Arcusaurus

Arcusaurus
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

zauropodomorfy

Rodzaj

Arcusaurus
Yates, Bonnan i Neveling, 2011

Gatunki
  • A. pereirabdalorum Yates et al., 2011

Arcusaurusrodzaj zauropodomorfa żyjącego we wczesnej jurze (dokładne datowanie niepewne, być może pliensbach) na terenach dzisiejszej Afryki. Gatunkiem typowym jest A. pereirabdalorum, którego holotypem jest niekompletna prawa strona czaszki oznaczona BP/1/6235 z zachowaną kością zaoczodołową, nosową, nadzębową (supradentary), zębową i podniebienną oraz zębami szczęki; niedaleko tych kości odkryto też tylny kręg ogonowy, ale nie można stwierdzić, czy należał on do tego samego osobnika co kości czaszki. W promieniu 50 cm od miejsca odkrycia holotypu odkryto też szereg kości innych kości zauropodomorfów z tego samego gatunku, głównie kości czaszki i kończyn. Skamieniałości A. pereirabdalorum odkryto w osadach formacji Elliot na terenie Wolnego Państwa w Republice Południowej Afryki[1].

Pozycja filogenetyczna Arcusaurus w obrębie kladu Sauropodomorpha jest niepewna. Nie występują u niego niektóre synapomorfie kladu Plateosauria (obejmującego m.in. plateozaury, masospondyle i zauropody), co może dowodzić, że jest on jednym z najbardziej bazalnych znanych zauropodomorfów, nie należącym do Plateosauria. Tak bazalną pozycję sugeruje m.in. liczba zębów osadzonych w kościach zębowych (18 u Arcusaurus; synapomorfią najwęższego kladu obejmującego Plateosauria i tekodontozaura jest występowanie co najmniej 20 takich zębów) i brak zmniejszenia kości pazurowej (ungual) trzeciego palca stopy w stosunku do kości pazurowych palców: pierwszego i drugiego (synapomorfii Plateosauria). Inne cechy budowy ciała Arcusaurus sugerują jednak jego przynależność do Plateosauria, a ściślej do kladu Massopoda, a być może nawet jeszcze dokładniej do kladu Anchisauria. Występują u niego dwie synapomorfie najwęższego kladu obejmującego masospondyle i zauropody (jedną z nich jest wyrostek kaudolateralny, tj. tylno-boczny kości przedszczękowej całkowicie oddzielony od wyrostka rostrowentralnego, tj. przednio-brzusznego kości nosowej), oraz jedna synapomorfia najwęższego kladu obejmującego zauropody i Aardonyx (przynajmniej niektóre paliczki stopy – inne niż paliczki dalsze – których szerokość jest równa długości). Z przeprowadzonych przez autorów jego opisu analiz kladystycznych (w oparciu o zmodyfikowane macierze danych z analiz Yatesa, 2007[2] oraz Upchurcha, Barretta i Galtona, 2007[3]) wynika, że cechy budowy szkieletu Arcusaurus upodabniające go do przedstawicieli Plateosauria prawdopodobnie pojawiły się u niego jedynie w wyniku konwergencji. Na drzewach ścisłej zgodności Arcusaurus jest bazalnym zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria, bliżej spokrewnionym z Plateosauria niż z Saturnalia i Pantydraco ale bardziej bazalnym niż Ruehleia, Plateosauravus, Efraasia i tekodontozaur (na drzewie uzyskanym w oparciu o macierz danych z analizy Yatesa) lub w nierozwikłanej politomii z Plateosauria, Saturnalia i tekodontozaurem (na drzewie uzyskanym w oparciu o macierz danych z analizy Upchurcha, Barretta i Galtona). Jednak wystarczy wydłużenie drzewa filogenetycznego (uzyskanego w oparciu o macierz danych z analizy Yatesa) o trzy stopnie w stosunku do najbardziej parsymonicznego, aby Arcusaurus stał się przedstawicielem Anchisauria i taksonem siostrzanym w stosunku do najwęższego kladu obejmującego zauropody i Aardonyx[1].

Budowa zachowanych kości Arcusaurus (m.in. otwarte szwy między kośćmi puszki mózgowej) sugeruje, że wszystkie one należały do osobników młodych. Stąd też autorzy rozważali możliwość, że skamieniałości Arcusaurus pereirabdalorum mogą w rzeczywistości nie należeć do odrębnego gatunku zauropodomorfa, lecz do młodych osobników z gatunku Aardonyx celestae, znanego z tych samych osadów formacji Elliot. Jednak ich zdaniem z ośmiu cech budowy szkieletu odróżniających Arcusaurus i Aardonyx tylko jedna – liczba zębów osadzonych w kościach zębowych – być może faktycznie zmienia się wraz ze wzrostem zwierzęcia. Z pewnością natomiast Arcusaurus nie jest młodszym synonimem masospondyla[1]. Jeśli potwierdziłaby się pozycja filogenetyczna Arcusaurus jako jednego z najbardziej bazalnych zauropodomorfów, to mógłby on być jedynym zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria, który przetrwał do wczesnej jury[1]. Wprawdzie z analizy kladystycznej Knolla (2010) wynika, że zauropodomorfem nie należącym do Plateosauria był też wczesnojurajski Ignavusaurus rachelis[4], lecz zdaniem autorów opisu Arcusaurus holotyp I. rachelis jest w rzeczywistości uszkodzonym szkieletem młodego osobnika z gatunku Massospondylus carinatus lub Massospondylus kaalae[1].

Nazwa Arcusaurus pochodzi od łacińskiego słowa arcus, oznaczającego „tęcza”, oraz greckiego sauros („jaszczur”); honoruje ona naród południowoafrykański zwany niekiedy "tęczowym narodem". Epitet gatunkowy pereirabdalorum honoruje Lucille Pereirę i Fernando Abdalę, którzy odkryli większość skamieniałości tego zauropodomorfa[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Adam M. Yates, Matthew F. Bonnan, Johann Neveling. A new basal sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 31 (3), s. 610-625, 2011. DOI: 10.1080/02724634.2011.560626. (ang.). 
  2. Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.). 
  3. Paul Upchurch, Paul M. Barrett, Peter M. Galton. A phylogenetic analysis of basal sauropodomorph relationships: implications for the origin of sauropod dinosaurs. „Special Papers in Palaeontology”. 77, s. 57–90, 2007. (ang.). 
  4. Fabien Knoll. A primitive sauropodomorph from the upper Elliot Formation of Lesotho. „Geological Magazine”. 147 (6), s. 814–829, 2010. DOI: 10.1017/S001675681000018X. (ang.).