ირმაქოი (პაზარის რაიონი)

სოფელი
ირმაქოი
ქვეყანა თურქეთის დროშა თურქეთი
პროვინცია რიზეს პროვინცია
რაიონი პაზარის რაიონი
კოორდინატები 41°08′02″ ჩ. გ. 40°55′52″ ა. გ. / 41.13389° ჩ. გ. 40.93111° ა. გ. / 41.13389; 40.93111
ადრეული სახელები მამაჭივათი
სასაათო სარტყელი UTC+3
ირმაქოი (პაზარის რაიონი) — თურქეთი
ირმაქოი (პაზარის რაიონი)

ირმაქოი (თურქ. Irmakköy) — სოფელი პაზარის რაიონში, რიზეს პროვინცია, თურქეთი. მდებარეობს რიზედან 49 კილომეტრში, ხოლო რაიონის ცენტრ პაზარიდან 12 კილომეტრში.[1] 2020 წლის მონაცემებით სოფელში 614 ადამიანი ცხოვრობს.[2]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფელ ირმაქის ძველი სახელია მამაკივატი.[3] ლაზური ტოპონიმი მამაკივატი (მამაკივათი), რომელიც ასევე ცნობილია როგორც მამაჭივატი (მამაჭივათი), თურქულში შევიდა როგორც მამაკივატი ან მემაკივატი. შესაბამისად, 1876 წლის ტრაპიზონის ვილაიეთის სალნამეში და 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში მოხსენიებულია როგორც მამაკივატი/მემაკივატი (مماكیوات).[4][5][6]

სოფელი მამაკივატი მდებარეობდა ლაზეთის რეგიონში, რომელიც ანტიკურ პერიოდში კოლხეთის სამეფოს საზღვრებში შედიოდა. ოსმალებმა, მას შემდეგ რაც 1461 წელს გაანადგურეს ტრაპიზონის იმპერია, 1547 წელს ეს რეგიონიც სრულად დაიპყრეს. [7] 1876 წლის ტრაპიზონის ვილაიეთის სალნამეს მიხედვით, სოფელი ექვემდებარებოდა ტრაპიზონის ვილაიეთის ლაზისტანის სანჯაყის ათინის კაზას. მოსახლეობა შედგებოდა 57 კომლში მცხოვრები 180 ადამიანისგან. თუმცა, სავარაუდოა, რომ ეს რიცხვი მხოლოდ მამრობითი სქესის მოსახლეობას მოიცავს. სოფელში დასაბეგრი პირუტყვის რაოდენობად აღრიცხულია 31 ცხვარი, 16 თხა, 100 ძროხა და 11 ხარი.[8]

კულტურის ისტორიკოსმა ნიკოლოზ მარმა 1910 წელს ლაზეთის რეგიონში კვლევითი ექსპედიციის დროს დაწერა, რომ ათინის კაზაში იყო 69 სოფელი და აქედან 64-ში ლაზურად საუბრობდნენ. სოფელი მამაკივატიც დაასახელა ლაზურენოვან დასახლებულ პუნქტებს შორის და აღნიშნა, რომ ეს დასახლება მდებარეობდა დადივატისა და პაპილატის სოფლებს შორის.[9] მამაკივატის სოფელი პირველი მსოფლიო ომის დროს რუსების ხელში გადავიდა. რუსული მმართველობის პერიოდში, 1917 წელს, ლაზისტანის რეგიონში კვლევითი ექსპედიციის დროს, ქართველმა ენათმეცნიერმა იოსებ ყიფშიძემ სოფლის სახელი რუსულად დაწერა როგორც მამაკივატი (Мамакиват). ამ პერიოდში მამაკივატის სოფელში 77 კომლში 479 ადამიანი ცხოვრობდა.[10]

სოფელი მამაკივატი 1928 წლის ოსმალური სოფლების სიის მიხედვით ექვემდებარებოდა რიზეს ვილაიეთის ათინის კაზას ცენტრალურ ნაჰიეს.[6] 1935 წლის საყოველთაო აღწერაში სოფელი, რომელიც დაწერილი იყო როგორც „მამაკივატი", იმავე ადმინისტრაციულ მდგომარეობას ინარჩუნებდა რიზესა და ართვინის ვილაიეთების გაერთიანებით შექმნილ ჩორუხის ვილაიეთში და მისი მოსახლეობა შეადგენდა 741 ადამიანს. თუმცა, ამ დროისთვის ათინის კაზას სახელი შეიცვალა და ეწოდა ფაზარის კაზა.[11] რადგან მამაკივატი ან მამაკივატი არ იყო თურქული სახელი, 1959 წელს სოფლის სახელი შეიცვალა და ეწოდა ირმაქი.[12] 1965 წლის საყოველთაო აღწერის მიხედვით ირმაქის სოფლის მოსახლეობა შედგებოდა 1,025 ადამიანისგან და ამ მოსახლეობიდან 196 ადამიანმა იცოდა წერა-კითხვა.[13]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Irmak Köyü (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 Mart 2015. ციტირების თარიღი: 4 Haziran 2014.
  2. ↑ Rize Pazar Irmakköy Pazar Nüfusu (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 Ağustos 2019. ციტირების თარიღი: 5 Şubat 2020.
  3. ↑ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, „Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü“, İstanbul, 2009, s. 109, ISBN 978-605-89094-0-3
  4. ↑ İuri Siharulidze, „Çaneti / Lazeti“ (ჭანეთი / ლაზეთი), 2 cilt, Batum, 1979, II. Cilt s. 21.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 Haziran 2024.
  5. ↑ „Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904“, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
  6. ↑ 6.0 6.1 Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
  7. ↑ „კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 საიტზე Wayback Machine (archived 2024-06-19) ISBN 99940-61-43-7
  8. ↑ „Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
  9. ↑ Nikolay Marr, „Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 72, ISBN 9786055753634.
  10. ↑ İoseb Kipşidze, „Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), „მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 170.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 Mayıs 2024. ციტირების თარიღი: 5 Temmuz 2024.
  11. ↑ Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 273.
  12. ↑ „Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 717.
  13. ↑ „1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 527.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 Şubat 2020. ციტირების თარიღი: 16 Haziran 2024.
ხ • გ • რ
ქალაქი
სოფლები