დერებაში (პაზარის რაიონი)
| სოფელი | |
|---|---|
|
დერებაში | |
| ქვეყანა |
 თურქეთი |
| პროვინცია | რიზეს პროვინცია |
| რაიონი | პაზარის რაიონი |
| კოორდინატები | 41°09′54″ ჩ. გ. 40°56′38″ ა. გ. / 41.16500° ჩ. გ. 40.94389° ა. გ. |
| ადრეული სახელები | წუკიტა / ცუკიტა |
| საფოსტო ინდექსი | 53300 |
  | |
დერებაში (თურქ. Derebaşı) — სოფელი პაზარის რაიონში, რიზეს პროვინცია, თურქეთი. მდებარეობს რიზედან 45 კილომეტრში, ხოლო რაიონის ცენტრ პაზარიდან 8 კილომეტრში.[1] 2020 წლის მონაცემებით სოფელში 417 ადამიანი ცხოვრობს.[2]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სოფელ დერებაშის ძველი სახელი ცნობილია როგორც წუკიტა ან ცუკიტა. ეს ადგილის სახელი თურქულ ენაში შევიდა როგორც „სუკიტა“.[3][4] კერძოდ, 1876 წლის ტრაპიზონის ვილაიეთის სალნამეში და 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში მოხსენიებულია როგორც სუკიტა (სოქითა).[5]
წუკიტა ან ცუკიტას სოფელი, რომელიც მდებარეობს ლაზეთის რეგიონში, ანტიკურ პერიოდში კოლხეთის სამეფოს საზღვრებში შედიოდა. ოსმალებმა, ტრაპიზონის იმპერიის განადგურების შემდეგ 1461 წელს, 1547 წელს ეს რეგიონიც სრულად დაიპყრეს.[6] 1876 წლის ტრაპიზონის ვილაიეთის სალნამეს მიხედვით, ეს დასახლება ეკუთვნოდა ტრაპიზონის ვილაიეთის ლაზისტანის სანჯაყის ათინას კაზას. მოსახლეობა შედგებოდა 40 ოჯახისგან, სულ 125 ადამიანისგან. თუმცა, შესაძლოა ეს რიცხვი მხოლოდ მამაკაცების რაოდენობას გულისხმობდა. სოფელში დასაბეგრი პირუტყვის რაოდენობა შემდეგნაირად იყო აღრიცხული: 48 ცხვარი, 95 თხა, 35 ძროხა, 11 ხარი, 5 კამეჩი და 5 ცხენი.[7]
ნიკო მარი 1910 წელს ლაზისტანის რეგიონში კვლევითი მოგზაურობისას სოფლის სახელს წერდა როგორც „მწუკიტა“. ამ დროს ათინას კაზაში იყო 69 სოფელი და ამ სოფლებიდან 64-ში ლაზურად საუბრობდნენ. მწუკიტას სოფელიც ლაზურენოვან დასახლებებს შორის მოიხსენია.[8] სოფელი პირველი მსოფლიო ომის დროს რუსების ხელში გადავიდა და გარკვეული პერიოდი რუსულ მმართველობაში იმყოფებოდა. რუსული მმართველობის დროს, 1917 წელს ლაზისტანის რეგიონში კვლევითი მოგზაურობისას ქართველმა ენათმეცნიერმა იოსებ ყიფშიძემ, რომელმაც სოფლის სახელი დაწერა როგორც წუკიტა, აღნიშნა რომ სოფელში 50 ოჯახში ცხოვრობდა 261 ადამიანი და მოსახლეობის უმრავლესობა ლაზებისგან შედგებოდა.[9]
წუკიტა ან ცუკიტას სოფელი 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში „სუკიტას“ სახელით რიზეს ვილაიეთის ათინას კაზას ცენტრალურ ნაჰიეს ეკუთვნოდა.[5] 1935 წლის საყოველთაო აღწერისას, არტვინისა და რიზეს ვილაიეთების გაერთიანებით შექმნილ ჩორუჰის ვილაიეთში იგივე ადმინისტრაციული სტატუსი ჰქონდა და მოსახლეობა 498 ადამიანისგან შედგებოდა.[10] რადგან წუკიტა ან სუკიტა არ იყო თურქული სახელი, სოფლის სახელი 1959 წელს შეიცვალა დერებაშად.[11] 1965 წლის საყოველთაო აღწერისას დერებაშის სოფლის მოსახლეობა შედგებოდა 944 ადამიანისგან და ამ მოსახლეობიდან 342 ადამიანმა იცოდა წერა-კითხვა.[12]
სოფელში არის მეჩეთი, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც სეიდიოღლუს მეჩეთი, აშენებული 1902 წელს და გარემონტებული 1976 და 1986 წლებში.[13]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Derebaşı Köyü (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 Mart 2015. ციტირების თარიღი: 4 Haziran 2014.
- ↑ Rize Pazar Derebaşı Köy Nüfusu (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 Ağustos 2019. ციტირების თარიღი: 5 Şubat 2020.
- ↑ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 125, ISBN 978-605-89094-0-3
- ↑ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), 2 cilt, Batum, 1979, II. Cilt s. 7.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 Haziran 2024. ციტირების თარიღი: 30 Haziran 2024.
- ↑ 5.0 5.1 Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ↑ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. დაარქივებული 2024-06-19 საიტზე Wayback Machine. ISBN 99940-61-43-7
- ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ↑ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 72, ISBN 9786055753634.
- ↑ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 170.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 Mayıs 2024. ციტირების თარიღი: 30 Haziran 2024.
- ↑ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 340.
- ↑ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 755.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 Şubat 2020. ციტირების თარიღი: 31 Ocak 2023.
- ↑ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 526.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 Şubat 2020. ციტირების თარიღი: 30 Haziran 2024.
- ↑ Atina Kazası. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 Ocak 2022. ციტირების თარიღი: 26 Mart 2022.