Վերին Գետաշեն

Վերին Գետաշեն
Գյուղ
	Վերին Գետաշեն
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Գեղարքունիքի մարզ
Համայնք	Գեղարքունիքի մարզ և Մարտունու շրջան
Գյուղապետ	Տիգրան Մուրադյան
Հիմնադրված է	1828 թ.
Մակերես	19.2 կմ²
ԲԾՄ	1976±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	5010 մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Փոստային ինդեքս	1415
Պաշտոնական կայք	Վերին Գետաշենի պաշտոնական կայք
	Վերին Գետաշեն (Հայաստան)
	Վերին Գետաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)
	Վերին Գետաշեն Վիքիպահեստում

Այս հոդվածը Գեղարքունիքի մարզի գյուղի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Գետաշեն (այլ կիրառումներ)։

Վերին Գետաշեն, գյուղ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում։

Գյուղը նախկինում Ադիաման անվանման տակ ընդգրկված է եղել Երևանի նահանգի Նոր Բայազետի գավառում^[2]։

Գյուղը հիմնադրվել է 1828 թվականին Արևմտյան Հայաստանի՝ հիմնականում Ալաշկերտ գավառի Խաստուր (Հացատուր, Խացատուր) գյուղից, Մուշից և այլ բնակավայրերից գաղթած հայ ընտանիքներով։ 1878 թվին գյուղում կառուցվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, որի բակում թաղված է ֆիդայի՝ Վահան հազարապետի աճյունը։ Գյուղից 15 կմ հարավ-արևմուտք կան՝ Սպիտակ բանալի (մ.թ.ա. 1-ին հզմ), Տաթև (մ.թ.ա. 2-րդ հզմ) ամրոցներ, քարայր-կացարաններ (մ.թ.ա. 1-ին հզմ)։ Գյուղում կան 9-14 դդ խաչքարեր, 15-16 դդ ՙՁորի մատուռ՚ կոչվող մատուռը։ Այժմ գյուղն ունի երկու միջն. դպրոց, մեկ մսուր մանկապարտեզ, մշակույթի տուն և բուժամբուլատորիա։ Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, այգեգործությամբ և բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակմամբ [1]:

Գյուղն ընկած է Սևանա լճից հարավ-արևմուտք։ Գյուղի միջով հոսում է Արգիճի գետը, որի երկարությունը 51 կմ է, ջրահավաք ավազանը՝ 384 կմ²։ Տարեկան միջին ծախսը 5,18 մ³/վ է, հոսքը՝ 163 միլիոն մ³։ [2] Այն հանդիսանում է գյուղի ցանքատարածքների ոռոգման հիմնական աղբյուրը։ Գյուղից արևմուտք ընկած հատվածում Արմաղան լեռն է՝ բարձրությունը 2829 մ, որի խառնարանում կա 50 մ տրամագծով և 15 մ խորությամբ փոքր լիճ։ 2009 թվականին լեռնագագաթին՝ հին մատուռի տեղում, կառուցվել է սրբատաշ, բազալտե, գմբեթավոր եկեղեցի։ [3] Արմաղանը համարվում է գյուղացիների սուրբ լեռը, որը տեղացիներն անվանում են Մաղմաղան։ Հաճախ անվանում են Դիմավոր Մաղմաղան, որը լեռան սրբացրած անվանումն է, այդպես են դիմում, երբ իրենց աղոթքն են հղում առ Աստված։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Վերին Գետաշենի մշտական բնակչությունը կազմել է 5010, առկա բնակչությունը՝ 4510 մարդ^[1]։ Բնակիչները հայեր են, որոնց նախնիները 1828-1829 թթ. եկել են Ալաշկերտից, հիմնականում` Խաստուր գյուղից^[3]։ Վերին Գետաշենի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև.

Տարի	Բնակչություն
1831	94 մարդ	^[4]
1873	589 մարդ	^[5]
1897	1503 մարդ	^[4]
1926	1907 մարդ	^[4]
1939	2268 մարդ	^[4]
1959	2656 մարդ	^[4]
1970	3601 մարդ	^[4]
1979	3589 մարդ	^[4]
1989	3916 մարդ	^[4]
2001	5055 մարդ	^[4]
2011	5010 մարդ	^[6]