Charlois

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Charlois Gewaeze gemeinte in Nederlandj
Gevörmp	1462
Opgehaeve	1895
Opgegange in	Rotterdam
Provincie	Holland, Zuid-Holland
Hoofplaats	(Aajd-)Charlois
Opperflaakde (bie opluffing)	23,11[1] km²
– daovan water:	? km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	9.706 (1889)[2]
– deechde:	420,0/km²
Lies van börgemeisters

Charlois (oetspraok /'ʃaːrlo^us/ (Standaardnederlands); /'ʃaːjlɜus/ (Rotterdams)) is e stadsdeil (veurheer deilgemeinte) vaan de Nederlandse stad Rotterdam. Charlois, tot 1895 'n zelfstendege gemeinte, waor vaanajds sterk agrarisch vaan karakter, meh veranderde compleet vaan aongeziech nao de annexatie door Rotterdam. Neve de aw dörpsbebouwing besteit 't stadsdeil veur de groete mierderheid oet arbeierswieke. Charlois ligk op 't eiland IJsselmonde en maak deil oet vaan Rotterdam-Zuid.

Indeiling

Vaanajds bestoont de gemeinte Charlois oet versjèllende polders. Centraol laog de Polder vaan Charlois, rech te zuie vaan de Katendrechtse Polder, mèt 't dörp in de noordwesteleken hook. Westelek daovaan gaof 't de Robbenoordpolder, de Heijpolder en de Buitenpolder. Aon d'n ooskant voont me de Hillenpolder, 't Karnemelksland en de Polder vaan Smeetsland, dee 't mèt IJsselmonde deilde. Neve 't dörp gaof 't versjèllende naobersjappe in de gemeinte, wie de Zuidhoek (in 't zuidweste), d'n Oosthoek (in 't zuidooste), Hillersluis (in 't noordweste) en Rhoonse Brug (in 't uterste zuidooste, op de grens mèt Rhoon).^[3] Sinds de annexatie vaan Katendrecht umvatde de gemeinte Charlois ouch de Katendrechtse Polder en de Katendrechtse boetegorze, zoewie natuurlek 't dörp Katendrecht. Väöl is vaan dit alles neet euvergebleve. De mieste polders woorte vergrave veur haves, en wat resteerde woort volgebouwd. De Polder vaan Charlois bleef evels gespaord; mèt get meujte kin me de dieke nog herkinne (oonder mie Charloise en Katendrechtse Lagedijk).^[4]

't Modern stadsdeil umvat zeve wieke. 't Havegebeed kump neet in aonmerking veur zelfbesjikking en huurt daorum bij gein inkel stadsdeil. Wijer hure sommege woenwieke op veurmaolege Charloise groond allewijl bij 't stadsdeil Feijenoord.

Aajd-Charlois

Aw Kèrk in Aajd-Charlois

't Aajd dörp, rech tege de Maashaven en de Waalhaven in. Dees wiek heet väöl vaan häör dörps aongeziech behawwe en kint 'n aontal monuminte. Opvalle deit oonder mie de Aw Kèrk (Clemenskèrk), de Wallacefontein en get hierehoezer.

Carnisserbuurt

Kort-eweg Carnisse; 'n veuroorlogse, vrij volkse buurt middenin de polder aon de Carnissesingel. Tot de Carnissebuurt rekent me ouch winkelcentrum en transferium Zuidplein en evenemintehal Ahoy'.

Heijplaat

Ein vaan de bezunderste wieke vaan Charlois: dit is 'n kolonie gebouwd veur de wèrklui vaan de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. 't Ligk tösse de Waalhaven en de Eemhaven in, kilometers eweg vaan de kortsbij aander bewoening. Mèt e poontveer euver de Nui Maos kump me nog 't snelste in de res vaan de stad (i.c. Delfshaven). Op de Heijplaat vint me twie kèrke en 'ne supermerret, al steit 't niveau vaan de veurzeninge zwoer oonder drök.^[5]

Pendrecht

Baafskèrk in Pendrecht

Pendrecht is geneump nao de gelieknaomege polder die oonder Rhoon vèlt, meh ligk zelf nog get noordeleker, in de Polder vaan Charlois. 't Is 'n nao-oorlogse wiek mèt straote geneump nao dörper die bij de Watersnoedramp vaan 1953 getroffe woorte. Blikvaanger is de modernistische Sint-Baafskèrk. De wiek, dee oets good bekind stoont, góng in later decennia sterk achteroet. Me is daorum begós te sanere en de väölal verawwerde flats aof te breke.

Tarwewijk

Dees ligk in 't noordooste, tege Carnisse aon. De Tarwewijk is, wie Carnisse, 'n veuroorlogse nuibouwbuurt, al zien de hoezer euver 't algemein kleinder. De wiek heet geine goje naom en kint väöl sociaol probleme.

Wielewaal

De Wielewaal, geneump nao twie pole (wiele) vaan diekdoorbraoke, is 'n klein wiek zuielek vaan Aajd-Charlois. Ze is kort nao d'n oorlog gebouwd tege d'n ergste woeningnoed. De hoezer waore eigelek neet gemeind veur permanint te blieve stoon en vertuine verval, veural umtot ze neet oonderheid zien. De gemeinte wèlt ze binnekort goon slope en vervaange.

Zuidwijk

Zuidwijk ligk oostelek vaan Pendrecht en is kort nao de Wielewaal gerealiseerd. Hei waor 't wel de bedoeling veur de woeninge te laote stoon.

Bestuur

Börgemeisters

De gemeinte Charlois had de lèste decennia de volgende börgemeisters:

Ambstied	Naom börgemeister	Partij of struiming	Bezunderhede
18?? - 1854	Machiel (M.) Speelman		Ouch börgemeister vaan Katendrecht (sinds 1850).
1854 - 1878	Mr. Hendrik Marinus Barendregt van Charlois		Ouch börgemeister vaan Katendrecht (tot 1874); ieder o.a. Börgemeister vaan Barendrecht.
1878 - 1895	Mr. Johan Diederik Ægidius van Blommestein		Ieder börgemeister vaan Strijen, later vaan Kampen.

Gebeedscommissie

Tot 2014 waor Charlois 'n deilgemeinte mèt 'n eige deilraod. Dees had 25 zetele. De lèste periode (2010-14) woort Charlois bestuurd door 'n coalitie vaan PvdA, CDA, SP en ChristenUnie/SGP (gecombineerde lies). Sinds 2015 gief 't 'n gebeedscommissie mèt 15 zetele en minder take.

Cultuur en bevolking

Etnische samestèlling

In gans Charlois woende in 2012 64.320 lui. Daovaan waor 41% otochtoon, 13% westers allochtoon en 46% neet-westers allochtoon, en wel 11%pt. Surinamers, 9%pt. Turke, 7%pt. Marokkane, 7%pt. Antilliane en 13%pt. waor vaan 'n aander neet-westerse aofkoms.^[6]

Taol

Allewijl huurt me in Charlois 'n väölheid aon versjèllende taole en dialekte spreke. 't Inheims Charlois dialek evels is 'ne vörm vaan 't IJsselmonds, de Hollandse dialekte gesproke op IJsselmonde. Daobinne huurt 't bij de Oos-IJsselmondse dialekte; 't slut daomèt inger aon bij 't plat vaan Barendrecht, Ridderkerk en Hendrik-Ido-Ambacht es bij dat van Rhoon en Pernis, al ligke die plaotse fysiek neet wied vaan Charlois eweg.^[7] De plaotseleke heimkundekrink heet same mèt 'n taolkundege 'nen dictionair vaan 't Charlois oetgebrach.^[8] 't Samestèlle waor e lesteg werk umtot 't plat koelek nog leef; de informante vertrojde in väöl gevalle veural op wat ze ziech nog vaan hun awwers rappeleerde.^[9]

Waope

Op 24 juli 1816 kraog Charlois vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind, wat ziech zoe liet umsjrieve:

Vaan zèlver (wit), boe-op drei baone vaan lazuur (blauw); in e hartsjèld vaan keel (roed) 'ne klummende liew vaan goud.

't Waope weurt zoonder hartsjèld al in d'n achtienden iew geneump in de Nederlandse Stads- en Dörpsbesjriever. E zegel oet dezelfden iew tuint 't hartsjèld wel, meh daan mèt de liew gespegeld. De sjuinsbelk vaan lazuur sjijne te verwieze nao 't waope vaan Bourgondië, boemèt de lienhier vaan Charlois geïerd weurt (zuug oonder). 't Hartsjèld kump euverein mèt 't waope vaan Holland; woersjijnelek is dit neet touwvalleg. 't Kin later zien touwgeveug.^[10]

Historie

Allewel tot de umgeving zier moerasseteg waor en ouch 't tij hei vrij speul had, gaof 't al roond 1200 get bewoening in 't later Charlois. In 1458 pas gief Filips de Goje, hertog vaan Bourgondië, de Reijerweerd (wie 't gebeed daan hèt) in lien aon ziene zoon Sjarel de Stoute. In 1460 gief Sjarel de opdrach 't land te bedieke; dit rech weurt in 1462 in 'n lienak verliend aon Matteys de Buyser, IJsbrand Uyt ten Hage, Arend van der Woude en Anthony Michelsz. van Eversdijck. Sjarel bepaolt tot 't gebeed "'t land vaan Charolais" moot heite, nao zie graofsjap in Fraankriek en oetindelek ouch nao häömzelf. De Polder vaan Charlois weurt aongelag; aander polders volge.

In 1811, oonder Napoleontisch bewind, weurt de gemeinte Katendrecht bij Charlois geveug. Dit maak me in 1816 dalek weer oongedoon. In 1874 evels kump Katendrecht obbenuits oonder Charlois. In dezen tied pas de lendeleke gemeinte ziech laankzaam aon aon de greujende Rotterdamse have. Zoewel bij Katendrecht es bij Charlois weure haves gegrave. Es de stad Rotterdam Charlois in 1895 (tegeliek mèt Kralingen) gans annexeert, geit 't hel. Väöl vaan 't polderland weurt tot have vergrave en um 't dörp heer koume groete arbeierswieke. De echte Charloisers rake in de minderheid en de industrie los de landbouw en veehawwerij aof es veurnaomste bestoonsmiddel. Dit is nog mie 't geval es westelek vaan Charlois ouch de Waalhaven kump. Ouch in 't Interbellum en nao d'n Twiede Wereldoorlog greujt Charlois hendeg.

Vaanaof oongeveer 1970 teikent ziech 'n dudeleke 'witte vlöch' aof, samehaangend mèt 'n ummer groeter aontal allochtone. In de welvaartsstaot weure väöl vaan de huiskes te klein gevoonde. 't Verval is neet in alle wieke eve sterk. Sinds de koms vaan de metro is Charlois good vaanoet 't Centrum te bereike (en v.v.).

Historische inwoenertalle

Jaor Aontal Greuj (gans Z-Holland) 1795 1.862[11] -- 1830 2.450[12] +31,6% 1840 2.725[13] +11,2% (+9,6%) 1849 2.951[14] +8,3% (+7,1%)

Jaor Aontal Greuj (gans Z-Holland) 1859 3.330[15] +12,8% (+9,5%) 1869 4.479[16] +34,5% (+11,5%) 1879 7.814[17] +74,5% (+16,8%) 1889 9.706[2] +24,2% (+20,5%)

Opmerkinge

• Genormaliseerd nao tien jaor kump de greuj tösse 1795 en 1830 oet op +8,2%.
• Charlois annexeerde in 1874 de gemeinte Katendrecht. Die gemeinte had bij häör lèste volkstèlling (1869) 1.296 inwoeners. Dit bringk de greuj vaan 'groet-Charlois' tösse 1869 en 1879 op 35,3%.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 tot 1889

(v₁₈₃₀=100)

Blauw: Provincie Zuid-Holland
Greun: Reële greuj Charlois
Leechgreun: Virtuele greuj Charlois

Bronne

Dit artikel is deils gebaseerd op 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer informatie kump vaan de artikele euver de wieke.

Rifferenties

1. De gemeinteatlas vaan Kuijper gief 2142 ha veur Charlois en 169 veur 't daan nog zelfstendeg Katendrecht. Bij oplufting waor Katendrecht intösse aon Charlois touwgeveug.
2. Volkstèlling 1889 - Zuid-Holland
3. Charlois ind jaore 1860 in de gemeinteatlas vaan Kuijper
4. 't Huieg Charlois op Google Maps. Charloise Lagedijk op zoomniveau te zien, veur de Katendrechtse Lagedijk is wijer inzoome nujeg.
5. Heijplaat.com - Voorzieningen
6. CBS Statline - Bevolking en allochtone in Charlois
7. HET DIALECT VAN CHARLOIS (1):DE DIALECTEN VAN HET EILAND IJSSELMONDE
8. Historisch Charlois - Boeken - Sjaarloos woordenboek
9. Rotterdam Charlois - Informatie
10. Herladrywiki - Charlois
11. Volkstèlling 1795 - Holland
12. Volkstèlling 1830
13. Volkstèlling 1840 - Zuid-Holland
14. Volkstèlling 1849 - Zuid-Holland
15. Volkstèlling 1859
16. Volkstèlling 1869
17. Volkstèlling 1879 - Zuid-Holland

Extern links

• Site euver 't stadsdeil
• Charlois op de site vaan de Gemeinte Rotterdam

Rotterdam: Sjtadsdeile, opgelufde gemeintes en dörpsgemeinsjappe
Centrum (Cool) | Charlois (Heijplaat) | Delfshaven (Oud- en Nieuw-Mathenesse) | Feijenoord (Katendrecht) | Hillegersberg-Schiebroek (Hillegersberg · Schiebroek · Terbregge) | Hoek van Holland | Hoogvliet | IJsselmonde | Kralingen-Crooswijk (Kralingen) | Noord | Overschie | Pernis ('s-Gravenambacht) | Prins Alexander (Kralingse Veer) | Rozenburg (Blankenburg)