Aniołki

Ten artykuł dotyczy dzielnicy miasta. Zobacz też: Aniołki – ujednoznacznienie.

Aniołki

Dzielnica Gdańska
Aleja Zwycięstwa – widok w stronę Aniołków
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miasto	Gdańsk
Zarządzający	Monika Mazurowska (przewodnicząca Zarządu Dzielnicy)
Powierzchnia	2,31 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	4545[1]
• gęstość	1968 os./km²
Plan Aniołków
Położenie na mapie Gdańska Aniołki
Położenie na mapie Polski Aniołki
Położenie na mapie województwa pomorskiego Aniołki
54°21′51″N 18°37′41″E/54,364306 18,628194
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Aniołki (kaszub. Janiółczi, niem. Aller Gottes Engel, Gottes Engel, Aller Engel^[2]) – dzielnica administracyjna w Gdańsku położona na północ od Śródmieścia miasta.

Północna część dzielnicy ma charakter willowy, zaś południową zajmuje kolonia bloków mieszkalnych.

Położenie

Dzielnica jest położona w centralnej części miasta, wzdłuż Alei Zwycięstwa. Od północy graniczy z Wrzeszczem Górnym i Wrzeszczem Dolnym, od wschodu z Młyniskami, od południa ze Śródmieściem i Siedlcami, od zachodu z Suchaninem. Leży w mezoregionie Pobrzeże Kaszubskie.

Granice dzielnicy

Jeden z budynków Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Granica z Młyniskami jest dość łatwa do zauważenia, gdyż przebiega wzdłuż linii kolejowej od trójstyku ze Śródmieściem na wiadukcie kolejowym do trójstyku z Wrzeszczem w miejscu odejścia linii kolejowej do Nowego Portu od linii kolejowej nr 9 i 250.

Granica z Siedlcami biegnie wzdłuż ulicy Powstańców Warszawskich na odcinku od ulicy Generała Henryka Dąbrowskiego (trójstyk ze Śródmieściem) do Cygańskiej Góry (trójstyk z Suchaninem).

Granica z Suchaninem stanowi przedłużenie granicy z Siedlcami na północ. Biegnie wzdłuż wschodniej jezdni ulicy Cygańska Góra do skrzyżowania z ulicą Smoluchowskiego, gdzie znajduje się trójstyk z Wrzeszczem.

Granica ze Śródmieściem biegnie w większości ulicą Dąbrowskiego. Pozostała część granicy to kładka nad torami oraz fragment ulicy 3 Maja, łączący te fragmenty granicy.

Granica z Wrzeszczem biegnie od trójstyku z Suchaninem fragmentem ulicy Smoluchowskiego (ulica Smoluchowskiego jest w całości zaliczana do Aniołków). Następnie biegnie prosto (ulica Smoluchowskiego skręca w prawo) przez park, po czym odbija również w prawo i tak biegnie do ulicy Traugutta, którą przecina niedaleko zabudowań parafii prawosławnej św. Mikołaja (obiekt ten leży w Aniołkach). Następnie granica przebiega ulicą Traugutta oraz Aleją Zwycięstwa do Opery Bałtyckiej. Od opery granica biegnie Aleją Hallera do linii kolejowej nr 9 i 250 aż do trójstyku z Młyniskami.

Historia

Wielka Aleja, ok. 1905

Wielka Aleja, współcześnie

Nazwa dzielnicy najbardziej prawdopodobnie pochodzi od kościoła św. Michała i Wszystkich Aniołów Bożych, który stał tam, gdzie dziś stoi czołg-pomnik (w 2021 odsłonięto relikty świątyni)^[3]. Potwierdzają to niemieckie nazwy dzielnicy: Aller Gottes Engel lub Gottes Engel^[4]. Historycznie Aniołki należały do dzielnicy Zigankenberg^[5].

W okolicy Bramy Oliwskiej funkcjonował dworzec czołowy Brama Oliwska (Am Olivaer Tor), który był stacją końcową doprowadzonej tu w 1870 linii kolejowej ze Szczecina, przez Koszalin i Słupsk. Po rozebraniu miejskich fortyfikacji i budowie Dworca Głównego, stacja została przekształcona na stację towarową^[6].

W 1896, na terenach pocmentarnych dawnego lazaretu pw. Św. Aniołów i przylegającego cmentarza, został założony Park Steffensa. Nazwa pochodzi od gdańszczanina Otto Steffensa. W latach 1946–1995 park nosił imię Marcina Kasprzaka^[7].

19 kwietnia 1911 oddano do użytku kompleks nowego, większego szpitala miejskiego przy ul. Dębinki, wyposażonego w 818 łóżek^[8]. Szpital został przeniesiony z terenów w obrębie fortyfikacji miejskich i umiejscowiony na ówczesnych terenach podmiejskich.

W 1946 został ustawiony jako pomnik czołg T-34/76, dowodzony przez Juliana Miazgę (wyprodukowany najprawdopodobniej w 1941)^[9].

Istotne obiekty, miejsca i zabytki

Nieistniejący kościół i szpital św. Aniołów

Park Steffensa

Teren byłego cmentarza

Ul. Traugutta

Brama Oliwska

Plac Zebrań Ludowych

Ul. Kolejowa

Pomnik Daniela Gralatha

Studium Wychowania Fizycznego Politechniki Gdańskiej

Dawny dworzec Brama Oliwska

Cmentarz Garnizonowy

Czołg-pomnik T-34

Przez dzielnicę w znacznej części przebiega zabytkowa Wielka Aleja^[10], a wzdłuż niej rozciąga się Park Steffensa. W dzielnicy znajdują się także takie obiekty jak:

• Biurowiec Opera Office
• Budynek, w którym w l. 1903-1945 znajdowała się kawiarnia Café Halbe Allee (pol. Połowa Alei, al. Zwycięstwa 43a); w tym właśnie budynku zapalona została pierwsza żarówka elektryczna w Gdańsku^[11], w 2020 podpisano umowę na wykonanie dokumentacji projektowej renowacji budynku^[12].
• Centrum usługowo handlowe Polon Park
• Centrum Medyczne Lux Med
• Dwukondygnacyjna willa przy ul. Orzeszkowej 2, wybudowana na początku lat 20. XX wieku przez żydowskiego kupca z Mińska i właściciela tartaku w Nowym Porcie Leona Yehudę Leib Astrachana przy ówczesnej Opitzstrasse, od początku lat 30. wynajęta w części na siedzibę polskiej Ekspozytury Inspektoratu Ceł w Gdańsku (biura i mieszkania). We wrześniu 1939 roku budynek przeszedł w ręce policji gdańskiej, a następnie SS (mieszkał tu Richard Hildebrandt). Po 1945 siedziba Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa, a w latach 60. umieszczono w niej izbę wytrzeźwień. Od 2004 własność prywatna, pierwsza siedziba Amber Gold. 20 października 2021 doszło do katastrofy budowlanej - runęła część fasady^[13].
• Pomnik czołg T-34
• Dawne cmentarze
• Filia Urzędu Pocztowego Gdańsk VI (znajduje się w zabytkowej kamienicy, zaprojektowanej przez architekta o nazwisku Johhan Henkenhaf^[11])
• Historyczna zabudowa
• Hospicjum im E. Dutkiewicza SAC
• Klub Studencki Medyk
• Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
• Multikino
• Obszar dawnej Bramy Oliwskiej
• Okręgowa Izba Lekarska W Gdańsku
• Opera Bałtycka
• Osiedle Kolonia Jordana
• Plac Zebrań Ludowych
• Pomnik Daniela Gralatha
• Ryglowy domek dozorców alei (na skrzyżowaniu ul. Traugutta i al. Zwycięstwa)
• Stadion MOSiR
• Studium Wychowania Fizycznego Politechniki Gdańskiej
• Szubieniczna Góra
• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku
• Wronia Górka
• Zabytkowy Cmentarz Garnizonowy, założony na początku XIX wieku^[14]
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Inspektorat Gdańsk Wrzeszcz
• Pozostałości cmentarza ewangelickiej Parafii Lutra (wrzeszczańskiej): kaplica przebudowana na blok mieszkalny i dzwonnica^[15]

Pomniki przyrody

Na terenie dzielnicy rośnie 17 pomników przyrody: (lipa srebrzysta, 2 platany klonolistne, 2 buk zwyczajny odm. czerwonolistnej, 2 buki odmiany zwisającej, brzoza brodawkowata, perełkowiec japoński, lipa drobnolistna, miłorząb dwuklapowy, dąb czerwony, 3 kasztanowce zwyczajne, 1 leszczyna turecka, sosna wejmutka, klon francuski i klon jawor odm. Leopolda). Drzewa w większości rosną w parku Steffensa^[16].

 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Gdańsku.

Komunikacja

Dzielnicę obejmuje komunikacja tramwajowa, autobusowa oraz kolei miejskiej (SKM).

W części dzielnicy Aniołki obowiązuje strefa płatnego parkowania. Ulice objęte strefą: Chodowieckiego, Dantyszka, Dębinki, Dębowa, Fahrenhite`a, Hoene-Wrońskiego, Kopernika, Orzeszkowej, Skłodowskiej -Curie, Śniadeckich, Smoluchowskiego, Tuwima, Wronia, Zwycięstwa. Postój płatny obowiązuje w dni powszednie od godziny 9 do 15^[17].

Edukacja

W dzielnicy Aniołki znajdują się następujące jednostki prowadzące działalność edukacyjną:

• Szkoła Podstawowa nr 15 w Gdańsku im. dr Urszuli Mroczkiewicz^[18]
• Gdański Uniwersytet Medyczny^[19]

Rada Dzielnicy

III kadencja 2024–2029^{[20][21][22][23][24]}

• Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy
  • Monika Mazurowska
• Przewodniczący Rady Dzielnicy
  • Marek Zygmunt

II kadencja 2019–2024^[25]

• Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy
  • Monika Mazurowska
• Przewodniczący Rady Dzielnicy
  • Marek Zygmunt

I kadencja 2015–2019^[26]

• Przewodniczący Zarządu Dzielnicy
  • Łukasz Cora
• Przewodniczący Rady Dzielnicy
  • Jacek Kleina

Przypisy

1. BIP - Urząd Miejski w Gdańsku [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2020-04-28] .
2. Reprodukcja planu Gdańska z 1822 ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej PAN, Dziennik Bałtycki 18 czerwca 2012
3. Relikty kościoła i cmentarza na działce, gdzie wycięto drzewa
4. Aniołki czuwają nad Strzyżą. trojmiasto.pl, 19 stycznia 2010. [dostęp 2010-01-19].
5. Zigankenberg.
6. Gdzie był dworzec Brama Oliwska (Am Olivaer Tor)?. Akademia Rzygaczy.
7. Park Steffensa. zdiz.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-28)].
8. Wydarzyło się w Gdańsku. gdansk.pl.
9. Pancerna historia Trójmiasta, czyli Miazga z czołgiem. trojmiasto.pl, 7 lipca 2009. [dostęp 2009-07-07].
10. Zabytki – woj. pomorskie. kobidz.pl.
11. Aniołki w Gdańsku. iBedeker 2011-07-11. [dostęp 2017-08-31].
12. Zabytkowy budynek po słynnej kawiarni na al. Zwycięstwa w Gdańsku przejdzie renowację
13. Runęła część zabytkowej willi na ul. Orzeszkowej w Gdańsku. Od lat czekała na remont
14. Historia Cmentarz Garnizonowy. zdiz.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-02)].
15. TomaszT. Larczyński TomaszT., Zaginione kaplica i dzwonnica z cmentarza Lutra odnalazły się po latach, „Trojmiasto.pl”, 27 marca 2022 [dostęp 2022-12-13] . Brak numerów stron w czasopiśmie
16. Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 2019-09-01].
17. ZDiZ, Strefa Płatnego Parkowania :: Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku [online], www.zdiz.gda.pl [dostęp 2016-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-30] .
18. Szkoła podstawowa nr 15 [online], sp15gda.pl [dostęp 2016-08-18] .strona główna serwisu
19. Gdański Uniwersytet Medyczny: Strona główna [online], gumed.edu.pl [dostęp 2016-08-18] .strona główna serwisu
20. Skład Rady Dzielnicy Aniołki [online], gdansk.pl [dostęp 2024-11-02] .
21. Zaprzysiężenie Radnych Dzielnicy Aniołki III kadencji [online], gdansk-aniolki.pl [dostęp 2024-10-31] .
22. Wyniki wyborów do rad dzielnic [online], gdansk.pl [dostęp 2024-10-15] .
23. Obwieszczenie [online], download.cloudgdansk.pl [dostęp 2024-09-17]  (pol.).
24. Obwieszczenia o zarejestrowanych kandydatach na radnych [online], gdansk.pl [dostęp 2024-09-27] .
25. Rada Dzielnicy Aniołki [online], gdansk.pl [dostęp 2024-10-31]  (pol.).
26. Rada Dzielnicy Aniołki Kadencja 2015-2019 [online], gdansk.pl [dostęp 2024-11-24]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Aniołki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 38 .