თეფეიურთი (არჰავის რაიონი)

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ არილი.
სოფელი
თეფეიურთი
ქვეყანა თურქეთის დროშა თურქეთი
პროვინცია ართვინის პროვინცია
რაიონი არჰავი
კოორდინატები 41°19′37″ ჩ. გ. 41°20′57″ ა. გ. / 41.32694° ჩ. გ. 41.34917° ა. გ. / 41.32694; 41.34917
ადრეული სახელები იუქარი-ქუთუნეთი
მოსახლეობა 129 (31 დეკემბერი, 2021)[1]
სასაათო სარტყელი UTC+3 და თურქეთის დრო
საფოსტო ინდექსი 08290
თეფეიურთი (არჰავის რაიონი) — თურქეთი
თეფეიურთი (არჰავის რაიონი)

თეფეიურთი (თურქ. Tepeyurt) — სოფელი არჰავის რაიონში, ართვინის პროვინცია, თურქეთი. მდებარეობს რაიონის ცენტრ არჰავიდან 8 კილომეტრში.[2] 2020 წლის მონაცემებით სოფელში 147 ადამიანი ცხოვრობს.[3]

სოფლის ძველი ისტორიული, ქართული სახელწოდებაა სიდრა.[4]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თეფეიურთის და შენქოის სოფლების საერთო ძველი სახელი არის კუტუნითი. ლაზური ტოპონიმი კუტუნითი (კუტუნითი) ნიშნავს „მოკლე ადგილს“.[5] კერძოდ, 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულში და 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში თეფეიურთის სოფელი მოხსენიებულია როგორც კუტუნით-ი ულია (قوطونت علیا), ხოლო შენქოი როგორც კუტუნეთ-ი სუფლა (قوطونت سفلا).[6][7] კუტუნით-ი ულია (ზემო კუტუნითი) ლაზურად იწერება როგორც "ჟილენ კუტუნითი" (ჟილენ კუტუნითი).[8]

კუტუნითის სოფელი, რომელიც მდებარეობს ლაზეთის რეგიონში, ანტიკურ პერიოდში კოლხეთის სამეფოს საზღვრებში შედიოდა. ოსმალებმა, ტრაპიზონის იმპერიის განადგურების შემდეგ 1461 წელს, 1547 წელს სრულად დაიპყრეს ეს რეგიონი.[9] 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულის მიხედვით, კუტუნით-ი ულია (ზემო კუტუნითი) სოფელი ეკუთვნოდა ტრაპიზონის პროვინციის ლაზისტანის სანჯაყის არჰავის ოლქს. მოსახლეობა შედგებოდა 37 ოჯახში მცხოვრები 52 ადამიანისგან. თუმცა, შესაძლებელია, რომ ეს რიცხვი მხოლოდ მამაკაცების რაოდენობას შეიცავდა. სოფელში დასაბეგრი საქონლის რაოდენობად დაფიქსირებულია 150 ძროხა, 4 ხარი და 1 ცხენი.[6]

ზემო კუტუნითის სოფელი პირველი მსოფლიო ომის წლებში რუსული მმართველობის საზღვრებში მოექცა. ქართველმა ენათმეცნიერმა იოსებ ყიფშიძემ, 1917 წელს ლაზეთის რეგიონში კვლევითი მოგზაურობისას, სოფლის სახელი ჩაწერა როგორც „კუტუნითი ულია“.[10]

ზემო კუტუნითის სოფელი, 1928 წლის ოსმალური სოფლების სიის მიხედვით, ეკუთვნოდა რიზეს პროვინციის ჰოპას ოლქის არჰავის მხარეს.[7] 1935 წლის საყოველთაო აღწერაში „კუტუნიულია“-დ მოხსენიებული დასახლება, არტვინისა და რიზეს პროვინციების ნაცვლად შექმნილი ჩორუჰის პროვინციის ჰოპას ოლქის არჰავის მხარის სოფელი იყო და მისი მოსახლეობა 220 ადამიანისგან შედგებოდა.[11] ვინაიდან კუტუნითი ან კუტუნიტი არ არის თურქული სიტყვა, ზემო კუტუნითის სოფლის სახელი 1959 წელს 7267 ნომრიანი კანონით შეიცვალა ტეპეიურტად.[12] 1965 წლის საყოველთაო აღწერის მიხედვით, შენქოის მოსახლეობა შედგებოდა 258 ადამიანისგან, რომელთაგან 108 განათლებული იყო.[13]

თეფეიურთის სოფელში 2014 წელს არქიტექტურული იერსახის შენარჩუნებით გამოირჩეოდა 2 ლაზური სახლი და 4 სერენდერი.[14]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500
  2. ↑ Tepeyurt Köyü (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 Mart 2015. ციტირების თარიღი: 4 Haziran 2014.
  3. ↑ Tepeyurt, Turkey Page (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 Ağustos 2019. ციტირების თარიღი: 5 Şubat 2020.
  4. ↑ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 214, ISBN 978-605-5708-85-6.
  5. ↑ Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi – Artvin İli Arhavi İlçesi Örneği. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 Mart 2022.
  6. ↑ 6.0 6.1 Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 367, ISBN 9789157871117.
  7. ↑ 7.0 7.1 Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
  8. ↑ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 181, ISBN 978-605-89094-0-3
  9. ↑ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. დაარქივებული 2024-06-19 საიტზე Wayback Machine. ISBN 99940-61-43-7
  10. ↑ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 155.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 Mayıs 2024.
  11. ↑ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 261.
  12. ↑ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 783.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 Şubat 2020.
  13. ↑ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 Şubat 2020.
  14. ↑ Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi – Artvin İli Arhavi İlçesi Örneği. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 Ocak 2022.
ხ • გ • რ
ქალაქი
სოფლები