Terminonatator
| Terminonatator Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Terminonatator ponteixensis | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Terminonatator Sato, 2003 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Terminonatator ponteixensis | |||||||||||||
Terminonatator op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Terminonatator[1][2] (betekent 'laatste zwemmer') is een geslacht van uitgestorven elasmosauride plesiosauriërs uit het Laat-Krijt van Saskatchewan, Canada. Het is bekend van een schedel en gedeeltelijk skelet van een jongvolwassen individu, gevonden in de Bearpaw-formatie uit het Campanien nabij de Notukeu-kreek in Ponteix. Terminonatator is momenteel een van de jongste plesiosauriërs uit de Western Interior Seaway.
Naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]Terminonatator is gebaseerd op RSM P2414.1, een schedel en gedeeltelijk gearticuleerd onvolledig skelet dat hoog in de Bearpawformatie werd gevonden. Tamaki Sato, die het exemplaar in 2003 een naam gaf en beschreef, gebruikte de geslachtsnaam om de late aanwezigheid in het fossielenbestand te benadrukken, vanuit het Latijn terminus, 'einde', en natator, 'zwemmer', en de soortaanduiding ponteixensis voor Ponteix. Er is slechts één soort beschreven: de typesoort Terminonatator ponteixensis.[3]
RSM P2414.1 lijkt een volwassene te vertegenwoordigen, omdat de wervelbogen zijn gefuseerd met hun wervels, hoewel onvolledige fusie elders in het skelet suggereert dat het een jongvolwassen dier betreft.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Grootte
[bewerken | brontekst bewerken]Het holotype zou klein zijn geweest voor een volgroeide elasmosauride, slechts ongeveer zeven meter lang, hoogstens negen meter als het een extreem lange nek had zoals Elasmosaurus (die tweeënzeventig halswervels had). Een individu van deze lengte zou 1,6 ton hebben gewogen.
Skelet
[bewerken | brontekst bewerken]De schedel zoals bewaard is 26,8 centimeter lang, maar is gebroken nabij het achterste uiteinde. In vergelijking met andere elasmosauriden was de snuit relatief kort. In tegenstelling tot andere plesiosauriërs was het foramen pineale in het schedeldak gesloten en waren er slechts negen tanden in de premaxillaire botten die de punt van de snuit vormen in plaats van tien, hoewel dit individuele variatie kan zijn. De rechterkaak is beter bewaard gebleven dan de linker; ten minste dertien tanden waren aanwezig in het rechterbovenkaaksbeen (het belangrijkste tanddragende bot van de bovenkaak), en zeventien tot achttien tanden waren aanwezig in het rechterdentarium, dat tanden in de onderkaak vasthield. Er was een ongewoon lang benig uitsteeksel op de coronoïde, een bot van de onderkaak. In de hersenpan werden afdrukken van een deel van de hersenen en ander hersenzenuwweefsel gevonden.
De ruggengraat is onvolledig, maar eenenvijftig nek-, zeventien ruggen-, vier sacrale en twaalf staartwervels zijn bewaard gebleven. Meer dan honderdvijftig kiezelstenen, die gastrolieten vertegenwoordigen, werden gevonden in de ribbenkast; de grootste heeft een diameter van zes centimeter. De schouder- en bekkengordel zijn fragmentarisch. Het dijbeen was langer dan het opperarmbeen, wat ongebruikelijk is voor een elasmosauride, en het rechterdijbeen was gebroken en genezen.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Terminonatator is in de Elasmosauridae geplaatst. Hij is belangrijk vanwege zijn late geologische leeftijd, de zeldzame combinatie van een schedel met het grootste deel van een skelet en zijn aard als een elasmosauride (de overblijfselen van plesiosauriërs met korte nek komen vaker voor in vergelijkbare rotsen in Canada). De overblijfselen van vergelijkbare elasmosauriden zijn slecht bewaard gebleven en/of hebben slecht beschreven schedels, waardoor vergelijkingen van dit geslacht met andere elasmosauriden op dit moment moeilijk zijn.
Het volgende kladogram toont de positie van Terminonatator in de evolutionaire stamboom volgens een studie uit 2013.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Sato, Tamaki (2003). "Terminonatator ponteixensis, a new elasmosaur (Reptilia:Sauropterygia) from the Upper Cretaceous of Saskatchewan". Journal of Vertebrate Paleontology 23 (1): 89–103. doi:10.1671/0272-4634(2003)23[89:TPANES]2.0.CO;2.
Noten
- ↑ Terminonatator. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 22-08-2022.
- ↑ Fossilworks: Terminonatator. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 22-08-2022.
- ↑ T. Sato. 2003. "Terminonatator ponteixensis, a new elasmosaur (Reptilia: Sauropterygia) from the Upper Cretaceous of Saskatchewan". Journal of Vertebrate Paleontology 23(1): 89-103
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Terminonatator op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.