Chimeryka

Mapa ukazująca położenie na świecie Stanów Zjednoczonych (zaznaczone kolorem pomarańczowym) oraz Chińskiej Republiki Ludowej (zaznaczona na kolor zielony).

Chimeryka (ang. Chimerica) – neologizm będący jednocześnie zbitką wyrazową, ukuty przez Nialla Fergusona i Moritza Schularicka, opisujący silną, symbiotyczną relację między Chińską Republiką Ludową a Stanami Zjednoczonymi[1], z przypadkowym odniesieniem do legendarnego potwora – chimery[2]. Chociaż termin ten odnosi się głównie do stosunków ekonomicznych pomiędzy tymi państwami, to jest również pojęciem ściśle związanym ze stosunkami międzynarodowymi i szeroko pojętą polityką prowadzoną przez oba państwa w stosunku do siebie[3].

Pojęcie Chimeryki

[edytuj | edytuj kod]

Historyk Niall Ferguson i ekonomista Moritz Schularick po raz pierwszy ukuli ten termin pod koniec 2006 (termin ten wszedł do użytku w lutym 2007[4] a w 2008 termin został rozwinięty w książce Fergusona pt. The Ascent of Money: A Financial History of the World[5]), argumentując że oszczędzanie przez Chińczyków i nadmierne wydatki Amerykanów doprowadziły do ​​wytworzenia materialnego bogactwa, który przyczynił się do kryzysu finansowego w latach 2008–2009[6]. Przez lata Chińska Republika Ludowa gromadziła duże rezerwy walutowe i lokowała je w papierach wartościowych rządu Stanów Zjednczonych[7], co utrzymywało sztucznie niskie nominalne i realne długoterminowe stopy procentowe w Stanach Zjednoczonych.

Ferguson opisuje Chimerykę jako rodzaj gospodarki „obejmujący około 13 procent powierzchni lądowej świata, jedną czwartą jej populacji, około jedną trzecią jej produktu krajowego brutto (PKB)[8][9] i nieco ponad połowę światowego wzrostu gospodarczego w ciągu ostatnich sześciu lat”. Ferguson sugeruje, że Chimeryka mogłaby się zakończyć (tzw. decoupling[10]), gdyby Chiny z dnia na dzień całkowicie zerwały stosunki gospodarcze ze Stanami Zjednoczonymi, co pociągnęłoby za sobą globalną zmianę w geopolityce i umożliwiłoby Chinom „badanie innych sfer globalnych wpływów, od Szanghajskiej Organizacji Współpracy, której członkiem jest również Rosja, po jej własne, nieformalne, rodzące się imperium w bogatej w surowce Afryce”[11].

Nagromadzenie amerykańskiego długu publicznego, szacowanego na ponad 33 bln dolarów amerykańskich[a][12], sugeruje, że oba narody są ze sobą nierozerwalnie powiązane; panująca między nimi symbioza gospodarcza sugeruje, że separacja zaszkodziłaby obu krajom i byłaby katastrofalna dla gospodarki światowej[13]. Innym sposobem pomiaru tej integracji jest deficyt handlowy. Deficyt handlowy USA z Chinami w 2011 roku wyniósł 295 miliardów dolarów, co oznacza, że ​​Stany Zjednoczone zaimportowały z Chin znacznie więcej towarów i usług niż wyeksportowały do ​​Chin. Amerykański think tank Economic Policy Institute oszacował, że w dekadzie lat 2001–2011 Amerykanie utracili na rzecz Chin 2,7 miliona miejsc pracy[14]. Dodatkowo w latach 2000–2008 Chiny zwiększyły swoje PKB czterokrotnie[4]. Kolejno w 2009 rezerwy walutowe Chin wyniosły 2,9 bln dolarów amerykańskich, a w 2012 już 3,3 bln[4].

Silne powiązania Chińskiej Republiki Ludowej z polityką finansową Stanów Zjednoczonych zauważyć można było na przykładzie tzw. „gorączki zakupów” zachodnich przedsiębiorstw przez firmy chińskie[15]. W 2010 chińskie przedsiębiorstwo Geely zakupiło w dolarach amerykańskich szwedzki koncern motoryzacyjny Volvo (w kwocie 1,8 mld[16]), kolejnym zakupem były udziały w londyńskim porcie lotniczym Heathrow (10 proc. akcji za cenę 726 mln dolarów amerykańskich[17]) oraz francuskiego producenta napojów alkoholowych (win) - DIVA Bordeaux za równowartość 39 mln dolarów amerykańskich[4]. Jednocześnie Chińska Republika Ludowa jako członek grupy BRICS otwarcie występuje przeciwko hegemonii dolara amerykańskiego w światowej gospodarce[18] domagając się nowej „światowej waluty”, która oparta byłaby na parytecie złota[15][19].

Koncepcja Chimeryki uzupełnia i/lub wypiera pojęcie Nichibei lub podobnie skonstruowany model gospodarczy i relacje między Japonią a Stanami Zjednoczonymi, które były widoczne na wiele lat przed rozwojem pojęcia Chimeryki[potrzebny przypis].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Na początku 2024 r. dług publiczny Stanów Zjednoczonych obliczono na nieco ponad 34 bln dolarów. Patrz: https://www.rp.pl/gospodarka/art39653191-amerykanski-dlug-osiagnal-ogromny-poziom-o-wiele-szybciej-niz-mowily-prognozy

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Chimeryka na rozdrożu, biznes.interia.pl, [dostęp 2024-02-11].
  2. ↑ Chimeryka na nas czyha, newsweek.pl, [dostęp 2024-02-25].
  3. ↑ N.Ferguson, M. Schularick, The End of Chimerica, Harvard Business School 2009, [dostęp 2024-02-25].
  4. ↑ a b c d T. Marczak, Skąd się biorą kryzysy finansowe? [w:] Nasz Dziennik Nr 64 (4806), 16-17 listopada 2013, s. M6.
  5. ↑ Dwa mocarstwa, które rządzą światem. Rozpad "Chimeryki" prowadziłby do załamania globalizacji?, forsal.pl, [dostęp 2024-02-25].
  6. ↑ The trillion dollar question: China or America?, telegraph.co.uk, [dostęp 2024-02-25].
  7. ↑ K. Tarchalski, Chimeryka, czyli symbioza gospodarek Chin I USA, liberte.pl, [dostęp 2024-02-25].
  8. ↑ What “Chimerica” Hath Wrought (strona zarchiwizowana), the-american-interest.com, [dostęp 2024-02-25].
  9. ↑ Chimeryka odpowiada za jedną trzecią globalnego PKB. Jej rozpad miałby fatalne skutki, money.pl, [dostęp 2024-02-11].
  10. ↑ Separacja Chimeryki. Czy stosunki USA-Chiny można już nazwać zimną wojną?, biznes.gazetaprawna.pl, [dostęp 2024-02-25].
  11. ↑ What “Chimerica” Hath Wrought (strona zarchiwizowana), the-american-interest.com, [dostęp 2024-02-25].
  12. ↑ Dług publiczny USA przekroczył 33 bln dolarów, rp.pl, [dostęp 2024-02-13].
  13. ↑ Chiny zmniejszą zaangażowanie w dług USA, bank.pl, [dostęp 2024-02-13].
  14. ↑ U.S. trade gap with China cost 2.7 million jobs: study, reuters.com, [dostęp 2024--02-25].
  15. ↑ a b T. Marczak, Ciążenie Azji [w:] Nasz Dziennik Nr 71 (4845), 4-6 stycznia 2014, s. M6–M7.
  16. ↑ Chiński koncern Geely przejął Volvo, wyborcza.biz, [dostęp 2024-02-13].
  17. ↑ Rosną chińskie inwestycje w Wielkiej Brytanii, money.pl, [dostęp 2024-02-13].
  18. ↑ M. Ryba, Sojusznicy dyktatora [w:] Nasz Dziennik Nr 32 (4620), 6–7 kwietnia 2013, s. M3.
  19. ↑ Pożegnanie z Wszechmogącym Dolarem?, wei.org.pl, [dostęp 2024-02-13].