Արշակուհի Թէոդիկ

Արշակուհի (Ճէզվէճեան) Թէոդիկ
Արշակուհի Թէոդիկ
Ծննդեան անուն Արշակուհի Ճեզվեճեան[1]
Ծնած է 1875
Ծննդավայր Պոլիս, Օրթագիւղ
Մահացած է 1922
Մահուան վայր Լոզան, Զուիցերիա[1][2]
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն Հայ
Մասնագիտութիւն ոչ գեղարվեստական գրող, հրապարակախօս, հանրային գործիչ, բանասէր
Աշխատավայր

ընկերային գործիչ, ուսուցչուհի,

հրապարակագիր, գրագէտ եւ թարգմանիչ
Ամուսին Թէոդիկ (Թէոտորոս Լէպճինճեան)
Ստորագրութիւն

Արշակուհի Թէոդիկ, (Ճէզվէճեան,1875-1922) հայ ընկերային գործիչ, ուսուցչուհի, հրապարակագիր, գրագէտ եւ թարգմանիչ[3][4]։ Բանասէր Թէոդիկի կինը եղած է:

Կենսագրութիւն

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արշակուհի Թէոդիկ ծնած է Կ.Պոլիս՝ Օրթագիւղ, 1875-ին[3][4]։ Նախնական կրթութիւնը կը ստանայ Սամաթիոյ Նունեան-Վարդուհեան վարժարանին մէջ՝ 1895-ին[3][4]։ Կը մեկնի Անգլիա, ուր կը շարունակէ իր ուսումը Սքարպորոյի Ուէսթլենտ Հայ Սքուլի մէջ։ Աւարտելէ ետք, կ'անցնի Փարիզ՝ շարունակելու ուսումը։ Իր մասնակցութիւնը կը բերէ Գուիտոն Լուսինեանի ֆրանսերէնէ հայերէն բառարանի կազմութեան աշխատանքին, որպէս բառերը եւ անոնց իմաստները ուսումնասիրող։ 1898 –ին կը վերադառնայ Պոլիս եւ ուսուցչութեան պաշտօն կը ստանձնէ Սկիւտարի ճեմարանին մէջ։ Ան իր ասպարէզը կը սկսի որպէս օրաթերթերու եւ պարբերաթերթերու լրագրող, ինչպէս Հայկանոյշ Մարքի «Ծաղիկ», «Մանզումէի Էֆքիար», «Սուրհանդակ», «Բիւզանդիոն», «Ժամանակ» թերթերուն մէջ.[4]։ Աշխատակցած է նաեւ Թէոդիկի «Ամէնուն Տարեցոյցը»-ին[5]։

1902-ին կ'ամուսնանայ գրագէտ եւ հրապարակագիր Թէոդիկի հետ։

Արշակուհի Թէոդիկ մաս կը կազմէր Ազգանուէր Հայուհեաց Ընկերութեան, որու հիմնական նպատակներէն մէկն էր հիմնել աղջկանց վարժարաններ, Օսմանեան կայսրութեան հայահոծ շրջաններուն մէջ.[6]։ 1909-ին, Ատանայի ջարդերուն Ընկերութիւնը անմիջապէս նախաձեռնեց կոտորածէն տուժածներուն օժանդակութիւն հասցնելու աշխատանքին։ Ատանա մեկնեցաւ նաեւ Արշակուհի, եւ Պոլիս վերադարձին՝ 1910-ին լոյս ընծայեց ականատեսի իր վկայութիւնները բովանդակող գրքոյկի մը՝ «Ամիս մը ի Կիլիկիա»։

Կազմած է նաեւ «Արդի բարոյագիտութիւնը» դասագիրքը (1911-1912) միջին եւ բարձրագոյն դասընթացքներով։ Ունեցած է աշխոյժ հանրային գործունէութիւն։[7]։

Իր ամուսնոյն բանտարկութենէն եւ Տէր-Զօր աքսորէն ետք ծանրապէս կը հիւանդանայ։.[3] Կ'ուղարկուի Լոզան՝ Զուիցերիա, ուր կ'ապրի մինչեւ մահը՝1922-ին։ Կ'ըսուի թէ վերջին խօսքը երած է «Բոլորս ալ զոհեր ենք», ակնարկելով հայոց ցեղասպանութեան[4]։

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Soulahian Kuyumjian Rita (2010)։ Teotig: Biography & Monument։ Taderon Press։ էջ 243 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Արշակուհի Թեոդիկ. "Բոլորս ալ զոհեր ենք" Translation from Armenian: Arshaguhi Teotig: "We are all Victims"» (Armenian)։ April 24, 2011։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 17 January 2013-ին։ արտագրուած է՝ 14 December 2012 
  5. ↑ VARTAN MATIOSSIAN։ «Teotig: The First Historian of Armenian Printing»։ արտագրուած է՝ 14 December 2012 
  6. ↑ «Sibil Biography»։ An electronic library featuring a huge collection of documents on Armenian literature, history, religion and anything Armenia-related.։ Armenianhouse։ արտագրուած է՝ 8 October 2011 
  7. ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Ա։ Երեւան: «Սովետական գրող»։ էջ էջ 356-357