Սառնաղբիւր (Շիրակի մարզ)

Բնակավայր
Սառնաղբիւր
Երկիր	Հայաստան
Պաշտօնական լեզու	հայերէն
Բնակչութիւն	2971 մարդ (2011)[1]
Ժամային գօտի	UTC+4։00

Սառնաղբիւր (Շիրակի մարզ), գիւղ Հայաստանի Շիրակի մարզի հարաւ-արեւելեան կողմը, մարզի կեդրոնէն 34 քմ. հարաւ:

Հին ժամանակ կոչուած է՝ Ուռենուտ, Սոգեուտլի։ Սառնաղբիւր վերակոչուած է 1940 թուականին:

Գիւղը ունի արհեստական ջրամբար, որ կ'ոռոգէ Անիի տարածքի 1000 հեկտար հողատարածութիւնը:

Պատմութիւն

Գիւղին մէջ գոյութիւն ունի հնավայր: Կալաչի կամ Ղալաչի կոչուող բլուրին վրայ կան բազմաթիւ վկայութիւններ, որոնք կը փաստեն հնավայրի գոյութիւնը, սակայն առ այժմ այն ոչ մէկ հնագիտական ուսումնասիրութիւններու չէ ենթարկուած։ Գիւղի անուանացանկին մէջ կը նշմարուի նաեւ Գիոդիկենտի եւ Սիոգութլի կամ Սոգթլու անունները, որոնք տրուած են թուրքերուն կողմէ 1918 թուականի մայիսեան հերոսամարտերու ժամանակ: Գիւղը բաւականին լուրջ դիմադրութիւն ցոյց տուած է թուրքական ջարդարարներուն մայիսի 18–23 կամ 24 1918 ժամանակաշրջանին: Այս դէպքերուն վերաբերեալ կան բազմաթիւ վկայութիւններ։ Գիւղը բաւականին մեծ տարածք ունի։

Բնակչութիւն

Նախնիները 1828-1829 թուականին գաղթած են Ալաշկերտէն, Կարսէն, Բասենէն եւ Մուշէն։

Սառնաղբիւրի ազգաբնակչութեան փոփոխութիւնը.^[2]

Տարի	1831	1897	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2004
Բնակիչ	262	2385	2851	2012	2394	2460	2928	3034	2159

Տնտեսութիւն

Բնակչութիւնը կը զբաղի անասնապահութեամբ, հացահատիկի մշակմամբ:

Օգտակար հանածոներ

Սառնաղբիւրի մէջ կը գտնուի նաեւ քարահանք, ուր գոյութիւն ունին վարդագոյն տուֆ եւ աւազի հանք «Բողթլու» անունով։ Գիւղի տարածքին մէջ կան տուֆի եւպեմզայի հարուստ պաշարներ։

Կրթութիւն

Գիւղը ունի մէկ դպրոց, ուր կը գործեն նաեւ արտադասարանային խմբակներ, բանավէճի ակումբ եւ տեղի կ'ունենան առողջ ապրելակերպի սեմինարներ։

2016 թուականին, գիւղին մէջ Հայաստանի մանուկներ բարեգործական հիմնադրամի նիւթական օժանդակութեամբ տեղադրուած է մարզահրապարակ։

Աղբիւրներ

Սառնաղբիւրի մէջ կը գտնուին շարք մը սառնորակ աղբիւրներ։ Անոնցմէ յիշարժան էն «Կաթնով աղբիւր», «Թմոյի աղբիւր», «Ձորի Աղբիւր», «Կանալ», «Պռտի աղբիւր» եւ այլ աղբիւրներ։

Պատմամշակութային կառոյցներ

Գիւղը ունի շարք մը պատմական կոթողներ, որոնք կը վկայեն, որ գիւղի տարածքին մէջ հին ժամանակ մարդիկ բնակութիւն հաստատած են:

Գիւղի կեդրոնը կը գտնուի Սուրբ Թադէոս (1883), Սուրբ Յակոբ (V-VI դարեր) եւ Սուրբ Կարապետ (1205) եկեղեցիները։ Գիւղին մօտ կը գտնուին V-XIII դարերու Հոգեվանքը, Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ ուխտատեղին, իսկ 6 քմ. արեւելք՝ Սուրբ Ղազար եկեղեցին (V-VI դարեր), «Գնդաքար» (Ն.Ք. առաջին հազարամեակ) եւ «Բերդիկ» (Ն.Ք. 2-րդ հազարամեակ) ամրոցները։ 1883 թուականին կառուցուած է Թադէոս Առաքեալ եկեղեցին, որ մինչեւ օրս կը գործէ

• 
  Կարմիր վանք
• 
  Թադէոս Առաքեալ եկեղեցի
• 
  Սուրբ Յակոբ վանք
• 
  Արիդ կլիման Սառնաղբիւրի մէջ
• 
  Անապատակիսաանապատային տարածք
• 
  Սառնաղբիւրի աղբիւր
• 
  Սառնաղբիւրի ջրամբարը
• 
  Սառնաղբիւրի յուշաղբիւրը

Յայտնի անձինք

• Հայկարամ Մխիթարեան, Նախկին ԱԺ պատգամաւոր, «Հայմամուլ» ՓԲԸ գլխաւոր տնօրէն, ՀՀ կառավարութեան աշխատակազմի գործերու կառավարիչ, ՀՀ նախագահի աշխատակազմի գործերու կառավարիչ, վերջերս՝ ՀՀ ԱԻՆ փոխնախարար
• Արշալոյս Սարոյեան
• Գուրգէն Սահակեան
• Սամուէլ Նիկոյեան (ծ. 1958), ՀՀ Ազգային ժողովի նախկին նախագահ, քաղաքական գործիչ։

Ծանօթագրութիւններ

1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q110751466"></a>
2. «Հայաստանի հանրապետութեան բնակավայրերու բառարան, էջ 174»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-09-12-ին։ արտագրուած է՝ 8 Մայիս 2014 

Արտաքին յղումներ

• Սառնաղբիւր գիւղի էջը CAA կայքին մէջ Archived 2016-08-15 at the Wayback Machine.
• Սառնաղբիւր գիւղի մասին Armeniapedia.org կայքին մէջ