4-րդ բրիգադի շտաբի պետ, 1890 թվականից 4-րդ հեծելազորային գնդի հրամանատար։ 1891 թվականի օգոստոսի 2-ին ստացել է փոխգնդապետի աստիճան, 1891-1894 թվականներին Բանակի շտաբի պետի օգնական և շտաբի պետ (1894 թվականի մայիսի 10-ից 1896 թվականի նոյեմբերի 29-ը)։ 1895 թվականի օգոստոսի 12-ին՝ գնդապետ, 1896 թվականի նոյեմբերի 17-ին ժամանակավորապես նշանակվել է Պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատար, 1896 թվականի նոյեմբերի 29-ից մինչև 1899 թվականի հունվարի 30-ը Կոնստանտին Ստոիլովի կառավարությունում ռազմական նախարար։ Նա ապահովել է բուլղարացի սպաների վերադարձը Ռուսաստանից, որոնք փախել էին բուլղարական ճգնաժամից հետո^[2]։ 1899-1903 թվականներին գնդապետի կոչումով Իվանովը 4-րդ հրթիռային ստորաբաժանման հրամանատարն էր, իսկ 1903-1907 թվականներին՝ Թրակիայի 2-րդ հետևակային դիվիզիան։ 1900 թվականի նոյեմբերի 15-ին (նոյեմբերի 27-ին)՝ գեներալ-մայոր, 1907 թվականին՝ 2-րդ ռազմա-տեսչական գծով պետ։ 1912 թվականի օգոստոսի 2-ին Ֆերդինանդ I թագավորի իշխանության 25-ամյակի կապակցությամբ նրան շնորհվել է գեներալ-լեյտենանտի կոչում, դա առաջին դեպքն էր Բուլղարիայի պատմության մեջ, երբ գեներալ-լեյտենանտները ոչ թե պահեստազորի, այլ՝ գործող սպա են եղել^[3]։

Բալկանյան պատերազմներ

Հուշատախտակ գեներալ Իվանովի հիշատակին Սոֆիայի Նիկոլայ Պավլովիչ փողոցի թիվ 6 տան վրա

Առաջին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ 1912 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1913 թվականի հուլիսը Նիկոլա Իվանովը բուլղարական 2-րդ բանակի հրամանատարն էր։ Առաջին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ մասնակցել է Ադրիանապոլիսի հաջող պաշարմանը և գրավմանը։

1913 թվականի հունիսի 16-ից հուլիսի 17-ը Երկրորդ Բալկանյան պատերազմի ժամանակ մարտեր է մղել Կիլկիսի-Բլագոեվգրադ գծի վրա, հուլիսի 18-ին նշանակվել է Գլխավոր գրասենյակի՝ հանձնարարությունների գծով սպա։ 1913 թվականի հուլիսին պաշտոնաթող է եղել բանակից, իսկ 1913 թվականի օգոստոսի 7-ի հաշտության պայմանագրից հետո՝ պահեստային սպա։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ մնացել է պահեստում, զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ և հրապարակախոսությամբ։ Նա ընտրվել է Սոֆիայի սպաների միության նախագահ։ 1936 թվականի մայիսի 6-ին նշանակվել է հետևակազորի գեներալ։

Նիկոլա Իվանովը մահացել է 1940 թվականի սեպտեմբերի 10-ին Սոֆիայում։

Ռազմական կոչումներ

• Պրապորշչիկ (1879 մայիսի 10)
• Ենթապորուչիկ (1879 նոյեմբերի 3)
• Պորուչիկ (1881 փետրվարի 9)
• Կապիտան (1885 սեպտեմբերի 9)
• Մայոր (1887 մարտի 1)
• Փոխգնդապետ (1891 օգոստոսի 12)
• Գնդապետ (1895 օգոստոսի 12)
• Գեներալ-մայոր (1900 նոյեմբերի 15)
• Գեներալ-լեյտենանտ (1912 օգոստոսի 2)
• Հետևակազորի գեներալ (1936 մայիսի 6)

Պարգևներ

•  Բուլղարիա «Խիզախության համար» շքանշան 2-րդ դասի II աստիճանի և IV աստիճանի
•  Բուլղարիա «Սուրբ Ալեքսանդր» շքանշան I և II աստիճանների ադամանդներով
•  Բուլղարիա «Ռազմական վաստակի համար» շքանշան I աստիճանի
•  Բուլղարիա «Ստարա Պլանինա» շքանշան I աստիճանի սրերով (հետմահու)^[4]
•  Ռուսաստան Սուրբ Աննայի շքանշան I աստիճանի ալմաստներով և II աստիճանի ադամանդներով
•  Իտալիա Իտալիայի թագի շքանշան I աստիճանի (Մեծ խաչի շքանշանակիր)
•  Ֆրանսիա Պատվո լեգեոնի շքանշան III աստիճանի (Կոմանդոր)
• Գերմանիայի կայսրության թագի շքանշան I աստիճանի
•  Ավստրո-Հունգարիա Ֆրանց Իոսիֆի շքանշան II աստիճանի (Աստղով Կոմանդորյան խաչի)
• Օսմանյան կարսրության Մեջիդիեի շքանշան I աստիճանի
• Օսմանյան կարսրության Օսմանիե շքանշան II աստիճանի
•  Ռումինիա Ռումինիայի թագի շքանշան I աստիճանի
•  Սերբիա Թաթարական խաչի շքանշան I աստիճանի
• Հարավսլավիայի թագավորության Սուրբ Սավայի շքանշան I աստիճանի

Մատենագրություն

• Никола Иванов Балканската война 1912–1913 г. Том I. — София: Печатница на армейския военно-изследователски фонд, 1924.
• Никола Иванов Балканската война 1912–1913 г. Том II. — София, 1925издательство=Печатница на армейския военно-изследователски фонд.

Ծանոթագրություններ

1. SNAC — 2010.
2. Радев, Симеон (2014). Лица и събития от моето време. Том II. София: Издателство „Захарий Стоянов“. էջ 152. ISBN 978-954-09-0873-1.
3. Славова, С., Дойнова, Ц., Балканската война през погледа на един французин — сборник от документи, София, 1977, Военно Издателство, с. 57-58
4. Указ № 436 от 20 декември 2012 г. Обн. ДВ. бр.2 от 8 януари 2013 г.

Գրականություն

• Недев, С., Командването на българската войска през войните за национално обединение, София, 1993, Военноиздателски комплекс „Св. Георги Победоносец“, с. 68–69
• Съвременна пехота, статия Генерал от пехотата Никола Иванов, София, октомври 1940, Изд. Пехотна инспекция, стр. 44, 45
• Ташев, Ташо. Министрите на България 1879-1999. София, АИ „Проф. Марин Дринов“ / Изд. на МО, 1999. ISBN 978-954-430-603-8 / ISBN 978-954-509-191-9.
• Фотография генерала Николы Иванова, подполковника Генерального штаба в 1895-1896 годах на сайте Lost Bulgaria