7,5 cm PaK 41

7,5cm PaK 41 (L/57)

Dane podstawowe
Państwo	III Rzesza
Producent	Krupp AG
Rodzaj	armata przeciwpancerna
Historia
Prototypy	1941
Produkcja seryjna	1942
Wyprodukowano	150
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	75 mm/55 mm
Długość lufy	4320 mm (L/57)
Donośność	8000 m (maksymalna) 2000 m (maksymalna odległość celowania) 1800 m (największa odległości efektywnego strzelania)
Prędkość pocz. pocisku	1125 m/s (PzGr 41 HK) 1230 m/s (PzGr 41 W) 900 m/s (SprGr)
Masa	1390 kg (bojowa) 1450 kg (marszowa)
Kąt ostrzału	60º (w poziomie) -12º +17º (w pionie)
Szybkostrzelność	12–14 strz./min
Obsługa	7
Prędkość marszowa	40 km/h

7,5cm Panzerabwehrkanone 41 L/57 (7,5cm PaK 41)^[1] – niemiecka armata przeciwpancerna z okresu II wojny światowej.

Historia

Pod koniec lat trzydziestych dowództwo Wehrmachtu opracowało wymagania dla armaty przeciwpancernej o kalibrze 75 mm. Do stworzenia takiej konstrukcji przystąpiły koncerny Rheinmetall, który zaprojektował armatę 7,5 cm PaK 40, oraz Friedrich Krupp AG. Działo musiało spełniać narzucone kryteria: zdolność przebicia pancerze o grubości do 100 mm z odległości 1000 m pod kątem 60°, oraz masa zredukowana do możliwości ręcznego przemieszczenia działa przez obsługę na nową pozycję.^[2]

W koncernie Friedrich Krupp AG opracowano armatę, w której zastosowano lufę stożkową o zmiennym kalibrze; w części zamkowej miała ona kaliber 75 mm, a w części wylotowej kaliber wynosił 55 mm, przy czym zwężenie występowało tylko w trzech miejscach. W armacie zastosowano także nowatorskie umocowanie lufy w jarzmie kulistym. Jarzmo to zostało umieszczone w podwójnej tarczy osłaniającej obsługę. Tarcze miały grubość 7 mm. Konstrukcja lufy umożliwiała również wymianę odcinków zwężających, które szybko ulegały zużyciu, w warunkach polowych. Armata ta otrzymała oznaczenie 7,5 cm PaK 41.

Po próbach w 1942 roku rozpoczęto jej produkcję seryjną, ale zbudowano zaledwie 150 dział tego typu, a następnie ich produkcję przerwano.

W armacie stosowano trzy rodzaje pocisków:

• PzGr 41 HK – przeciwpancerne o wadze 2,56 kg, o przebijalności pancerza o grubości 136 mm z odległości 1000 m, z wolframowym rdzeniem,
• PzGr 41(w) – przeciwpancerne o wadze 2,5 kg, o przebijalności pancerza o grubości 140 mm z odległości 1000 m, z rdzeniem z utwardzonej stali (stosowane wobec deficytu wolframu)
• SprGr 41 – odłamkowo - burzące.^[3]

Ponieważ pociski te wymagały użycia w produkcji wolframu, produkowano je w niedostatecznej ilości.

Użycie

Armaty 7,5 cm PaK 41 w 1942 roku wprowadzono do wyposażenia dywizjonów niszczycieli czołgów w kilku niemieckich dywizjach piechoty. Z uwagi jednak na szybkie zużycie luf oraz brak dostatecznej ilości amunicji, już w 1943 roku zaczęto je wycofywać z użycia. Choć jeszcze w 1945 roku znajdowało się 11 armat tego typu, zaledwie 3 służyły w jednostkach na froncie.

Przypisy

1. Inna nazwa 7,5cm/5,5cm Panzerabwehrkanone 41 L/57
2. Thomas Anderson: Panzerjäger. Historia niszczycieli czołgów. T. I: 1939-1942. Wydawnictwo RM, 2023, s. 168. ISBN 978-83-8151-551-1.
3. Thomas Anderson: Panzerjäger. Historia niszczycieli czołgów. T. I: 1939-1942. Wydawnictwo RM, 2023, s. 168 ISBN 978-83-8151-551-1.

Bibliografia

• Chris Bishop: The Encyclopedia of Weapons of World War II. New York: Barnes £ Noble Books, 1998, s. 185. ISBN 0-7607-1022-8.
• Maksym Kolomiec: Panzerabwehr artillerie. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2006. ISBN 83-7219-258-8. Brak numerów stron w książce