Sint Jansteen

**Sint Jansteen**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Zeeland
Gemeente	Hulst
Coördinaten	51° 16′ NB, 4° 3′ OL
Algemeen
Oppervlakte	4,45 km²
- land	4,45 km²
- water	0 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	3.190 ; (717 inw./km²)
Woningvoorraad	1.504 woningen
Overig
Woonplaatscode	3089
Detailkaart
	Sint Jansteen in de gemeente Hulst
Portaal	Nederland

Sint Jansteen (Oost-Vlaams: Stiejn) is een dorp in de gemeente Hulst, in de Nederlandse provincie Zeeland. Het dorp heeft 3.190 inwoners (2023). Tot 1 april 1970 was Sint Jansteen een zelfstandige gemeente, waartoe ook de plaatsen Heikant, gedeelte van Kapellebrug en Absdale behoorden. In het dorp bevindt zich een voormalig raadhuis uit 1790.

Geschiedenis

Het dorp is rond 1100 ontstaan en kreeg rond 1190 een kasteel (steen) met daarnaast een kapel, gewijd aan Sint-Jan. Hieraan dankt het zijn naam Sint Jan ter Stene, later Sint Jansteen. Dit steen zou gestaan moeten hebben op de plaats waar nu de kerk staat, hoewel er in een wei in de Wilhelminastraat ook resten gevonden zouden zijn van een groot bouwwerk. Het steen was de zetel van de heer, vanaf de 16e eeuw baron, van Inghelosenberghe. Vroeger heette het dorp ook wel Steen en Glossenberghe.^[2] Het dorp had een nauwe band met de stad Gent en het kasteel diende als buitenverblijf van Zeger II van Viggezele, burggraaf van Gent. Van Zeger III verkregen de burgers van Sint Jansteen in 1226 een keur, waarin het recht op een eigen schepenraad, met een meier aan het hoofd, werd vastgelegd. In 1256 was Sint Jansteen een zelfstandige parochie. Het patronaatsrecht was in handen van het kapittel van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Doornik. Vanaf 1586 viel de parochie onder het Bisdom Gent.

In 1664 werd de grens tussen de Republiek der Verenigde Nederlanden en de Spaanse Nederlanden definitief vastgesteld. De baronie van Sint Jansteen werd toen bij de Republiek gevoegd. In 1669 weigerde de vrouwe van Sint Jansteen, Magdalena Vilain, leenhulde te doen aan de Staten-Generaal, waarmee een voorlopig einde kwam aan de baronie. De heerlijkheid werd echter in 1731 gekocht door Gijsbert van Hogendorp, en de Van Hogendorps bleven in het bezit daarvan totdat eind 18e eeuw het feodaal stelsel door de Fransen werd opgeheven. De laatste heer heeft nog het gerechtsgebouw, later gemeentehuis, laten bouwen.

Op 26 april 1747 liet Luitenant-generaal Pieter de la Rocque, commandant van Hulst, het dorp bij de nadering der Fransen tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog, Sint Jansteen platbranden, waarop enkel de kerk en wat huizen overeind bleven.^[3] Daarbij werd mogelijk ook het kasteel verwoest.^[4] De la Rocque werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf op Slot Loevestein voor zijn gedrag bij dat beleg. Het dorp is herbouwd maar heeft weinig sporen van voor 1747 overgehouden.^[5]

Heren van Sint Jansteen

Tot de vrijheren van Sint Jansteen behoorden onder andere:

Zeger III van Gent, van 1200-1227
Walter van Gent, bijgenaamd Vilain
Alexander van Gent, bijgenaamd Vilain, van 1262-1280
Jan Vilain, 1342-1385

Bezienswaardigheden

De Johannes de Doperkerk bevindt zich aan de Hoofdstraat 4. Ze werd in 1860 ingewijd en architect was P. Soffers. In 2018 werd het kerkgebouw omgevormd tot een brouwerij.^[6]
Mariakapelletje aan de Hogeweg
Voormalig raadhuis, aan Hoofdstraat 25, werd door de laatste heer van Sint Jansteen omstreeks 1790 gebouwd als gerechtshuis. Het was versierd met twee houten beelden: een van Vrouwe Justitia en een van Vrouwe Prudentia. Deze beelden zijn nu te zien in het gemeentehuis van Hulst.

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Sint Jansteen

Natuur en landschap

Sint Jansteen, op de overgang van het zeekleipoldergebied en het hoger gelegen Waasland, kent in zijn omgeving een aantal natuurgebieden: De Steense bossen en de Clingse bossen ten oosten van Sint Jansteen, en de Wildelandenpolder ten zuiden van het dorp.

Economie

Van de historische economische activiteiten kunnen de vlasteelt, de vlasbewerking en textielindustrie, en de klompenmakerijen worden genoemd. Van 1838-1949 was er bierbrouwerij "De Appel", terwijl van 1894-1937 ook bierbrouwerij "De Eendracht" bestond.

Sport

In Sint Jansteen zijn verschillende sportverenigingen actief.

Schutterij: Schuttersvereniging Sint Jan
Tennisvereniging: TC Smash
Voetbalvereniging: VV STEEN

Trivia

De steense kasteelheer Zeger zou als voorbeeld gestaan hebben voor een van de belangrijke dierentypes uit het verhaal "Van den vos Reynaerde".
Tijdens carnaval worden inwoners van Sint Jansteen "Steense ratten" genoemd.